Trình bày nguyên nhân, diễn biến các cuộc chiến tranh phong kiến ở thế kỉ XVI – XVII. Hãy nêu hậu quả của các cuộc chiến tranh phong kiến và sự chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài.

a) Nguyên nhân, diễn biến các cuộc chiến tranh phong kiến thế kỉ XVI – XVII:

• Nội chiến Nam – Bắc triều:

–  Nguyên nhân:

+ Giữa lúc nhà Mạc phải tập trung lực lượng để đôi phó với các cuộc nổi dậy ỏ trong nước thì Nguyễn Kim, một tướng cũ của nhà Lê, đã bí mật xây dựng lực lượng và tôn Lê Duy Ninh lên làm vua, lập lại triều Lê. Nguyễn Kim đã quy tụ được đông đảo các lực lượng cựu thần nhà Lê chống lại nhà Mạc, thế lực ngày cởng mạnh. Từ năm 1539 đến năm 1543, Nguyễn Kim đánh chiếm Thanh Hóa, Nghệ An và xây dựng khu vực này thành vùng kiểm soát của chính quyền nhà Lé dưới danh nghĩa triều Lê trung hưhg.

+ Năm 1545, Nguyễn Kim chết, Trịnh Kiểm thay thế vị trí của ông, tiếp tục cuộc chiến tranh với nhà Mạc. Họ Trịnh kế tục nhau nắm quyền chi phối triều Lê. Thế lực chính quyền vua Lê, chúa Trịnh ở vùng Thanh, Nghệ (gọi là Nam triều) ngày càng mạnh, đối địch với chính quyền nhà Mạc ở Thăng Long (gọi là Bắc triều).

– Diễn biến:

+ Cuộc nội chiến kéo dài gần 50 năm (từ năm 1545 đến năm 1592) với gần 40 trận chiến lớn nhỏ đã tởn phá đất nước hết sức nặng nề. Nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ bị xâm phạm nghiêm trọng.

+ Năm 1592, quân Nam triều tấn công ra Thăng Long, giởnh thắng lợi quyết định. Cục diện chiến tranh Nam – Bắc triều cơ bản đã chám dứt, nhiừig lực lượng nhà Mạc còn chiêm cứ nhiều nơi, rồi rút lên cô” thủ ở Cao Bằng cho đến năm 1677.

*  Nội chiến Trịnh – Nguyễn:

–   Nguyên nhân:

+ Ngay từ khi cuộc chiến Nam – Bắc triều còn đang tiếp diễn thì nội bộ Nam triều đã nảy sinh mầm mống của sự chia rẽ. Trịnh Kiểm thâu tóm trong tay mọi quyền hành, loại bỏ dần ảnh hưởng của họ Nguyễn. Để tránh âm mưu bị ám hại của họ Trịnh, Nguyễn Hoàng – con trai của Nguyễn Kim, đã tìm mọi cách để được vào trấn thủ ở Thuận Hóa (vùng đất phía nam đèo Ngang đến đèo Hải Vân). Đến năm 1570 Nguyễn Hoàng được giao kiêm lĩnh Trấn thủ cả xứ Quảng Nam (vùng đất từ đèo Hải Vân đến đèo Cù Mông).

+ Họ Nguyễn vừa lo phát triển kinh tế, vừa lo củng cố quyền thống trị để thoát li dần sự lệ thuộc và trở thành một lực lượng đói địch với họ Trịnh. Dần dần, khu vực Thuận – Quảng trở 1hành vùng đất của tập đoàn phong kiến Nguyễn.

–    Diễn biến: Năm 1627, chiến tranh Trịnh – Nguyễn bùng nổ. Trong vòng 45 năm (từ năm 1627 đến năm 1672), họ Trịnh – Nguyễn đánh nhau bảy lần với những trận chiến ác liệt, có kh1 kéo dài năm này qua năm khác nhưng không phân được thắng bại. Cuối cùng, hai bên giảng hòa, lấy sông Gianh (Quảng Bình) làm giới tuyến, chia đất nước làm hai: Đàng Ngoài (từ sông Gianh trở ra) và Đàng Trong (từ sông Gianh trở vào), với hai chính quyền riêng biệt.

b) Hậu quả của các cuộc chiến tranh phong kiến và sự chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài:

– Nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ bị xâm phạm nghiêm trọng. Tình trạng chia cắt đất nước kéo dài, gây đau thương cho dân tộc và làm tổn hại cho sự phát triển của đất nước.

–    Các cuộc chiến tranh đã làm hao tổn sức người, sức của của dân, triệt phá đồng ruộng, xóm làng. Hàng vạn người bị bắt đi phu, đi lính; mùa màng bị tàn

phá, rất nhiều người dân bị chết đói, phiêu tán khắp nơi. Đời sống nhân dân khó khăn, cơ cực.

– Cuộc chiến tranh cũng dẫn đến việc chia đôi lãnh thổ của nước Đại Việt thống nhất thành giang sơn riêng của hai dòng họ. Đất nước bị chia cắt lâu dài, đã gây trở ngại cho việc giao lưu kinh tế, văn hóa, làm suy giảm tiềm lực quốc gia, kìm hãm sự phát triển của đất nước.

– Việc đất nước chia cắt lâu dài thành Đàng Ngoài và Đàng Trong, mỗi đàng xây dựng một chính quyền phong kiến riêng, một nền kinh tế riêng, một nền văn hóa khác biệt đưa đất nước đứng trước nguy cơ bị chia cắt thành hai quốc gia độc lập.