Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 100 - Ngữ văn 10 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo

- Các ý không được tách ra bằng cách chấm xuống dòng (dấu hiệu hình thức).

- Ví dụ:

(1) Không gian và thời gian của thần thoại có những nét đặc biệt. (2) Không gian là thế giới đang trong quá trình tạo lập, không xác định nơi chốn cụ thể. (3) Thời gian mang tính cổ sơ, vĩnh hằng oà không xác định. (4) Nhân vật thần thoại là các vị thần có hình dáng khổng lồ, sức mạnh phi thường để thực hiện Công việc sáng tạo thế giới. (5) Các nhân vật này thường có tính cách đơn giản, một chiều.

Cách chỉnh sửa: Tách đoạn bắt đầu từ câu (4). Vì (1), (2), (3) nói về nội dung không gian và thời gian trong thần thoại. (4), (5) nói về nhân vật trong thần thoại.

- Ví dụ:

(1) Dịch Covid-19 bùng phát khiến cho cuộc sống của những người nghèo càng thêm chật vật. (2) Tuy nhiên, trong hoàn cảnh khó khăn này, đã có nhiều hành động thiết thực, ý nghĩa để chia sẻ gánh nặng với họ.

(3) Đó là sự xuất hiện của “cây ATM gạo”, quán ăn từ thiện, điểm cấp phát khẩu trang và nước sát khuẩn miễn phí,... (4) Chưa bao giờ truyền thống “lá lành đùm lá rách” của dân tộc Việt Nam lại được thể hiện rõ như lúc này.

Cách chỉnh sửa: Không tách đoạn mà chỉ viết một đoạn, tức là viết câu (3) ngay sau câu (2). Vì tất cả 4 câu đều có nội dung nói về hành động thiết thực, ý nghĩa trong dịch Covid -19.

Câu 1: Chỉ ra và nêu cách sửa lỗi không tách đoạn và lỗi tách đoạn tùy tiện trong các trường hợp dưới đây:

a. Xuân Diệu quan niệm thời gian, mùa xuân, tuổi trẻ là một đi không trở lại. Vì thế, ông luôn lo âu khi thời gian trôi mau, bởi mỗi khắc trôi qua sẽ mất đi vĩnh viễn. Cách sử dụng các cặp từ ngữ đối lập, tương phản "tới - qua", "non - già" đã cho thấy sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước bươc đi của thời gian, khẳng định cho quan niệm thời gian đặc sắc, mới mẻ của ông. Dưới lăng kính rất riêng của mình, Xuân Diệu nhìn thấy cái kết thúc ngay từ khi mới bắt đầu, sự tàn tạ ngay trong sự phôi thai. Đối diện với sự thật hiển nhiên rằng xuân sẽ qua, sẽ già, sẽ hết và tuổi trẻ cũng mất, Xuân Diệu không khỏi thảng thốt viết nên những câu thơ ngậm ngùi, nghẹn ngào đầy nuối tiếc: "Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật". "Lòng tôi" và "lượng trời" vốn là hai thái cực tương phản của cái hữu hạn và cái vô hạn, nay cái hữu hạn được đẩy lên làm trung tâm càng khiến cho tâm trạng tiếc nuối trước cuộc đời của nhà thơ được tô đậm.

b. Cái dữ dội, nguy hiểm của dòng sông còn được nhà văn tạo hình ở đoạn miêu tả mặt ghềnh Hát Loóng. Bằng kiến thức địa lí sâu rộng, vốn là từ ngữ phong phú, Nguyễn Tuân đã tái hiện thành công vẻ đẹp hung bạo của dòng sông: "Lại như quãng mặt ghềnh... lật ngửa bụng thuyền ra". Câu văn trải dài, chia làm nhiều vế ngắn, có sự trùng điệp về cấu trúc tạo nên nhịp nhanh, mạnh, gấp gáp để diễn tả phản ứng dây chuyền giữa dòng sóng, gió, nước và đá, chứa đựng đầy sự hiểm nguy. Sự nguy hiểm còn thể hiện qua những cái hút nước trên sông với âm thanh ghê rợn "ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào". Âm thanh ấy vừa dữ dội, vừa kì quái như phát ra từ cổ họng của một con quái vật. Trường liên tưởng được đẩy đến giới hạn xa nhất khi Nguyễn Tuân vẽ ra cảnh một anh bạn quay phim táo tợn ngồi vào thuyền thúng để thả mình vào cái hút nước xoáy kinh dị ấy.

Trả lời:

a. Lỗi tách đoạn tùy tiện: Tách riêng câu đầu tiên ra với các câu phía sau.

Sửa lại: Ghép câu đầu tiên với đoạn văn phía dưới để trở hai đoạn trở thành một đoạn văn.

b. Lỗi không tách đoạn: Không tách phần từ câu "Sự nguy hiểm còn thể hiện qua những cái hút nước trên sông với âm thanh ghê rợn "ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào"".

Sửa lại: Tách phần từ câu "Sự nguy hiểm còn thể hiện qua những cái hút nước trên sông với âm thanh ghê rợn "ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào"" thành một đoạn văn riêng biệt.

Câu 2: Chỉ ra lỗi về mạch lạc trong các trường hợp dưới đây và nêu cách sửa:

Ở dạng nguyên chất, nước không màu, không mùi, không vị. Nước bao phủ 70% diện tích trái đất. Vì thế, phải chăng chúng ta có thể thoải mái sử dụng nước mà không lo chúng bị cạn kiệt không? Đừng vội mừng, chỉ có 0.3% tổng lượng nước trên trái đất là con người có thể dùng được, phần còn lại là nước mặn ở các đại dương. Vậy, chúng ta cần phải sử dụng như thế nào để bảo vệ nguồn nước ít ỏi và quý giá này?

Vì nước là thứ quý hiếm nhất hành tinh nên nhiều quốc gia đang xung đột với nhau khi cùng sử dụng những "con sông chung" như sông Mê Kông (Mekong), sông Án, sông A-ma-dôn (Amazon),... Khi những bất đồng về việc chia sẻ nguồn nước giữa các quốc gia không được giải quyết thỏa đáng bằng biện pháp hòa bình thì rất có thể sẽ xảy ra chiến tranh. Chẳng hạn, lịch sử đã ghi lại cuộc chiến dai dẳng giữa người I-xra-en (Israel) và người Pa-lét-xơ-tin (Plestine) được cho là một phần do tranh giành nguồn nước.

Trả lời: 

- Lỗi mạch lạc:

+ Lỗi lạc chủ đề: Câu đầu tiên của đoạn văn thứ nhất không cùng chủ đề với các câu còn lại.

+ Các câu trong đoạn 2 và đoạn 1 chưa được xếp theo một trình tự hợp lí

- Sửa lại:

+ Bỏ câu đầu tiên của đoạn văn thứ nhất.

+ Ghép đoạn văn thứ hai vào sau câu "Đừng vội mừng, chỉ có 0.3% tổng lượng nước trên trái đất là con người có thể dùng được, phần còn lại là nước mặn ở các đại dương" và để câu cuối cùng của đoạn thứ nhất ra sau cùng.

Ta sửa lại đoạn văn thành:

 Nước bao phủ 70% diện tích trái đất. Vì thế, phải chăng chúng ta có thể thoải mái sử dụng nước trên trái đất là con người có thể dùng được, phần còn lại là nước mặn ở các đại dương. Vì nước là thứ quý hiếm nhất hành tinh nên nhiều quốc gia đang xung đột với nhau khi cùng sử dụng những "con sông chung" như sông Mê Kông (Mekong), sông Ấn, sông A-ma-dôn (Amazon),... Khi những bất đồng về việc chia sẻ nguồn nước giữa các quốc gia không được giải quyết thỏa đáng bằng biện pháp hòa bình thì rất có thể sẽ xảy ra chiến tranh. Chẳng hạn, lịch sử đã ghi lại cuộc chiến dai dẳng giữa người I-xra-en (Israel) và người Pa-lét-xơ-tin (Palestine) được cho là một phần do tranh giành nguồn ngước. Vậy, chúng ta cần phải sử dụng như thế nào để bảo vệ nguồn nước ít ỏi và quý giá này?

Trên đây là những gợi ý trả lời chi tiết và đầy đủ nhất hệ thống câu hỏi thuộc phần hướng tìm hiểu bài soạn. Ngoài ra, để củng cố và nâng cao kiến thức bài học được tốt hơn mời các em xem thêm:

• Bài giảng Thực hành tiếng Việt trang 100

Câu hỏi: Bạn hãy sưu tầm 5 hình ảnh về chủ đề Tuổi trẻ và đất nước, viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) giới thiệu những hình ảnh ấy đến các bạn trong lớp. Hãy chỉ ra sự liên kết về nội dung và hình thức trong đoạn văn của bạn.

Trả lời:

Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai cùng các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu.

Gần một trăm năm dưới ách nô lệ của thực dân Pháp, cộng thêm hai mươi năm chống đế quốc Mĩ, tuổi trẻ đã bỏ bao công sức, trí tuệ cho sự nghiệp, độc lập, tự do của Tổ quốc, nên việc học tập đã không được chu đáo. Tuổi trẻ hôm nay trong cảnh đất nước thanh bình có điều kiện để học tập tốt hơn. Ngày khai trường đầu tiên sau Cách mạng tháng Tám, trong thư gửi cho học sinh, Bác Hồ có nhắn nhủ ân cần: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có vẻ vang sánh vai các cường quốc năm châu được hay không, chính nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu”.

Ta hiểu lời dạy đó như thế nào? Đất nước được vẻ vang, dân tộc sánh vai các cường quốc năm châu nghĩa là đất nước giàu đẹp, phát triển và nhân dân ta văn minh, tiến bộ, ấm no như các nước và dân tộc tiên tiến trên thế giới. Đó là một mục đích nằm trong ước mơ của con người Việt Nam khi Tổ quốc được độc lập, tự do. Đó là hoài bão không riêng của Bác, mà của triệu con người Việt Nam biết yêu nước, biết đau lòng trước bao vết thương chiến tranh còn đó sau khi hòa bình lập lại.

“Chính nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu” nhấn mạnh một phần lớn điều kiện để đất nước giàu đẹp, dân tộc phồn vinh thì chính do việc học tập của thế hệ trẻ - người chủ nhân đất nước tương lai đang ngồi trên ghế nhà trường. Tại sao việc học tập của học sinh chúng ta lại liên quan đến tương lai của non sông, của dân tộc? Bởi các thế hệ đi trước đã bỏ bao công sức cho độc lập,tự do của đất nước, điều kiện học tập không có. Thế hệ trẻ trong một đất nước độc lập như hôm nay chắc chắn có điều kiện học tập tốt hơn. Bởi chỉ có thể một nền khoa học hiện đại mà qua học tập mới đưa đất nước thay đổi từ nghèo nàn, lạc hậu trở thành phồn vinh, tiến bộ. Chỉ có một cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật mới làm nên sự tiến bộ vượt bậc, trong đó việc học tập của tuổi trẻ thế hệ mới sẽ tạo thành một lực lượng lao động có trí thức mới đủ sức làm nên sự nghiệp lớn lao ấy.

Chúng ta phải học tập như thế nào để có thể đáp ứng được yêu cần to lớn đó?. Học tập và học hỏi không ngừng, cộng với tình cảm yêu nước thiết tha, nhận lãnh trách nhiệm làm chủ nhân tương lai của đất nước là những việc phải làm ngay đối với tuổi trẻ chúng ta. Có đau lòng trước sự tụt hậu của dân ta so với nước ngoài, trước bao vết thương chiến tranh vẫn còn đầy rẫy thì tuổi trẻ mới hăm hở “học, học nữa, học mãi”.

Xác định rõ mục tiêu học tập như trên, tuổi học sinh còn cần thiết coi việc rèn luyện học tập khoa học kĩ thuật là then chốt, để trở thành những nhà khoa học trẻ tuổi tương lai. Học đi đôi với hành, lí thuyết gắn bó với thực nghiệm để kích thích sáng tạo, tìm tòi cái mới.

Khi có vấn đề khó hiểu về bài soạn này cần giải đáp, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.