Nguyễn Đình Thi là một nghệ sĩ đa tài với nhiều sáng tác hay mang phong cách tự do, phóng khoáng. Bài thơ Đất nước của ông thể hiện niềm lưu luyến về mùa thu Hà Nội cùng nỗi niềm trăn trở khi đất nước rơi vào cảnh loạn lạc, chiến tranh. Bài soạn Đất nước - Nguyễn Đình Thi thuộc sách Chân Trời Sáng Tạo được HOC247 biên soạn dưới đây sẽ giúp các em có thêm kiến thức về văn bản. Từ đó hiểu hơn về tình yêu quê hương của tác giả. Chúc các em học tập vui vẻ!
1. Tóm tắt nội dung bài học
1.1. Nội dung
- Bài thơ mở ra một không gian đất nước rộng lớn, tươi đẹp, nên thơ. Qua đó, tác giả bộc lộ tình yêu quê hương đất nước nồng nàn, lòng tự hào về một đất nước quật cường vươn lên từ bom đạn.
1.2. Nghệ thuật
- Hình ảnh thơ mới mẻ, sáng tạo.
- Ngôn ngữ thơ cô đọng, hàm súc.
- Sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật.
2. Soạn bài Đất nước - Nguyễn Đình Thi Ngữ văn 10 tập 2 Chân Trời Sáng Tạo
Câu 1: Không gian của "những ngày thu đã xa" được tái hiện qua những hình ảnh nào trong văn bản trên? Hãy ghi lại những hình dung, tưởng tượng mà các hình ảnh thơ ấy gợi ra cho bạn.
Trả lời:
- Không gian của “những ngày thu đã xa” được tái hiện qua những hình ảnh trong văn bản:
+ Cái lạnh buổi sớm của Hà Nội
+ Gió heo may khắp các con phố dài
+ Hình ảnh người chiến sĩ ra đi, không ngoảnh lại nhìn người thân, quê nhà nhưng lòng vẫn đau đau về quê hương, xứ sở.
- Những hình dung, tưởng tượng mà các hình ảnh thơ ấy gợi ra cho tôi là một không gian Hà Nội buổi sớm có chút se lạnh của gió heo, bầu trời có chút ảm đạm và hình ảnh tiễn biệt đầy những lưu luyến pha lẫn nỗi buồn.
Câu 2: Hình ảnh "mùa thu nay" khác gì với "những ngày thu đã xa"? Theo bạn, điều gì làm nên sự khác biệt đó?
Trả lời:
- Hình ảnh “mùa thu nay” khác với "những ngày thu đã xa":
+ Chủ thể trữ tình cảm thấy “vui”.
+ Không gian cũng trở nên tươi tắn: được miêu tả qua những từ ngữ như “phấp phơi”, “áo mới”, “trong biếc”, “nói cười thiết tha”.
- Theo tôi, điều làm nên sự khác biệt đó chính là sự thành công của kháng chiến, khiến nước Việt Nam giành được độc lập, tự do.
Câu 3: Xác định và nêu hiệu quả biểu đạt của biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau:
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
Trả lời:
- Biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ: điệp ngữ.
Cụ thể:
+ ... đây là của chúng ta
+ Những...
- Hiệu quả của biện pháp tu từ điệp ngữ được sử dụng trong đoạn thơ: nhấn mạnh, khẳng định những hình ảnh thiên nhiên của đất nước Việt Nam là của con người Việt Nam.
Câu 4: Đọc lại bốn dòng cuối của đoạn trích và cho biết: tiếng của "những buổi ngày xưa vọng nói về" gửi gắm thông điệp gì đến chúng ta?
Trả lời:
Tiếng của "những buổi ngày xưa vọng nói về" gửi gắm đến chúng ta thông điệp phải nhớ đến tiếng nói, hành động, sự hi sinh của các thế hệ đi trước.
Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm:
3. Hướng dẫn luyện tập
Câu hỏi: Bằng cảm nhận riêng của bản thân, em khai thác giá trị đặc sắc trong bốn câu thơ cuối của bài thơ Đất nước - Nguyễn Đình Thi, SGK Ngữ văn 10 tập 2 Chân Trời Sáng Tạo.
Trả lời:
Giá trị đặc sắc trong 4 câu thơ cuối của bài thơ:
- Giá trị Nội dung:
+ “Nước những người chưa bao giờ khuất” chính là nước của những con người chân lấm tay bùn. Nhưng ẩn sau đó là một trái tim nhiệt thành với đất nước. Họ sẵn sàng hy sinh tất cả vì đất nước. Hết lớp này ngã xuống sẽ có lớp khác đứng lên. Hiện tại đáng quý và càng đáng quý hơn khi nhớ đến quá khứ, vì có sự hy sinh của quá khứ mới có được hiện tại ngày hôm nay. Đây cũng chính là truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta.
+ Hướng về quá khứ, cội nguồn linh thiêng, trân trọng hiện tại và cùng nhau xây đắp tương lai. Truyền thống ấy vẫn còn được tiếp nối trong hiện tại và sẽ còn tiếp nối trong tương lai. Tiếng “rì rầm” ấy cũng chính là tiếng vọng của hồn dân tộc, ý chí quật khởi của dân tộc. “Đêm đêm” đã gợi một khoảng thời gian dài như một dòng chảy thời gian xuyên suốt bốn nghìn năm của lịch sử.
Đất nước đã ghi lại và vẽ nên một hình ảnh đất nước Việt Nam vói bao thăng trầm, khói lửa đế đến dược ngày độc lập. Đất nước xứng đáng được coi là cuốn biên niên sứ nước ta bằng thơ.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Những câu thơ giàu giá trị biểu tượng và tính khái quát, cộng với tính nghệ thuật rất cao.
+ Nhịp thơ 2/2/2. Vận động khỏe khoắn, sự vươn lên của dân tộc bởi một sức sống kì vĩ và bất tử.
+ Bài thơ kết thúc bằng ánh sáng, thể hiện niềm tin và khát vọng mạnh mẽ, vinh quang.
+ Đây là sự kết họp nhuần nhuyễn giữa sử thi và sáng tạo nghệ thuật tài năng cua Nguyễn Đình Thi.
4. Hỏi đáp về bài Đất nước - Nguyễn Đình Thi Ngữ văn 10 tập 2 Chân Trời Sáng Tạo
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
5. Một số văn mẫu bài Đất nước - Nguyễn Đình Thi Ngữ văn 10 tập 2 Chân Trời Sáng Tạo
Văn bản Đất nước - Nguyễn Đình Thi giúp người đọc cảm hiểu hơn về mùa thu trong quá khứ và hiện tại cùng những tiếc nuối của tác giả về một thời huy hoàng đã qua. Để cảm nhận được một cách sâu sắc về văn bản này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
