Với mục đích đồng hành cùng các em học sinh lớp 6, HOC247 xin giới thiệu đến các em tài liệu Bài 8: Trung Quốc từ thời cổ đại đến thế kỉ VII nhằm giúp các em có thêm tài liệu học tập, bám sát nội dung chương trÌNH SGK cũng như tăng thêm hứng thú học tập. Hi vọng tài liệu này sẽ giúp ích nhiều cho các em. Chúc các em có kết quả học tập tốt!
1.2. Quá trình thống nhất và sự xác lập chế độ phong kiến dưới thời Tần Thủy Hoàng
1.3. Trung Quốc từ nhà Hán đến nhà Tùy
1.4. Một số thành tựu của văn minh Trung Quốc
2.3. Quá trình thống nhất và sự xác lập chế độ phong kiến dưới thời Tần Thủy Hoàng
2.4. Trung Quốc từ nhà Hán đến nhà Tùy
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Điều kiện tự nhiên
Hình 8.1 Lược đồ Trung Quốc cổ đại
- Người Trung Quốc đã xây dựng nền văn minh đầu tiên ở lưu vực sông Hoàng Hà, sau đó mở rộng đến lưu vực sông Trường Giang (Dương Tử).
- Phù sa của hai con sông đã tạo nên đồng bằng Hoa Bắc, Hoa Trung và Hoa Nam rộng lớn, phì nhiêu, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp.
- Tuy nhiên, lũ lụt do hai con sông đã gây ra nhiều khó khăn cho đời sống của người dân. Thượng nguồn của các dòng sông là vùng đất cao, có nhiều đồng cỏ nên chăn nuôi đã phát triển từ rất sớm.
1.2. Quá trình thống nhất và sự xác lập chế độ phong kiến dưới thời Tần Thủy Hoàng
- Từ thế kỉ XXI đến thế kỉ III TCN, lịch sử Trung Quốc trải qua các triều đại Hạ Thương, Chu. Sau triều đại nhà Chu, Trung Quốc lại bị chia thành nhiều nước nhỏ. Trong đó, nước Tần có tiềm lực kinh tế và quân sự mạnh nhất, lần lượt tiêu diệt các đối thủ.
- Năm 221 TCN, Tần Thủy Hoàng đã thống nhất lãnh thổ, tự xưng hoàng đế. Nhà Tần chia cắt đất nước thành các quận, huyện, đặt các chức quan cai quản, lập ra triều đại phong kiến đầu tiên ở Trung Quốc.
- Để củng cố sự thống nhất đất nước, nhà Tần còn áp dụng chế độ đo lường, tiền tệ, chữ viết và pháp luật chung trên cả nước.
1.3. Trung Quốc từ nhà Hán đến nhà Tùy
- Từ năm 206 TCN đến năm 618, các triều đại phong kiến phương Bắc đã thay nhau cầm quyền ở Trung Quốc lần lượt:
+ Nhà Hán (206TCN-220)
+ Thời Tam Quốc (Ngụy- Thục-Ngô) (220-280)
+ Nhà Tấn (280-420)
+ Thời Nam-Bắc triều (420-581)
+ Nhà Tùy (581- 618)
1.4. Một số thành tựu của văn minh Trung Quốc
|
Thành tựu |
Đặc điểm |
|
Tư tưởng |
Xuất hiện nhiều trường phái tư tưởng khác nhau như : Nho gia, đạo gia,… nhưng nổi bật với Nho gia nhấn mạnh tôn ti trật tự, bồn phận,… |
|
Chữ viết |
Người Trung Quốc dùng chữ tương hình được khắc trên mai rùa, xương thú, chuông và phổ biến là khắc trên tre và trúc. |
|
Văn học, sử học |
- Tác phẩm văn học cổ nhất là Kinh Thi. - bộ Sử kí của Tư Mã Thiên được coi là công trình sử học đồ sộ trong thời đại |
|
Y học |
Phát triển với nhiều cách chữa bệnh bằng thảo dược, bấm huyệt, châm cứu,… |
|
Kĩ thuật |
Nhiều phát minh quan trọng: đo động đất, kĩ thuật tơ lụa, kĩ thuật làm giấy,… |
|
Kiến trúc và điêu khắc |
Nhiều cung điện, đền, tháp,lăng tẩm,... tiêu biểu nhất là Vạn lí trường thành |
Bài tập minh họa
2.1. Câu hỏi mở đầu
Điều kiện tự nhiên tác động như thế nào đến sự hình thành nền văn minh Trung Quốc? Quá trình thống nhất và xác lập chế độ phong kiến ở Trung Quốc đã diễn ra như thế nào? Những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Trung Quốc là gì?
Hướng dẫn giải:
Dựa vào nội dung SGK
Lời giải chi tiết:
* Đất nước Trung Quốc là một đất nước vô cùng rộng lớn với những điều kiện tự nhiên đa dạng và phong phú. Cùng với hai con sông lớn là Hoàng Hà và Trường Giang và sự phát triển của kinh tế nên có sự xuất hiện sớm của nhà nước. Chính những yếu tố thuận lợi về điều kiện tự nhiên,con người mà người Trung Quốc đã tạo nên nền văn minh rực rỡ về chữ viết, tư tưởng, khoa học-kĩ thuật,…
* Quá trình thống nhất lãnh thổ và xác lập chế độ phong kiến ở Trung Quốc diễn ra:
- Vào thiên niên thỉ II đến cuối thiên niên kỉ III TCN: nhà Hạ, Thương, Chu thay nhau cầm quyền
- Đến thế kỉ VIII TCN thời Xuân Thu chiến quốc, các nước nổi dậy xâm chiếm lẫn nhau
- Nửa sau thế kỉ III TCN, nhà Tần mạnh lên, và thống nhất Trung Quốc năm 221
Sau khi được thống nhất, xã hội Trung Quốc phân hóa sâu sắc thành các giai cấp. quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ với nông dân ngày càng chiếm địa vị thống trị. Chế độ phong kiến được xác lập ở Trung Quốc.
* Những thành tựu tiêu biểu của văn minh Trung Quốc:
- Tư tưởng: Nho, Phật, Đạo
-Chữ viết: chữ giáp cốt
- Sử học: sử kí Tư Mã Thiên
- Văn học: Kinh thi
- Kiến trúc: trường thành, cung điện
.....
2.2. Điều kiện tự nhiên
Quan sát hình 8.1 và 8.2 và đọc thông tin, hãy nêu những đặc điểm về điều kiện tự nhiên của Trung Quốc cổ đại.
Hình 8.1 Lược đồ Trung Quốc cổ đại
Hình 8.2 Một đoạn Hoàng Hà
Hướng dẫn giải:
Quan sát hình 8.1 và 8.2 và đọc thông tin
Lời giải chi tiết:
- Những đặc điểm về điều kiện tự nhiên của Trung Quốc cổ đại:
+ Thuộc khu vực Đông Á; phía Đông giáp biển.
+ Có sự hiện diện của các dòng sông lớn: sông Hồng Hà, sông Trường Giang (còn gọi là sông Dương Tử).
+ Lưu vực sông Hoàng Hà và Trường Giang có nhiều đồng bằng phù sa rộng lớn, màu mỡ.
2.3. Quá trình thống nhất và sự xác lập chế độ phong kiến dưới thời Tần Thủy Hoàng
Câu 1
Quan sát lược đồ hình 8.3, hãy vẽ sơ đồ các mốc thời gian chủ yếu trong tiến trình Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc.
Hình 8.3. Lược đồ quá trình thống nhất Trung Quốc của Tần Thủy Hoàng (thế kỉ III TCN)
Hướng dẫn giải:
Chú ý quan sát hình vẽ và thông tin
Lời giải chi tiết:
Sơ đồ tiến trình thống nhất Trung Quốc của Tần Thủy Hoàng:
Câu 2
Quan sát lược đồ hình 8.5 và cho biết xã hội phong kiến Trung Quốc dưới thời Tần Thủy Hoàng gồm những giai cấp chính nào?
Hình 8.5. Sơ đồ quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc dưới thời Tần Thủy Hoàng
Hướng dẫn giải:
Quan sát lược đồ hình 8.5
Lời giải chi tiết:
Do sự phát triển của sản xuất, xã hội Trung Quốc cũng phân hóa sâu sắc thành hai giai cấp chính. Các giai cấp mới phát triển là địa chủ và nông dân lĩnh canh. Quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ và nông dân ngày càng chiếm địa vị thống trị. Chế độ phong kiến chính thức được xác lập ở Trung Quốc.
2.4. Trung Quốc từ nhà Hán đến nhà Tùy
Dựa vào sơ đồ 8.6, em hãy kể tên các thời kì và các triều đại phong kiến Trung Quốc nhà Hán đến nhà Tùy.
Hình 8.6 Sơ đồ đường thời gian từ nhà Hán tới nhà Tùy
Hướng dẫn giải:
Quan sát lược đồ 8.6 hãy kể tên các thời kì và các triều đại phong kiến Trung Quốc nhà Hán đến nhà Tùy.
Lời giải chi tiết:
Tên các thời kì và các triều đại phong kiến Trung Quốc từ nhà Hán đến nhà Tùy:
- Các thời kì:
+ Thời tam quốc (Ngụy - Thục - Ngô) (220 - 280).
+ Thời Nam - Bắc triều (420 - 518).
- Các triều đại:
+ Nhà Hán (206 TCN - 220).
+ Nhà Tấn (280 - 420).
+ Nhà Tùy (518 - 618).
2.5. Một số thành tựu của văn minh Trung Quốc
Dựa vào các hình 8.7 đến 8.12 và đọc thông tin trong sách giáo khoa trang 39, 40, 41 hãy nêu những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Trung Quốc.
Hướng dẫn giải:
Dựa vào các hình 8.7 đến 8.12 trong SGK và đọc thông tin trong sách giáo khoa trang 39, 40, 41
Lời giải chi tiết:
Một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Trung Quốc thời cổ đại.
|
Thành tựu |
Đặc điểm |
|
Tư tưởng |
Xuất hiện nhiều trường phái tư tưởng khác nhau như : Nho gia, đạo gia,… nhưng nổi bật với Nho gia nhấn mạnh tôn ti trật tự, bồn phận,… |
|
Chữ viết |
Người Trung Quốc dùng chữ tương hình được khắc trên mai rùa, xương thú, chuông và phổ biến là khắc trên tre và trúc. |
|
Văn học, sử học |
- Tác phẩm văn học cổ nhất là Kinh Thi. - bộ Sử kí của Tư Mã Thiên được coi là công trình sử học đồ sộ trong thời đại |
|
Y học |
Phát triển với nhiều cách chữa bệnh bằng thảo dược, bấm huyệt, châm cứu,… |
|
Kĩ thuật |
Nhiều phát minh quan trọng: đo động đất, kĩ thuật tơ lụa, kĩ thuật làm giấy,… |
|
Kiến trúc và điêu khắc |
Nhiều cung điện, đền, tháp,lăng tẩm,... tiêu biểu nhất là Vạn lí trường thành |
Luyện tập
Sau bài học này, các em có thể đạt được những yêu cầu sau:
+ Giới thiệu được những đặc điểm về điều kiện tự nhiên của Trung Quốc thời cổ đại.
+ Mô tả được sơ lược quá trình thống nhất và sự xác lập chế độ phong kiến ở Trung Quốc dưới thời Tần Thủy Hoàng.
+ Xây dựng được đường thời gian từ nhà Hán, Nam - Bắc triều đến nhà Tùy.
+ Nêu được những thành tựu cơ bản của nền văn minh Trung Quốc.
3.1. Trắc nghiệm
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 6 Cánh diều Chương 3 Bài 8 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Nhà Chu
- B. Nhà Tần
- C. Nhà Hán
- D. Nhà Hạ
-
- A. Xuất hiện đầu tiên trong lịch sử.
- B. Do vua đứng đầu có quyền lực tối cao.
- C. Giúp việc cho vua là bộ máy hành chính quan liêu.
- D. Nho giáo là hệ tư tưởng chính thống.
-
- A. Xuất hiện sớm nhất, do nhà vua đứng đầu và bộ máy nhà nước hoàn chỉnh.
- B. Đứng đầu nhà nước là vua, xây dựng bộ máy nhà nước hoàn chỉnh đến địa phương.
- C. Xuất hiện sớm nhất, do vua chuyên chế đứng đầu, có quyền lực tối cao.
- D. Nhà nước đầu tiên từ thời cổ đại, bộ máy quan lại chủ yếu là nho sĩ.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 6 Cánh diều Chương 3 Bài 8 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Giải bài 1 phần Luyện tập và vận dụng trang 41 SGK Lịch sử và Địa lí 6 Cánh diều
Giải bài 2 phần Luyện tập và vận dụng trang 41 SGK Lịch sử và Địa lí 6 Cánh diều
Giải bài 3 phần Luyện tập và vận dụng trang 41 SGK Lịch sử và Địa lí 6 Cánh diều
Giải bài 1 trang 16 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Giải bài 2 trang 16 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Giải bài 3 trang 16 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Giải bài 4 trang 17 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Giải bài 5 trang 17 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Giải bài 6 trang 17 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Giải bài 7 trang 18 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Giải bài 8 trang 18 Sách bài tập Lịch sử 6 Cánh diều - CD
Hỏi đáp Bài 8: Trung Quốc từ thời cổ đại đến thế kỉ VII
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa Lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
