Ngành công nghiệp có vai trò như thế nào đối với đời sống và sự phát triển kinh tế? Hiện nay, cơ cấu ngành công nghiệp được phân chia ra sao? Ngành công nghiệp có những đặc điểm gì? Những nhân tố nào tác động đến sự phát triển và phân bố công nghiệp? Để tìm được đáp án cho những câu hỏi này các em hãy tham khảo nội dung bài giảng của Bài 29: Cơ cấu, vai trò và đặc điểm công nghiệp, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố công nghiệp trong chương trình Địa lí 10 Chân trời sáng tạo do ban biên tập HỌC247 biên soạn dưới đây.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Cơ cấu, vai trò và đặc điểm ngành nông nghiệp
a. Cơ cấu
- Cơ cấu ngành công nghiệp thể hiện ở tỉ trọng giá trị sản xuất của từng ngành (nhóm ngành) trong toàn bộ hệ thống các ngành công nghiệp.
- Có những cách khác nhau để phân loại cơ cấu ngành công nghiệp.
+ Theo tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành hai nhóm chính là công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.
.jpg)
Cơ cấu ngành công nghiệp theo tính chất tác động đến đối tượng lao động
+ Theo công dụng kinh tế của sản phẩm, ngành công nghiệp được chia thành công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất và công nghiệp sản xuất vật phẩm tiêu dùng.
+ Ở nước ta hiện nay, dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động, ngành công nghiệp được chia thành: công nghiệp khai khoáng; công nghiệp chế biến, chế tạo; công nghiệp sản xuất và phân phối điện, khí đổt, nước nóng, hơi nước và điều hoà không khí.
b. Vai trò
- Công nghiệp có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế. Ở nhiều quốc gia, công nghiệp chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu GDP.
- Việc đẩy mạnh công nghiệp hoá ở mỗi quốc gia không chỉ thúc đẩy sự phát triển kinh tế mà còn thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
- Sản phẩm công nghiệp cung cấp tư liệu sản xuất và nguồn nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác đồng thời là những mặt hàng xuất khẩu.
- Việc phát triển công nghiệp cũng tác động lớn đến xã hội như giải quyết việc làm cho người lao động; tăng thu nhập; cải thiện đời sống văn hoá, văn minh cho người dân.
- Công nghiệp còn góp phần củng cố an ninh quốc phòng cho đất nước.
c. Đặc điểm
- Sản xuất công nghiệp trải qua hai giai đoạn sau đây:
+ Giai đoạn 1: Tác động vào đối tượng lao động nguyên liệu.
+ Giai đoạn 2: Chế biến nguyên liệu tư liệu sản xuất và vật phẩm tiêu dùng.
.jpg)
Sơ đồ sản xuất công nghiệp
- Ngành công nghiệp có các đặc điểm sau:
+ Sản xuất công nghiệp gắn với máy móc, gồm nhiều công đoạn phức tạp.
+ Các cuộc cách mạng công nghiệp với tác động của công nghệ số làm thay đổi mạnh mẽ cơ cấu ngành công nghiệp và hình thức tổ chức sản xuất công nghiệp.
+ Sản xuất công nghiệp có sự tập trung hoá, chuyên môn hoá và hợp tác hoá.
+ Ngành công nghiệp ngày càng tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu.
+ Trong phát triển công nghiệp hiện nay, sản xuất công nghiệp ngày càng chú trọng đến bảo vệ môi trường.
1.2. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành nông nghiệp
Sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp chịu ảnh hưởng của các nhóm nhân tố:
- Vị trí địa lí: Nhóm nhân tố này thường ảnh hưởng đến sự lựa chọn và phân bố cơ sở sản xuất công nghiệp như: vị trí tiếp giáp biển, các đầu mối giao thông, các mỏ khoáng sản, các đô thị, ...
- Điều kiện kinh tế - xã hội: Đây là nhóm nhân tố giữ vai trò quyết định. Trong đó, dân cứ và nguồn lao động vừa cung cấp nhân lực trong sản xuất, vừa là thị trường tiêu thụ nên ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp; cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật là nền tảng thúc đẩy sự hợp tác trong sản xuất; tiến bộ khoa học - công nghệ làm xuất hiện các ngành mới, sự thay đổi trong phân bố ngành công nghiệp; nguồn vốn và thị trường ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô của ngành; chính sách tác động đến xu hướng phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ, phân bố, ... của ngành công nghiệp.
- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên: Nguồn tài nguyên ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp; nguồn nước và quỹ đất tác động đến sự phân bố ngành công nghiệp; ...
Bài tập minh họa
Bài tập 1: Ngành công nghiệp có vai trò và đặc điểm gì? Cơ cấu ngành công nghiệp như thế nào? Sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp chịu ảnh hưởng của các nhân tố nào?
Hướng dẫn giải:
- Ngành công nghiệp có đặc điểm và những vai trò riêng biệt đối với sự phát triển kinh tế, xã hội.
- Cơ cấu ngành công nghiệp có nhiều cách phân loại khác nhau (công nghiệp nặng, nhẹ; công nghiệp chế biến, khai thác,…).
- Các nhân tố ảnh hưởng: vị trí địa lí, kinh tế - xã hội, điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.
Bài tập 2: Nhân tố nào ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp?
Hướng dẫn giải:
- Dân cư và nguồn lao động vừa cung cấp nhân lực trong sản xuất, vừa là thị trường tiêu thụ nên ảnh hưởng đến quy mô phát triển và phân bố ngành công nghiệp.
- Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật là nền tảng thúc đẩy sự hợp tác trong sản xuất.
- Tiến bộ khoa học - công nghệ làm xuất hiện các ngành mới, sự thay đổi trong phân bố ngành công nghiệp.
- Nguồn vốn và thị trường ảnh hưởng đến cơ cấu, quy mô của ngành.
- Chính sách tác động đến xu hướng phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ, phân bố,... của ngành công nghiệp.
Bài tập 3: Vai trò chủ đạo của ngành công nghiệp được thể hiện ở vai trò nào?
Hướng dẫn giải:
Sản xuất công nghiệp là ngành sản xuất ra khối lượng vật chất rất lớn cho xã hội, có vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân: công nghiệp không những cung cấp hầu hết các tư liệu sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất, kĩ thuật cho tất cả các ngành kinh tế, mà còn tạo ra các sản phẩm tiêu dùng có giá trị, góp phần phát triển kinh tế và nâng cao trình độ văn minh của xã hội.
Luyện tập
Học xong bài này các em cần:
- Trình bày được vai trò, đặc điểm, cơ cấu ngành công nghiệp.
- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành công nghiệp.
3.1. Trắc nghiệm Bài 29 Địa lí 10 CTST
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 10 Bài 29 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Thực phẩm
- B. Thuỷ điện
- C. Dệt - may
- D. Giày - da
-
- A. Gắn liền với sử dụng máy móc
- B. Có tính chất tập trung cao độ
- C. Phụ thuộc nhiều vào tự nhiên
- D. Linh động cao về mặt phân bố
-
- A. Công nghiệp là ngành tạo ra khối lượng sản phẩm rất lớn cho toàn xã hội
- B. Công nghiệp là ngành góp phần thúc đẩy tốc độ tăng trưởng nền kinh tế
- C. Công nghiệp làm tăng khoảng cách phát triển của nông thôn và miền núi
- D. Trình độ phát triển công nghiệp phản ánh trình độ phát triển nền kinh tế
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 29 Địa lí 10 CTST
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 10 Bài 29 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 109 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục I.1 trang 109 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục I.2 trang 109 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục I.3 trang 110 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục II trang 110 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập 1 trang 110 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập 2 trang 110 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Vận dụng trang 110 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 1 trang 96 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 2 trang 97 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 3 trang 97 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 4 trang 98 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 5 trang 98 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi 6 trang 99 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Hỏi đáp Bài 29 Địa lí 10 CTST
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 10 HỌC247
