Để giúp các em nắm được lịch sử ra đời cũng như tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa của đất nước dưới thời Trần, HOC247 xin gửi đến các em nội dung Bài 16: Công cuộc xây dựng đất nước thời Trần (1226 - 1400). Mời các em tham khảo nội dung chi tiết ngay bên dưới nhé!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Nhà Trần thành lập
- Từ cuối thế kỉ XII, nhà Lý suy yếu.
- Năm 1224, vua Lý Huệ Tông xuất gia đi tu, truyền ngôi cho Lý Chiêu Hoàng lên ngôi hoàng đế.
- Dưới sự sắp xếp của Trần Thủ Độ, năm 1226, Lý Chiêu Hoàng xuống chiếu nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh. Nhà Trần thành lập.
Hình 16.1. Đền thờ các vua Trần ở Thiên Trường (Nam Định)
1.2. Tình hình chính trị
- Đứng đầu nhà nước là vua.
- Vua Trần thường nhường ngôi sớm cho con, xưng là Thái thượng hoàng cùng quản lí đất nước.
- Các đại thần, quan văn, quan võ đều do người trong hoàng tộc nắm giữ.
- Quý tộc và quan lại được ban thái ấp, cấp bổng lộc nhưng thưởng phạt có quy định cụ thể.
- Cả nước chia làm 12 lộ, phủ. Đơn vị hành chính ở địa phương là xã.
- Ban hành bộ “Quốc triều hình luật”.
- Quân đội gồm quân triều đình, quân các lộ. phủ, quận biên ải và dân binh ở làng xã; được xây dựng và phát triển theo chủ trương 'binh lính cốt tinh nhuệ, không cốt đông." Tiếp tục thực hiện chính sách "ngụ binh ư nông"
Hình 16.3. Chiến binh thời Trần (hình vẽ trên bình gốm, thế kỉ XIII)
1.3. Tình hình kinh tế
- Nông nghiệp:
- Khai khẩn đất hoang, mở rộng diện tích canh tác.
- Đắp đê phòng lụt, đào sông ngòi.
- Đặt chức quan lo nông nghiệp và thủy lợi.
- Trồng các loại cây khác: khoai, đậu, chè, cây ăn quả.
- Thủ công nghiệp:
- Nhiều làng thủ công chuyên nghiệp ra đời
- Thăng Long là trung tâm sản xuất và buôn bán lớn nhất nước ta.
- Thương nghiệp:
- Tiền được sử dụng phổ biến, buôn bán phát triển
- Thuyền buôn ngoại quốc thường đến buôn bán ở cảng Vân Đồn, Hội Thống, Hội Triều,…
- Gốm sứ trở thành mặt hàng xuất khẩu của Đại Việt.
Hình 16.5. Cửa tháp Phổ Minh (chạm khắc gỗ, thế kỉ XIII - XIV)
Hình 16.6. Bình gốm hoa nâu (thế kỉ XIII - XIV)
1.4. Tình hình xã hội
- Xã hội thời Trần tiếp tục phân hóa
- Tầng lớp quý tộc, quan lại: hưởng nhiều đặc lợi, làm chủ điền trang, thái ấp rộng lớn
- Tầng lớp địa chủ: xuất hiện ngày càng nhiều
- Tầng lớp nông dân: là lực lượng đông đảo nhất trong xã hội. Ngoài ra còn có thợ thủ công và thương nhân
- Tầng lớp nô tì: là tầng lớp thấp kém trong xã hội
1.5. Tình hình văn hóa
a. Tư tưởng - tôn giáo
- Tín ngưỡng cổ truyền vẫn phổ biến trong dân; tục thờ tổ tiên, các anh hùng dân tộc
- Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo được coi trọng
- Ra đời Thiền phái Trúc Lâm - đánh dấu sự phát triển của Phật giáo
b. Giáo dục và khoa học, kĩ thuật
- 1253 Quốc Tử Giám được mở rộng và nhận cả con cái thường dân
- Sử học: Đại Việt sử ký, Việt sử lược, Việt sử cương mục
- Quân sự: Binh thư yếu lược
- Y học: thiền sư Tuệ Tĩnh
- Thiên văn học: Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán
c. Văn học và nghệ thuật
- Văn học thời Trần phát triển
- Nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng như: Hịch tướng sĩ, Phú sông Bạch Đằng, Tụng giá hoàn kinh sư, Thiên trường vãn vọng, ...
- Các công trình, kiến trúc tôn giáo: tháp Phổ Minh, tháp Bình Sơn, chùa Thái Lạc, ...
- Các tác phẩm điêu khắc bằng đá như tượng hồ ở lăng Trần Thủ Độ, chạm khắc gỗ trên cánh cửa ở chùa Phổ Minh, ...
Hình 16.8. Tháp Phổ Minh (Nam Định)
Hình 16.9. Nhạc công chơi đàn cầm cưỡi trên lưng chim (điêu khắc gỗ, chùa Thái Lạc, Hưng Yên, thế kỉ XIV)
- Hát chèo và múa rối nước phổ biến. Nhiều nhạc cụ cũng phổ biến vào thời kì này như: trống cơm, sáo, tiêu, đàn cầm, ...
Bài tập minh họa
Câu 1: Hãy nêu một số biện pháp nhằm phục hồi và phát triển nền kinh tế nông nghiệp dưới thời Trần?
Hướng dẫn giải
- Một số biện pháp nhằm phục hồi và phát triển nền kinh tế nông nghiệp dưới thời Trần như sau:
- Khai khẩn đất hoang, mở rộng diện tích canh tác.
- Đắp đê phòng lụt, đào sông ngòi.
- Đặt chức quan lo nông nghiệp và thủy lợi.
- Trồng các loại cây khác: khoai, đậu, chè, cây ăn quả.
Câu 2: Nêu một số thành tựu về văn học dưới thời Trần?
Hướng dẫn giải
- Văn học thời Trần phát triển
- Nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng như: Hịch tướng sĩ, Phú sông Bạch Đằng, Tụng giá hoàn kinh sư, Thiên trường vãn vọng, ...
Luyện tập Bài 16 Lịch sử và Địa lí 7 CTST
Qua bài giảng ở trên, giúp các em học sinh:
- Mô tả được sự thành lập nhà Trần
- Trình bày được những nét chính về tình hình chính trị kinh tế, xã hội, văn hóa, tôn giáo thời Trần
- Nêu được những thành tựu chủ yếu về văn hóa
3.1. Bài tập trắc nghiệm Bài 16 Lịch sử và Địa lí 7 CTST
Để củng cố bài học xin mời các em cùng làm Bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo Chương 5 Bài 16 để kiểm tra xem mình đã nắm được nội dung bài học hay chưa.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức và nắm vững hơn về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 16 Lịch sử và Địa lí 7 CTST
Bên cạnh đó các em có thể xem phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo Chương 5 Bài 16 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Câu hỏi mục 1 trang 65 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục 2 trang 66 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục 3 trang 67 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục 4 trang 68 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục 5 trang 68 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập 1 trang 70 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập 2 trang 70 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Vận dụng trang 70 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo - CTST
Hỏi đáp Bài 16 Lịch sử và Địa lí 7 CTST
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
