Cùng HỌC247 tìm hiểu kiến thức liên quan đến ngành thương mại như: vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của ngành thương mại qua nội dung bài giảng của Bài 36: Địa lí ngành thương mại trong chương trình Địa lí 10 Chân trời sáng tạo dưới đây!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Vai trò và đặc điểm
a. Vai trò
Ngành thương mại bao gồm nội thương và ngoại thương.
- Hoạt động nội thương tạo ra thị trường thống nhất trong nước và thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ giữa các vùng; đồng thời phục vụ nhu cầu tiêu dùng của từng cá nhân trong xã hội.
- Hoạt động ngoại thương góp phần gắn liền thị trường trong nước với thị trường thế giới; tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước.
- Hoạt động thương mại là khâu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, giúp cho sự trao đổi hàng hoá và dịch vụ được mở rộng, góp phần thúc đẩỵ phát triển kinh tế thị trường.
- Góp phần sử dụng hợp lí các nguôn lực, thúc đẩy phân công lao động xã hội, tăng cường hợp tác quốc tế.
b. Đặc điểm
- Hoạt động thương mại là quá trình trao đổi hàng hoá và dịch vụ giữa người bán và người mua, đồng thời tạo ra thị trường. Thị trường hoạt động theo quy luật cung và cầu. Sự biến động của thị trường dẫn đến sự biến động về giá cả.
- Hoạt động thương mại diễn ra trong phạm vi quốc gia gọi là nội thương, giữa các quốc gia với nhau gọi là ngoại thương. Hoạt động ngoại thương được đo bằng cán cân xuất nhập khẩu. Nếu trị giá xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu gọi là xuất siêu; nếu trị giá nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu gọi là nhập siêu.
- Hoạt động thương mại rất đa dạng, hình thức trao đổi, mua bán hàng hoá, dịch vụ phong phú và ngày càng phát triển. Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học - công nghệ thì thương mại điện tử ngày càng phổ biến trong giao dịch toàn cầu.
1.2. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành thương mại
Có nhiều nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố ngành thương mại như:
- Vị trí địa lí tạo thuận lợi hoặc gây khó khăn cho hoạt động thương mại. Tại những nơi có vị trí thuận lợi sẽ hình thành đầu mối thương mại, thu hút đầu tư và thúc đẩy thương mại phát triển.
- Trình độ phát triển kinh tế và năng suất lao động xã hội sẽ ảnh hưởng tới quy mô, cơ cấu ngành thương mại cũng như đầu tư và bổ sung lao động cho ngành thương mại.
- Quy mô dân số, nguồn lao động, cơ cấu dân số, phân bố dân cư, phong tục tập quán, mức sống, ... ảnh hưởng tới sức mua, nhu cẩu của người dân, phát triển mạng lưới và loại hình thương mại.
- Toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy đầu tư quốc tế, phát triển ngoại thương và hình thành các tổ chức thương mại quốc tế, ...
- Tiến bộ khoa học - công nghệ ảnh hưởng tới cách thức trao đổi, mua bán và phát triển đa dạng loại hình thương mại.
Ngoài ra, các nhân tố khác như vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật, điều kiện tự nhiên, ... cũng ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của ngành thương mại.
1.3. Tình hình phát triển và phân bố của ngành thương mại trên thế giới
a. Nội thương
- Nhìn chung, hoạt động nội thương ở các quốc gia trên thế giới ngày càng phát triển mạnh; hàng hoá và dịch vụ trên thị trường ngày càng phong phú và đa dạng.
- Tuỳ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế và hoàn cảnh xã hội mà hoạt động nội thương có sự khác nhau giữa các nước trên thế giới.
- Hoạt động nội thương diễn ra sôi động ở các quốc gia có nền kinh tế phát triển với nhiều loại hàng hoá và dịch vụ được trao đổi, mua bán dưới nhiều hình thức khác nhau. Ở các quổc gia kém phát triển hoặc bất ổn chính trị thì hoạt động nội thương bị hạn chế.
b. Ngoại thương
- Xu hướng toàn cầu hoá kinh tế thúc đẩy hoạt động giao thương trên thế giới không ngừng tăng lên. Năm 2020, tổng GDP toàn thế giới là 84 578 tỉ USD thì trị giá xuất, nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ trên thị trường thế giới là 44 139 tỉ USD (chiếm 52,2%) như hình 36 dưới đây.
Hình 36. Các tổ chức thương mại, kinh tế và giá trị xuất nhập khẩu ở một số quốc gia trên thế giới, năm 2020
- Hiện nay trên thế giới có nhiều tổ chức và liên kết thương mại đã ra đời như: Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và các tổ chức kinh tế khu vực như Liên minh châu Âu (EU), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Hiệp định thương mại Hoa Kỳ - Mê-hi-cô - Ca-na-đa (USMCA), Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR), Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), ...
- Các tổ chức này đã góp phần đẩy nhanh quá trình toàn cầu hoá kinh tế và phát triển thương mại trên thế giới. Một số mặt hàng xuất, nhập khẩu chủ yếu trên thế giới là dầu thô, linh kiện điện tử, ô tô, lương thực và dược phẩm.
- Các khu vực có đóng góp lớn vào hoạt động thương mại thế giới là Bắc Mỹ,Tây Âu và Đông Á. Các quốc gia đứng đẩu thế giới về hoạt động thương mại toàn cầu là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Anh, Hàn Quốc, ...
Bài tập minh họa
Bài tập 1: Ngành thương mại có vai trò và đặc điểm gì nổi bật? Các nhân tố nào ảnh hưởng đến ngành thương mại? Tình hình phát triển và phân bố ngành thương mại trên thế giới như thế nào?
Hướng dẫn giải:
- Vai trò: Là hoạt động dịch vụ quan trọng, nhất là trong nền kinh tế thị trường hiện nay. thúc đẩy sự phân công lao động theo lãnh thổ giữa các vùng; đồng thời phục vụ nhu cầu tiêu dùng của từng cá nhân trong xã hội.
- Đặc điểm: Hoạt động thương mại là quá trình trao đổi hàng hoá và dịch vụ giữa người bán và người mua, đồng thời tạo ra thị trường. Thị trường hoạt động theo quy luật cung và cầu. Sự biến động của thị trường dẫn đến sự biến động về giá cả.
- Các nhân tố ảnh hưởng: vị trí địa lí, trình độ phát triển kinh tế, quy mô dân số, toàn cầu hóa, tiến bộ khoa học - công nghệ,…
- Ngành thương mại trên thế giới ngày càng phát triển và phân bố ngành rộng khắp nhưng khác nhau giữa các nước, khu vực trên thế giới.
Bài tập 2: Ngoại thương là gì?
Hướng dẫn giải:
Ngoại thương là hoạt động thương mại diễn ra giữa các quốc gia trên thế giới, thông qua việc trao đổi hàng hoá, dịch vụ góp phần tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước, gắn thị trường trong nước với thị trường thế giới, khai thác được các lợi thế bên trong và tạo động lực phát triển kinh tế.
Luyện tập
Học xong bài này các em cần:
- Trình bày được vai trò và đặc điểm của ngành thương mai.
- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của ngành thương mại.
- Trình bày được tình hình phát triển và phân bố của ngành thương mại.
3.1. Trắc nghiệm Bài 36 Địa lí 10 CTST
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 10 Bài 36 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Ngoại tệ thu được dùng để tích luỹ và nâng cao đời sống nhân dân
- B. Hoàn thiện kĩ thuật và công nghệ sản xuất, cơ sở nguyên vật liệu
- C. Nền sản xuất trong nước tìm được thị trường tiêu thụ rộng lớn hơn
- D. Nền sản xuất trong nước đứng trước yêu cầu nâng cao chất lượng
-
- A. Hoàn thiện kĩ thuật và công nghệ sản xuất, cơ sở nguyên vật liệu
- B. Ngoại tệ thu được dùng để tích luỹ và nâng cao đời sống nhân dân
- C. Nền sản xuất trong nước tìm được thị trường tiêu thụ rộng lớn hơn
- D. Nền sản xuất trong nước đứng trước yêu cầu nâng cao chất lượng
-
- A. Việt Nam
- B. Campuchia
- C. Philippin
- D. Thái Lan
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 36 Địa lí 10 CTST
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 10 Bài 36 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 133 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi trang 133 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục II trang 134 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục III trang 134 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập trang 136 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Vận dụng trang 136 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 1 trang 126 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 2 trang 127 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 3 trang 127 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 4 trang 128 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 5 trang 128 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Hỏi đáp Bài 36 Địa lí 10 CTST
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 10 HỌC247
