Quá trình hoạt động của sinh vật cần năng lượng để hoạt động. Vậy năng lượng trong cơ thể sinh vật được chuyển hóa như thế nào? Chúng có vai trò ra sao? Hai quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng có liên quan như thế nào? Mời các em cùng tham khảo nội dung bài giảng của Bài 17: Vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật để giải đáp các thắc mắc này.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Khái niệm trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng
a. Trao đổi chất
- Trao đổi chất là tập hợp các biến đổi hóa học trong các tế bào của cơ thể sinh vật và sự trao đổi các chất giữa cơ thể với môi trường đảm bảo duy trì sự sống.
Hình 17.2. Trao đổi chất ở người
+ Cơ thể lấy từ môi trường ngoài nước, oxygen, các chất dinh dưỡng,…
+ Cơ thể thải ra môi trường ngoài khí carbon dioxide, các chất thải, chất dư thừa, cặn bã,…
- Trao đổi chất là đặc tính cơ bản của sự sống. Không có trao đổi chất thì cơ thể không thể duy trì sự sống.
- Tùy theo kiểu trao đổi chất, người ta chia sinh vật thành 2 nhóm:
+ Sinh vật tự dưỡng (ví dụ thực vật)
+ Sinh vật dị dưỡng (ví dụ động vật và con người)
b. Chuyển hóa năng lượng
- Chuyển hóa năng lượng là sự biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác.
Ví dụ: chuyển hóa năng lượng ánh sáng thành năng lượng hóa học trong quang hợp ở thực vật. - Trong tế bào và cơ thể sinh vật, năng lượng được dự trữ trong các liên kết hóa học của các chất hữu cơ.
1.2. Vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong cơ thể
a. Cung cấp năng lượng cho các hoạt động của cơ thể
Chất hữu cơ được phân giải sẽ giải phóng năng lượng để tổng hợp chất hữu cơ mới và thực hiện các hoạt động sống (như quá trình vận động cơ thể, vận chuyển các chất trong tế bào và cơ thể, phân chia tế bào,..)
b. Xây dựng cơ thể
Thức ăn sau khi đẩy vào cơ thể sinh vật được biến đổi thành các chất cần thiết cho xây dựng, và duy trì và phục hồi các tế bào, mô, cơ quan của cơ thể.
=> Nhờ đó, sinh vật sinh trưởng, phát triển và sinh sản.
c. Loại bỏ chất ra khỏi cơ thể
Các chất dư thừa và chất thải của quá trình trao đổi chất thải ra ngoài cơ thể giúp đảm bảo duy trì cân bằng môi trường trong cơ thể.
Ví dụ: Quá trình trao đổi chất ở cơ thể người thải bỏ khí CO2, mồ hôi, nước tiểu,...
|
1. Trao đổi chất là tập hợp các biến đổi hoá học trong các tế bào của cơ thể sinh vật và sự trao đổi các chất giữa cơ thể với môi trường đảm bảo duy trì sự sống. 2. Sự biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác gọi là chuyển hoá năng lượng. Trong tế bào và cơ thể sinh vật, năng lượng được dự trữ trong các liên kết hoá học của các hợp chất hữu cơ. 3. Trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng có vai trò cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của cơ thể; xây dựng, duy trì, sửa chữa các tế bào, mô, cơ quan của cơ thể và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể. |
Bài tập minh họa
Bài tập 1: Em hãy liệt kê các chất được thu nhận, thải bỏ trong quá trình trao đổi chất giữa cây thông và con người với môi trường theo gợi ý trong bảng sau đây.
|
Quá trình |
Cây thông |
Con người |
|
Thu nhận |
|
|
|
Thải bỏ |
|
|
Hướng dẫn giải:
Liệt kê các chất được thu nhận, thải bỏ trong quá trình trao đổi chất giữa cây thông và con người với môi trường theo gợi ý trong bảng:
|
Quá trình |
Cây thông |
Con người |
|
Thu nhận |
Carbon dioxide, nước và muối khoáng, oxygen. |
Thức ăn, nước, oxygen |
|
Thải bỏ |
Carbon dioxide, hơi nước, |
Hơi nước, phân, nước tiểu, mồ hôi, carbon dioxide. |
Bài tập 2: Con người khi thực hiện hoạt động (đi lại, giữ ấm cơ thể,…) cần phải có năng lượng. Năng lượng đó do đâu mà có và được biến đổi từ dạng nào sang dạng nào?
Hướng dẫn giải:
- Năng lượng để con người thực hiện các hoạt động (đi lại, giữ ấm cơ thể,…) được lấy từ thức ăn: Các chất hữu cơ trong thức ăn khi được phân giải sẽ giải phóng năng lượng sử dụng cho các hoạt động sống của cơ thể như vận động cơ thể, vận chuyển các chất trong tế bào và cơ thể,…
- Sự biến đổi năng lượng: Hóa năng biến đổi thành nhiệt năng làm nóng cơ thể, hóa năng thành cơ năng làm các cơ bắp hoạt động.
Luyện tập Bài 17 Khoa học tự nhiên 7 CD
Học xong bài học này, em có thể:
- Phát biểu được khái niệm trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng
- Nêu được vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong cơ thể
3.1. Trắc nghiệm Bài 17 Khoa học tự nhiên 7 CD
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều Chủ đề 8 Bài 17 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 17 Khoa học tự nhiên 7 CD
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều Chủ đề 8 Bài 17 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 87 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Câu hỏi 1 trang 87 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Câu hỏi 2 trang 88 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Câu hỏi 3 trang 88 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Tìm hiểu thêm trang 88 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Luyện tập 1 trang 88 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Luyện tập 2 trang 89 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Vận dụng 1 trang 89 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Vận dụng 2 trang 89 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Vận dụng 3 trang 89 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Vận dụng 4 trang 89 SGK Khoa học tự nhiên 7 Cánh diều - CD
Giải bài 17.1 trang 40 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.2 trang 40 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.3 trang 40 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.4 trang 40 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.5 trang 40 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.6 trang 41 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.7 trang 41 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.8 trang 41 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Giải bài 17.9 trang 41 SBT Khoa học tự nhiên 7 Cánh Diều – CD
Hỏi đáp Bài 17 Khoa học tự nhiên 7 CD
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Khoa học tự nhiên HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
