Soạn bài Cổng trường mở ra - Ngữ văn 7

• Văn bản thể hiện tấm lòng, tình cảm của người mẹ đối với con, đồng thời nêu lên vai trò to lớn của nhà trường đối với mỗi con người.

• Lựa chọn hình thức tự bạch như những dòng nhật ký của mẹ viết cho con.
• Sử dụng ngôn ngữ biểu cảm.

Câu 1. Tóm tắt nội dung của văn bản "Cổng trường mở ra".

• Cổng trường mở ra ghi lại tâm trạng suy nghĩ miên man của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho con ngày khai trường vào lớp Một. Đứa con nhỏ thì vô tư, chỉ háo hức một chút sau đó ngủ ngon lành. Còn người mẹ vừa nghĩ đến tâm trạng của con, vừa sống lại với tuổi thơ đến trường của bản thân, vừa nghĩ tới ngày khai trường long trọng ở Nhật Bản và tưởng tượng đến giây phút dắt tay con đến trường để con bươc vào thế giới kì diệu.

Câu 2. Đêm trước ngày khai trường, tâm trạng của người mẹ và đứa con có gì khác nhau? Điều đó biểu hiện ở những chi tiết nào trong bài?

Tâm trạng của mẹ và con trong đêm trước ngày khai trường

Những chi tiết biểu hiện tâm trạng của mẹ	Những chi tiết biểu hiện tâm trạng của con
Không ngủ được	Đêm nay con cũng có niềm háo hức
Mẹ không tập trung được vào việc gì cả	Còn bây giờ giấc ngủ đến với con một cách dễ dàng
Nhìn con ngủ… đi xem lại những thứ đã chuẩn bị	Gương mặt thanh thoát của con tựa nghiêng trên gối mềm
Mẹ lên giường trằn trọc… Nhớ lại ngày khai trường đầu tiên của mình	Không có mối quan tâm nào khác ngoài việc thức dậy cho kịp giờ.
⇒ Tâm trạng của mẹ: Thao thức, bồn chồn triền miên trong suy nghĩ, không thể nào ngủ được	⇒ Tâm trạng của con: Ngây thơ, hồn nhiên, vô tư, thanh thản ngủ một cách ngon lành.

Câu 3. Theo em, tại sao người mẹ lại không ngủ được? Chi tiết nào chứng tỏ ngày khai trường để lại ấn tượng thật sâu đậm trong tâm hồn người mẹ.

a. Lí do người mẹ không ngủ được

• Mẹ bồn chồn và lo lắng cho buổi khai giảng của con ngày mai, mẹ muốn chuẩn bị cho con những thứ tốt nhất trong ngày khai giảng, ngày khai giảng làm cho người mẹ dậy lên bao cảm xúc bởi tấm lòng thương con của mình.
• Ngày đầu tiên trong cuộc đời cắp sách tới trường của con, con đã chính thức bước vào lớp 1, đây là quãng thời gian hạnh phúc nhất.
• Mẹ cũng bồi hồi những phút giây đón năm học mới, mẹ nhớ lại khoảng thời gian của mình.
• Mẹ cũng bồi hồi trong những bước chân dẫn con tới trường cảm giác thật lạ mẹ như đang tái hiện lại những khoảng thời gian hạnh phúc nhất, người mẹ đã tận tụy và chăm lo cho người con của mình.

b. Chi tiết chứng tỏ ngày khai trường để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn người mẹ

“Thực sự mẹ không lo lắng đến nỗi không ngủ được. mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi. mẹ tin vào sự chuẩn bị chu đáo của con trước ngày khai giảng. Còn điều gì lo lắng nữa đâu, mẹ không lo nhưng mẹ vẫn không ngủ được.Cứ nhắm mắt vào dường như có tiếng bên tai tiếng đọc bài trầm bổng”

→ Đây có lẽ là những chi tiết đặc sắc về ngày lễ khai giảng mẹ tin tưởng ở người con trai của mình, và nhớ lại quãng thời gian là học sinh của mình.

Câu 4. Có phải người mẹ đang trực tiếp nới với con không? Theo em, người mẹ đang tâm sự với ai? Cách viết này có tác dụng gì?

• Người mẹ không trực tiếp nói với con, vì người con đã ngủ. Nhưng nếu cho rằng người mẹ muốn nói chuyện với con thì đây là cách nói gián tiếp.
• Người mẹ như đang tâm sự với con nhưng chủ yếu đang nói với chính mình, đang ôn lại những kí ức của mình ⇒ Độc thoại nội tâm.
• Cách viết này có tác dụng làm nổi bật được tâm trạng và nhân vật bộc lộ được cảm xúc một cách chân thành sâu sắc, tăng thêm tính trữ tình biểu cảm.

Câu 5. Câu văn nào nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ?

• Câu văn nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ là câu văn kết thúc tác phẩm: “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”.
• Giải thích từ - cụm từ
  • "Can đảm": Là có tinh thần mạnh mẽ, không sợ gian khó hay nguy hiểm, khó khăn.
  • "Thế giới này": Bao gồm tất cả nhân loại khắp năm châu bốn biển.
  • "Thế giới kì diệu": "Kì" là lạ, "diệu" là đẹp. "Kì diệu": vừa rất lạ, vừa rất đẹp.

⇒ Ý nghĩa và tầm quan trọng của cả câu

• Nêu lên tầm quan trọng của nhà trường đối với giáo dục.
  • Nhà trường sẽ giáo dục con trở thành người có ích cho xã hội đó là một xã hội thân thiện.
  • Thầy cô và bạn bè sẽ giúp con trở thành người có ích cho xã hội và dạy cho con những điều tốt đẹp.
  • Nhà trường sẽ dạy con trở thành một người can đảm và là một người có ích, vào đó con sẽ có thế giới của riêng mình và con có thể tự phát triển khả năng của mình.

Câu 6. Người mẹ nói: “Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”. Đã bảy năm bước qua cánh cổng trường, bây giờ em hiểu thế giới kì diệu đó là gì?

• Theo em, đó là một thế giới vô cùng tuyệt vời, bởi vì:
  • Em nhận biết được bao nhiêu điều mới lạ, bao nhiêu vốn trí thức phong phú của loài người: từ những cái gần gũi xung quanh như vì sao cây lại cần ánh sáng, đến những cái xa vời như bầu trời khí quyển và định lí toán học, hóa học, vật lí….
  • Qua cánh cổng trường còn cho em rất nhiều bạn bè thân thương, thầy cô yêu kính, với những tình cảm chân thành cao quý.
  • Qua cánh cổng trường còn cho em hiểu và càng yêu thêm đất nước mình.

Trên đây là những gợi ý trả lời chi tiết và đầy đủ nhất cho 6 câu hỏi thuộc phần hướng dẫn đọc - hiểu văn bản mà các em phải hoàn thành trong quá trình soạn bài Cổng trường mở ra. Ngoài ra, để củng cố và nâng cao kiến thức bài học được tốt hơn mời các em tham khảo thêm bài giảng Cổng trường mở ra để nắm được những nội dung cần đạt. 

Câu 1. Một bạn cho rằng, có rất nhiều ngày khai trường nhưng ngày khai trường để vào lớp Một là ngày có ấn tượng sâu đậm nhất trong tâm hồn mỗi con người. Em có tán thành ý kiến đó không? Vì sao?

• Ý kiến vào lớp Một là ngày có ấn tượng sâu đậm nhất trong tâm hồn mỗi con người là đúng, vì:
  • Lớp Một là lớp đầu tiên của cấp học trong hệ thống giáo dục 12 năm. Bất cứ cái gì đầu tiên cũng có sự thiêng liêng và ấn tượng đặc biệt.
  • Vào lớp Một đó là dấu hiệu chứng tỏ của sự khôn lớn của các bạn ở tuổi nhi đồng và không còn là em bé mẫu giáo nữa.
  • Tất cả các bạn vào lớp Một đều được sự quan tâm đặc biệt của ông bà, cha mẹ, thầy cô.

Câu 2. Viết một đoạn về một kỉ niệm đáng nhớ nhất trong ngày khai trường đầu tiên của mình.

• Em có thể viết đoạn văn dựa trên gợi ý sau
  • Tâm trạng của em trong đêm trước ngày khai trường.
  • Sự chuẩn bị về áo quần, cặp sách.
  • Buổi sáng hôm ấy bầu trời, đường phố ra sao?
  • Đến trường em thấy khung cảnh và không khí như thế nào? Ngôi trường có gì khác so với ngày thường.
  • Các bạn của em như thế nào?

Ví dụ minh họa

Giờ đây tôi đã lớn, đã là một học sinh lớp 8 của trường THCS Phạm Ngũ Lão. Nhưng chưa bao giờ tôi quên được những kỉ niệm của ngày tựu trường đầu tiên vào lớp Một. Nhất là khi mùa thu đang đến, lòng tôi lại nao nức, xốn xang, những kỉ niệm nhẹ nhàng, mà đậm đà, sâu sắc. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai trời đẹp. Những đám mây trôi hững hờ khé đùa nghịch trên không trung. Những cơn gió nhẹ nhàng thổi quanh những cây bên đường. Những chiếc lá vàng lượn vài vòng ở trên không, rồi nhẹ nhàng theo cơn gió chạm mặt đất xào xạc. Như mọi hôm của năm trước thôi, mẹ vẫn đưa tôi đi học Mẫu giáo bằng chiếc xe đẹp cũ này. Nhưng, hôm nay thì khác. Tất cả đều thay đổi một cách ngỡ ngàng. Từ bầu trời, đến cái cây hay ngôi nhà ven đường, dường như đều thay đổi. Tôi cảm thấy như vậy. Và bỗng nhận ra rằng, trong lòng tôi dường như có một cảm giác nào đó, khó tả. Cảm giác như mình đang thay đổi, để bước vào một thế giới màu nhiệm khác, to lớn hơn, đẹp đẽ hơn nhưng cũng xa lạ hơn. Cuối cùng cánh cổng trường cấp 1 cũng hiện ra trước mắt tôi. Nó to lớn quá! Tôi ngạc nhiên nhìn cánh cổng. Bên trong kia, mọi người đang tụ tập rất đông, nói cười rộn rã. Và cũng thoáng lác đác vài cô cậu trạc tuổi tôi, nắm chặt tay người thân và chỉ rụt rè nhìn ra quanh mình. Tôi nắm chặt tay mẹ, đi từng bước, từ từ. Sau đó, một cô giáo có mái tóc đen, dài, mặc chiếc áo dài thướt tha, hiền dịu bước đến bên chúng tôi và nói: "Hôm nay là ngày vào lớp 1 đầu tiên của các em, các em hãy cố gắng học tập nhé. Xin cảm ơn các bậc phụ huynh đã quan tâm đến việc giáo dục cho thế hệ trẻ!". Các phụ huynh vỗ tay rồi thì thầm điều gì đó với con mình. Các bạn xếp hàng trước cửa rồi chuẩn bị đi vào lớp. Tôi ngỡ ngàng. Một bàn tay dịu dàng nắm lấy vai tôi và đẩy tôi về phía các bạn đang đứng. Tôi không hiểu gì vẫn ngơ ngác và sợ hãi, tôi phải xa mẹ. Tôi bật khóc ngay giữa đám đông. Cô giáo bước xuống nắm tay tôi, dắt vào lớp đưa tôi đến chỗ ngồi của mình. Tôi ngừng khóc, nhìn cô và các bạn nhỏ quanh mình. Rồi tự nhiên tôi thấy mình không còn sợ sệt gì nữa. Một cảm giác mới mẻ tràn đến bên tôi. Tôi thấy mình như chững chạc, lớn hẳn lên vậy. Tôi khoanh tay lên bàn, mở quyển vở và lấy chiếc bút chì chuẩn bị viết bài. Những ngày đầu tiên ấy, rồi cũng qua, nhưng nó để lại trong lòng tôi 1 kỉ niệm đẹp mà dường như suốt đời không quên. Những cảm xúc trong sáng, hồn nhiên thưở ấy, tôi luôn để nó trong một góc của trái tim mình, để luôn nhớ về nó. Ngày đầu tiên đi học.