Lí ngựa ô là một trong những làn điệu phổ biến dùng hình tượng ngựa ô nói về tình yêu đôi lứa. Bài học Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh thuộc sách Chân Trời Sáng Tạo sẽ giúp các em có thêm kiến thức về những câu lí, câu hò và ca dao thể hiện nỗi nhớ khôn nguôi của đôi lứa. Qua đó, hiểu hơn về những tình cảm, tâm tư thông qua các điệu hò, câu hát giao duyên. Chúc các em học tập vui vẻ!
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
1.1.1. Tác giả Phạm Ngọc Cảnh
- Phạm Ngọc Cảnh (20/7/1934 - 2014) là tên khai sinh, sinh tại thị xã Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh, hiện sống ở Hà Nội. Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1974). Ông còn có bút danh Vũ Ngàn Chi.
- Ông sinh trưởng trong một gia đình tiểu thị dân, Phạm Ngọc Cảnh được cha mẹ cho ăn học tử tế.
- Cách mạng Tháng Tám thành công, Phạm Ngọc Cảnh mới 12 tuổi đã tình nguyện đứng vào hàng ngũ Vệ quốc quân, làm liên lạc viên, rồi tham gia vào đội tuyên truyền văn nghệ của trung đoàn 103 Hà Tĩnh rồi trở thành diễn viên kịch nói.
- Trong kháng chiến chống Mỹ, ông ở đoàn Văn công quân khu Trị Thiên, từng biểu diễn giữa thành phố Huế trong chiến dịch Mậu Thân. Về sau ông là diễn viên trụ cột của đoàn kịch nói Tổng cục Chính trị.
- Cuộc đời vẫn có những nẻo đi bất ngờ. Làm diễn viên nhưng ông say mê sáng tác thơ. Vì vậy ông được điều về tạp chí Văn nghệ quân đội là biên tập thơ, rồi cán bộ sáng tác của tạp chí trong 20 năm lại đây. Ngoài sáng tác thơ, ông còn viết kịch phim, đọc lời bình, dẫn các chương trình thơ trên sóng phát thanh, truyền hình và đóng một số vai phụ trong các phim.
- Tác phẩm đã xuất bản:
+ Gió vào trận bão (thơ, in chung, 1967)
+ Đêm Quảng Trị (thơ, ký tên Vũ Ngàn Chi, 1972)
+ Ngọn lửa dòng sông (thơ, 1976)
+ Một tiếng Xamakhi (thơ, in chung với Duy Khán, 1981)
+ Lối vào phía Bắc (thơ, 1982)
+ Trăng sau rằm (thơ, 1985)
+ Đất hai vùng (thơ, 1986)
+ Miền hương lặng (thơ, 1992)
+ Nhặt lá (thơ, 1995)
+ Góc núi xôn xao (bút ký, 1999)
+ Bài hát về cây ngải cứu (bút ký, 2000)
1.1.2. Tác phẩm Lí ngựa ô ở hai vùng đất
a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
- Xuất xứ: trích trong tập Đêm Quảng Trị
- Hoàn cảnh sáng tác: ra đời trong một mạch văn hào sảng khí thế của người lính trận
b. Thể loại
- Thể thơ tự do.
c. Bố cục
Có thể chia làm 2 phần:
- Phần 1: Câu hát ở làng anh
- Phần 2: Câu hát ở làng em
1.2. Đọc hiểu văn bản
1.2.1. Câu hát ở làng anh
- “Làng anh ở ven sông”: hát vào tháng Tư khi chuẩn bị hội Gióng.
- Câu hát Lí ngựa ô ở ''làng anh'' hát theo đường đánh giặc, ai nghe cũng ngỡ mình đang đi trong mây, chẳng ai tin mình đang giong ngựa sắt.
- Có thể thấy thời điểm “làng anh” là đang đi lính, ra trận.
1.2.2. Câu hát ở làng em
- Bên em: “móng ngựa gõ mê say”, “qua phá rộng duềnh doàng lên đợt sóng”.
- Ở bên em, câu hát Lí ngựa ô như một lời mời gọi, mang cảm giác mộc mạc của làng quê, sông nước miền Trung.
1.2.3. Vẻ đẹp ý nghĩa của những câu hát
- Những câu lí, câu hò và ca dao, dân ca nói chung như thể hiện vẻ đẹp, khát vọng của người dân.
- Họ đưa vào đó những mong ước, khát khao về sự yên bình, tình yêu lứa đôi, những tâm tư tình cảm.
- Cùng với đó là lòng yêu quê hương, đất nước
1.3. Tổng kết
1.3.1. Về nội dung
- Văn bản nói về giai điệu lí ngựa ô tuy thân thuộc mà khác nhau giữa hai vùng đất. Mỗi câu lí lại chứa đựng những tâm tư, tình cảm khác nhau.
1.3.2. Về nghệ thuật
- Vận dụng lối hát đối đáp của những câu lý, điệu hò.
- Thể thơ tự do, kết hợp giữa mạch tự sự và mạch trữ tình.
Bài tập minh họa
Bài tập: Viết đoạn văn cảm nhận về bài thơ Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh, SGK Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo.
Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ bài thơ Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh, SGK Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
- Lên ý tưởng và lập dàn ý và viết đoạn văn cảm nhận
Lời giải chi tiết:
Bài thơ Lí ngựa ô ở hai vùng đất cho thấy sự đặc sắc của làn điệu lí ngựa ô khi được thể hiện ở hai nơi khác nhau là “làng anh” và “làng em”. Với làn điệu lí ngựa ô, kín đáo bộc lộ tâm tư của chàng trai, cô gái với nỗi nhớ nhung khắc khoải và mong chờ trong tình yêu. Từ đó, giúp ta thấy những làn điệu, câu hò là nơi gửi gắm tâm tư, tình cảm, ước mơ và khát vọng của con người. Đồng thời, tác giả thông qua bài thơ phần nào thể hiện văn hóa truyền thống của dân tộc qua câu hát giao duyên, điệu hò, điệu lí và cho thấy nét giao lưu văn hóa cộng đồng của thế hệ xưa, tuy ở hai vùng đất khác nhau nhưng không ngăn cản sự gặp gỡ, hòa hợp văn hóa của họ. Mạch cảm hứng cả bài thơ là tình yêu dạt dào của tuổi trẻ, song hành với đó là tình yêu quê hương đất nước.
Lời kết
- Học xong bài Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh, các em cần nắm:
+ Phân tích đượcnhững câu hát "làng anh", "làng em"
+ Phân tích ý nghĩa những câu hát trong tác phẩm
Soạn bài Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Văn bản Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh nhằm ca ngợi tình yêu đôi lứa với nỗi nhớ khắc khoải thông qua những câu hát giao duyên, điệu hò. Đồng thời, tác giả còn thể hiện tình yêu quê hương đất nước. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:
Hỏi đáp bài Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số văn mẫu bài Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Tác phẩm Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh cho người đọc hiểu hơn về ý nghĩa những câu hát giao duyên, điệu hò truyền thống chứa đựng tình cảm, tâm tư khác nhau. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
-----------------(Đang cập nhật)----------------
-- Mod Ngữ văn 10 HỌC247
