Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Bài 15: Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược của nhà Lý (1075 - 1077)

Hình 15. Tượng đài Lý Thường Kiệt (Yên Phong - Bắc Ninh)

Âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống

- Giữa thế kỉ XI, nhà Tống có ý đồ xâm lược nước ta giải quyết khủng hoảng trong nước.

- Để đánh chiếm Đại Việt nhà Tống đã:

• Xúi giục vua Cham-pa tấn công Đại Việt.
• Ngăn cản việc đi lại buôn bán của nhân dân hai nước.
• Dụ dỗ tù trường các dân tộc ít người.

Sự chuẩn bị của nhà Lý:

- Nhà Lý chủ động chuẩn bị đối phó với âm mưu xâm lược của nhà Tống.

• Đối với Cham-pa: Lí Thường Kiệt đem quân trấn áp, đập tan ý đồ phối hợp với quân Tống của Chăm-a.
• Đối với nhà Tống: Thái úy Lý Thường Kiệt thực hiện chủ trương “Tiên phát chế nhân” (chủ động tiến công trước để chặn thế mạnh của giặc).

Diễn biến:

- Tháng 10-1075, Lý Thường Kiệt chỉ huy quân 10 vạn quân chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống.

• Quân bộ tấn công Ung Châu.
• Quân thủy do Lý Thường Kiệt chỉ huy tấn công vào châu Khâm, châu Liêm, tiêu diệt các căn cứ tập kết quân, phá hủy kho tàng của giặc.

- Quân Lý Thường Kiệt tiến về bao vây thành Ung Châu.

Lược đồ 15.1. Cuộc tấn công để phòng vệ của quân đội nhà Lý (1075)

Kết quả:

- Quân nhà Lý hạ thành Ung Châu, chủ động rút quân, chuẩn bị phòng tuyến chặn địch.

Ý nghĩa:

- Giáng đòn phủ đầu làm quân Tống hoang mang.

- Phá thế chủ động của quân Tống.

- Lệnh cho các địa phương chuẩn bị bố phòng.

- Các tù trưởng miền núi cho quân mai phục ở những vị trí quan trọng.

- Bố trí thủy binh đóng ở Đông Kênh để chặn thủy binh địch.

- Bố trí bộ binh dọc chiến tuyến sông Như Nguyệt.

Lược đồ 15.2. Phòng tuyến sông Như Nguyệt

Diễn biến

- Cuối năm 1076, quân Tống đem quân tiến đánh Đại Việt theo hai đường thủy – bộ:

• Quân bộ do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy.
• Quân thủy do Hòa Mâu dẫn đầu theo đường biển vào tiếp ứng.

- Tháng 1-1077, quân Tống vượt cửa ải Nam Quan qua Lạng Sơn tiến vào nước ta, nhà Lý đánh nhiều trận nhỏ để cản bước tiến của địch.

- Quân Tống đến bờ Bắc sông Như Nguyệt thì bị phòng tuyến trên sông chặn lại phải đóng quân bên bở chờ thủy quân đến.

- Thủy quân của địch đã bị quân của Lý Kế Nguyên chặn đánh nên không thể tiến vào hộ trợ quân bộ.

- Chờ không thấy thủy quân đến, quân Tống tìm cách vượt qua sông đánh vào phòng tuyến của ta.

- Quân nhà Lý kịp thời phản công, đẩy lùi quân Tống về phía Bắc.

- Quân Tống phải chuyển sang phòng ngự.

- Đầu năm 1077, Lý Thường Kiệt mở cuộc tấn công vào trận tuyến của địch, bị bất ngờ quân Tống thua to, lâm vào tình thế khó khăn.

- Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh,đề nghị giảng hòa, Quách Quỳ chấp nhận rút quân về nước.

Lược đồ 15.3. Trận chiến tại phòng tuyến sông Như Nguyệt

Ý nghĩa:

- Quân Tống phải từ bỏ ý định xâm lược Đại Việt.

- Bảo vệ nền độc lập, tự chủ của đất nước.

- Là một trong những trận đánh tiêu biểu trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Nguyên nhân thắng lợi:

- Sức mạnh đoàn kết của nhân dân Đại Việt

- Nghệ thuật quân sự độc đáo, sáng tạo của chỉ huy tài giởi – Lý Thường Kiệt

Câu 1: Nhà Lý đã có sự chuẩn bị như thế nào để đối phó với âm mưu xâm lược của nhà Tống?

Hướng dẫn giải

- Nhà Lý chủ động chuẩn bị đối phó với âm mưu xâm lược của nhà Tống như sau:

• Đối với Cham-pa: Lí Thường Kiệt đem quân trấn áp, đập tan ý đồ phối hợp với quân Tống của Chăm-a.
• Đối với nhà Tống: Thái úy Lý Thường Kiệt thực hiện chủ trương “Tiên phát chế nhân” (chủ động tiến công trước để chặn thế mạnh của giặc).

Câu 2: Nêu ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược của nhà Lý?

Hướng dẫn giải

- Quân Tống phải từ bỏ ý định xâm lược Đại Việt.

- Bảo vệ nền độc lập, tự chủ của đất nước.

- Là một trong những trận đánh tiêu biểu trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Qua bài giảng ở trên, giúp các em học sinh:

- Đánh giá được những nét độc đáo của cuộc kháng chiến chống Tống.

- Đánh giá được vai trò của Lý Thường Kiệt trong cuộc kháng chiến này.

Để củng cố bài học xin mời các em cùng làm Bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Chương 5 Bài 15 để kiểm tra xem mình đã nắm được nội dung bài học hay chưa.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức và nắm vững hơn về bài học này nhé!

Bên cạnh đó các em có thể xem phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Chương 5 Bài 15 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Câu hỏi mục 1 trang 54 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 2 trang 55 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 3 trang 56 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Luyện tập 1 trang 56 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Vận dụng 2 trang 56 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Vận dụng 3 trang 56 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!