Soạn bài Chinh phục những cuốn sách mới - Ngữ văn 7 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

a. Văn bản 1: Vẻ đẹp giản dị và chân thật của Quê nội (Võ Quảng) - Trần Thanh Địch 

Văn bản thể hiện những quan điểm, ý kiến, nhận xét của tác giả về những đặc điểm của tác phẩm Quê nội.

b. Văn bản 2: Mon và Mên đang ở đâu? - Nguyễn Quang Thiều

Văn bản là cuộc phỏng vấn thú vị của một độc giả nhỏ tuổi với nhà văn Nguyễn Quang Thiều – tác giả của truyện ngắn Bầy chim chìa vôi

a. Văn bản 1: Vẻ đẹp giản dị và chân thật của Quê nội (Võ Quảng) - Trần Thanh Địch 

- Cách đặt vấn đề thú vị

- Sử dụng lý lẽ, bằng chứng thuyết phục

b. Văn bản 2: Mon và Mên đang ở đâu? - Nguyễn Quang Thiều

- Người kể chuyện ngôi thứ nhất

- Nội dung câu chuyện hấp dẫn

- Lời nói giản dị, gần gũi

2. Soạn bài Chinh phục những cuốn sách mới Ngữ văn 7 tập 2 Kết Nối Tri Thức

Câu 1: Hãy bổ sung những cuốn sách mới cho góc đọc sách, thư viện mở của lớp học. Tự làm mới góc đọc sách theo cách mà em và các bạn cảm thấy hứng khởi và thú vị nhất.

Trả lời:

Một số cuốn sách HS có thể tìm kiếm để bổ sung cho góc đọc sách của mình là:

- Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi.

- Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ.

- Quê nội- Võ Quảng.

Câu 2: Cùng thảo luận để xây dựng mục tiêu đọc sách của cá nhân và của nhóm. Trình bày mục tiêu đó và trao đổi để tìm hiểu cách đọc sách hiệu quả trong dự án đọc mới của em và các bạn.

Trả lời:

- Mục tiêu đọc sách là nhằm bồi dưỡng tri thức, những kiến thức về các tác pphamar văn học, các tác giả, hiểu biết thêm về các khía cạnh của cuộc sống …để từ đó có thể hoàn thiện và nâng cao hiểu biết của bản thân.

- Cách đọc sách có hiệu quả:

+ Tạo không gian đọc sách thoải mái.

+ Lựa chọn những cuốn sách phù hợp với bản thân.

+ Ứng dụng ít nhất một điều đã học được từ sách vào cuộc sống

+ Trao đổi với bạn bè về những điều thú vị, những nội dung mình chưa hiểu trong  cuốn sách để cùng nhau giải đáp.

Câu 3: Tập trung vào một hoặc hai cuốn sách mà em thấy hữu ích và thú vị nhất, đọc và ghi chép những thông tin cần thiết để có thể trao đổi với các bạn sau khi đọc. Cùng với những thông tin về tên sách, tác giả, nhà xuất bản, năm xuất bản hoặc tải bản, em cần chú ý xác định những vấn đề sau:

a. Đề tài: Cuốn sách đề cập đến phạm vi nào của đời sống?

b. Bố cục và nội dung chính: Cuốn sách có mấy chương, phần?

c. Nhân vật, sự kiện, bối cảnh nổi bật nào được thể hiện trong cuốn sách?

d. Có những chi tiết nào quan trọng? Những đoạn văn, câu văn nào có thể gợi lên ý nghĩa, vấn đề chính trong cuốn sách?

e. Chủ đề, ý nghĩa, bài học mà em có thể rút ra sau khi đọc cuốn sách là gì?

Trả lời:

Cuốn sách: “Đất rừng phương Nam” của tác giả Đoàn Giỏi

a. Cuốn sách đề cập đến thiên nhiên và con người phương Nam

b. Bố cục và nội dung chính:

- Cuốn sách gồm 20 chương

+ Chương 1: Xóm chợ nhỏ một vùng quê xa lạ

+ Chương 2: Trong tửu quán

+ Chương 3: Ông lão bán rắn

+ Chương 4: Đêm kinh khủng

+ Chương 5: Ôn lại ngày cũ

+ Chương 6: Bước đầu cuộc sống lưu lạc

+ Chương 7: Gia đình bố nuôi tôi

+ Chương 8: Đi câu rắn

+ Chương 9: Đi lấy mật

+ Chương 10: Trong lều người đàn ông cô độc giữa rừng

+ Chương 11: Rừng cháy

+ Chương 12: Chạm trán với hổ

+ Chương 13: Cái chết của Võ Tòng

+ Chương 14: Mũi tên thù

+ Chương 15: Phường săn cá sấu

+ Chương 16: Qua Sóc Miên

+ Chương 17: Sân chim

+ Chương 18: Rừng đước Cà Mau

+ Chương 19: Du kích trong rừng

+ Chương 20: Lên đường chiến đấu

c. Nhân vật, sự kiện, bối cảnh nổi bật được thể hiện trong cuốn sách

- Nhân vật: bé An

- Sự kiện: Cậu bé An lạc mất ba mẹ trong một lần cậu mải chơi và bị giặc đánh đến.

- Bối cảnh: Thực dân Pháp sang xâm lược nước ta

d. Có những chi tiết nào quan trọng? Những đoạn văn, câu văn nào có thể gợi lên ý nghĩa, vấn đề chính trong cuốn sách?

- Những chi tiết quan trọng trong cuốn Đất rừng phương nam là hình ảnh người dân phương Nam phải đối mặt với bọn xâm lược bạo tàn, bè lũ tay sai hung ác. Từ đó thấy được tình hình của đất nước ta lúc bấy giờ.

- Những đoạn văn, câu văn có thể gợi lên ý nghĩa, vấn đề chính trong cuốn sách là:

+ “Cuộc sống của con người phải đâu chỉ thu hẹp trên mảnh đất vùng quê! Đã đành quê hương là nơi gắn bó với cuộc đời mình nhất, nhưng khi người ta còn trẻ tráng, phải bay nhảy hoạt động, đi đây đi đó chứ. Lúc nào cũng chạnh nghĩ về quê hương, đó là báo hiệu của tuổi già”

+ “Má nuôi tôi đưa tay lau một giọt nước mắt còn đọng trên má tôi. Lần đầu tiên, tôi nhìn thấy giọt lệ mình long lanh trong suốt, lăn rơi trong bàn tay nhăn nheo của một bà lão nghèo đã cúi đầu gánh chịu không biết bao nhiêu nỗi bất hạnh gần suốt cả đời người. Có phải giọt nước mắt nào cũng là biểu hiện của ủy mị và hèn yếu đâu.”

+ “Buổi sáng, đất rừng thật là yên tĩnh. Trời không gió, nhưng không khí vẫn mát lạnh. Cái lành lạnh của hơi nước sông ngòi, mương rạch, của đất ấm và dưỡng khí thảo mộc thở ra từ bình minh, ánh sáng trong vắt, hơi gợn một chút óng ánh trên những đầu hoa tràm rung rung, khiến ta nhìn cái gì cũng có cảm giác như là nó bao qua một lớp thủy tinh.”

e. Chủ đề, ý nghĩa, bài học mà em có thể rút ra sau khi đọc cuốn sách là:

- Chủ đề: Bức tranh sống động về vùng đất miền Tây Nam bộ hoang sơ, hùng vĩ và tình yêu quê hương thắm thiết của tác giả.

- Ý nghĩa: Trân trọng những giá trị về vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Đất rừng phương Nam.

Văn bản 1: Vẻ đẹp giản dị và chân thật của Quê nội (Võ Quảng) - Trần Thanh Địch

Câu 1: Vấn đề được nêu ra để bàn luận

Trả lời:

Vấn đề được nêu ra để bàn luận: cách nhìn, cách viết của tác giả trong truyện dài Tảng sáng, Quê nội.

Câu 2: Ý kiến của người viết về hoàn cảnh đời sống trong tác phẩm.

Trả lời: 

Ý kiến của người viết về hoàn cảnh đời sống trong tác phẩm là:

Xảy ra trong những khung cảnh quê hương, một nông thôn miền Trung, tại thôn Hòa Phướng, bên con sông Thu Bồn vào những ngày rất mới mẻ- như một buổi tảng sáng- sau Cách mạng tháng Tám thành công.

Câu 3: Ý kiến của người viết về thế giới nhân vật trong tác phẩm.

Trả lời:

- Đều là những con người đáng yêu.

- Mỗi người đều mang một cá tính riêng nhưng lại giống nhau về sự tích cực làm việc xã hội.

Câu 4: Cách nêu bằng chứng để làm rõ ý kiến của người viết.

Trả lời: 

Đưa ra những bằng chứng cụ thể, cước chú rõ ràng để người đọc hiểu rõ hơn về nhân vật và từ đó làm nổi bật ý kiến của người viết.

Câu 5: Ý kiến của tác giả về người kể chuyện trong tác phẩm.

Trả lời:

Tác giả đã nêu được những ưu nhược điểm của người kể chuyện trong tác phẩm

- Ưu điểm: dễ có điều kiện thủ thỉ, dẫn dắt bạn đọc đi vào những suy ngẫm thầm kín của nhân vật, đẩy ống kính cẩn cảnh các nhân vật vệ tinh khác của mình.

- Nhược điểm: Nhân vật “tôi” vẫn tồn tại khá nhiều nhược điểm và nhược điểm lớn nhất là không nhìn được xa, không nói được nội tâm, suy nghĩ của các nhân vật trực diện khác.

Câu 6: Nhận xét chung về sức hấp dẫn của tác phẩm.

Trả lời: 

Nhận xét chung về sức hấp dẫn của tác phẩm là:

Tác phẩm đã khiến cho từ trẻ em đến người lớn thực sự xúc động, xao xuyến qua những trang tả cảnh đồng bào rủ nhau đi học ban đêm, những trang tả một đốm lửa xoẹt lên từ mẩu que diêm lúc ban đầu vẫn đang yếu và do dự…

Văn bản 1: Vẻ đẹp giản dị và chân thật của Quê nội (Võ Quảng) - Trần Thanh Địch

Câu 1: Người viết tập trung bàn luận về vấn đề gì trong tác phẩm Quê nội của Võ Quảng?

Trả lời:

+ Nội dung của câu chuyện xảy ra trong những khung cảnh quê hương.

+ Vai trò của vai "tôi" trong tác phẩm.

Câu 2: Để bàn về vấn đề, người viết đã nêu những ý kiến gì về đặc điểm nội dung, nghệ thuật của tác phẩm? Em căn cứ vào đâu để xác định như vậy?

Trả lời: 

- Để bàn về vấn đề, người viết đã nêu những ý kiến về:

+ Nội dung của tác phẩm: hoàn cảnh đời sống trong tác phẩm, thế giới nhân vật.

+ Nghệ thuật của tác phẩm: người kể chuyện, sức hấp dẫn của tác phẩm.

- Căn cứ vào nội dung văn bản, em có thể khẳng định như vậy.

Câu 3: Hãy tìm những lí lẽ, bằng chứng được người viết sử dụng nhằm làm sáng tỏ ý kiến về các đặc điểm của tác phẩm Quê nội. Cách trình bày bằng chứng của người viết có điều gì đáng chú ý?

Trả lời:

- Những lí lẽ, bằng chứng được người viết sử dụng nhằm làm sáng tỏ ý kiến về các đặc điểm của tác phẩm Quê nội:

+ Lí lẽ: Nội dung câu chuyện xảy ra trong những khung cảnh quê hương.

+ Bằng chứng:

• · Không gian: Nông thôn miền Trung, tại thôn Hòa Phước, bên con sông Thu Bồn.
• · Thời gian: Vào những ngày rất mới mẻ - như một buổi tảng sáng - sau Cách mạng tháng Tám thành công.
• · Nhân vật: Những người nông dân bình thường, mấy cô bác kèm luôn theo bên chân mấy chú nhóc hiếu động trong thôn, trong làng.
• · Hoạt động: Vừa tự xây dựng chính quyền cách mạng địa phương vừa chuẩn bị chống giặc giữ làng.

- Cách trình bày bằng chứng của người viết đáng chú ý ở chỗ, người viết đã lần lượt nêu ra các bằng chứng theo chủ đề nhất định: không gian, thời gian, nhân vật, hoạt động.

Câu 4: Mối quan hệ giữa mục đích viết và đặc điểm, nội dung chính của văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học được thể hiện như thế nào trong bài viết này?

Trả lời: 

- Mục đích viết của văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học: Làm sáng tỏ một vấn đề về tác phẩm đó.

- Đặc điểm, nội dung chính của văn bản: Đưa ra các lí lẽ và bằng chứng để chứng minh cho ý kiến hoặc làm sáng tỏ vấn đề nghị luận.

Như vậy, mối quan hệ giữa mục đích viết và đặc điểm, nội dung chính của văn bản là mối quan hệ hai chiều. Mục đích viết là cái để cho đặc điểm và nội dung chính của văn bản hướng đến; trong khi đặc điểm và nội dung chính của văn bản sẽ hiện thực hóa mục đích viết.

Văn bản 2: Mon và Mên đang ở đâu? - Nguyễn Quang Thiều

Câu 1: 

Đọc bài thuật lại cuộc “phỏng vấn” rất thú vị của một độc giả nhỏ tuổi với nhà văn Nguyễn Quang Thiều – tác giả của truyện ngắn Bầy chim chìa vôi – để có thể hiểu thêm về sự ra đời và cuộc sống của nhân vật do nhà văn sáng tạo trong tác phẩm

a. Mon và Mên là ai trong mối quan hệ với nhà văn – tác giả truyện ngắn Bầy chim chìa vôi?

b. Theo em, vì sao nhà văn khẳng định rằng “tất cả lũ trẻ làng chú đều thức để lắng nghe tiếng mưa, cùng nghĩ về bãi sông và lo cho bầy chim chìa vôi non”?

c. Cậu bé – người “phỏng vấn" tác giả - ngạc nhiên vì điều gì?

d. Ngoài Mon và Mên, ai là người có trải nghiệm và kỉ niệm sâu sắc về đêm mưa, bãi sông và bầy chim chìa vôi?

e. Mon và Mên đang ở đâu? Bầy chim chìa vôi đã bay đi đâu?

Trả lời:

a. Mon và Mên là bạn cùng lứa tuổi với nhà văn - tác giả truyện ngắn Bầy chim chìa vôi.

b. Nhà văn khẳng định rằng “tất cả lũ trẻ làng chú đều thức để lắng nghe tiếng mưa, cùng nghĩ về bãi sông và lo cho bầy chim chìa vôi non” vì:  lũ chim non là điều bọn trẻ quan tâm nhất lúc đó, lũ trẻ đã nói về bầy chim chìa vôi non ở ngoài bãi sông, nên trong đêm mưa, lũ trẻ sẽ lo nghĩ cho bầy chim.

c. Cậu bé – người “phỏng vấn" tác giả - ngạc nhiên vì tác giả biết được trong đêm mưa, Mon và Mên đã lo nghĩ cho bầy chìa vôi. Cậu bé cho rằng tác giả đã ở cùng Mon và Mên trong đêm hôm đó, hỏi tại sao tác giả không đi cùng Mon, Mên và ngăn cản họ vì họ mới chỉ là trẻ con, cần phải có người lớn đi cùng.

d. Ngoài Mon và Mên, lũ trẻ trong làng (bao gồm cả tác giả lúc đó) là người có trải nghiệm và kỉ niệm sâu sắc về đêm mưa, bãi sông và bầy chim chìa vôi.

e. 

- Mon và Mên vẫn ở trong kí ức của nhà văn và độc giả.

- Bầy chim chìa vôi đã bay đến nơi rất xa, nơi thiên nhiên không bị tàn phá, nơi mà chúng có thể sinh sống.

Câu 2: Chọn đọc một cuốn sách đang gây sự chú ý, tò mò đối với em. Trong quá trình đọc, thử hình dung em có thể đặt ra những câu hỏi nào để làm rõ hơn điều em muốn biết cách tác giả tạo nên nhân vật hoặc những chi tiết tiêu biểu, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm trong cuốn sách.

Trả lời: 

- Cuốn sách đang gây sự chú ý, tò mò của em là Tắt đèn của Ngô Tất Tố

- Trong quá trình đọc, em có thể đặt ra một số câu hỏi:

+ Tại sao tác giả lại đặt tên cho nhân vật của mình là chị Dậu? Đây là ngụ ý của tác giả hay chỉ là đặt tên một cách ngẫu nhiên?

+ Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm có gì đặc biệt? Nó có liên quan gì đến các chi tiết trong tác phẩm không?

+ Ngoài việc tái hiện sự thối nát của xã hội phong kiến lúc bấy giờ thì tác gỉa còn muốn làm nổi bật cái gì?

Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm:

• Bài giảng Chinh phục những cuốn sách mới

Câu hỏi: Tưởng tượng em là một nhà phê bình, hãy viết đoạn văn (khoảng 6 – 8 câu) nêu ý kiến của em về một tác phẩm văn học về đề tài tuổi thơ hoặc quê hương, đất nước mà em đã đọc.

Trả lời:

Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ hay, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước thắm thiết. Có thể nói đặc điểm hồn thơ Nguyễn Khoa Điềm có sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước, con người Việt Nam. Bài thơ thể hiện cách nhìn mới mẻ, độc đáo về đất nước trên nhiều góc độ khác nhau: văn hóa, lịch sử, địa lí...Từ đó, làm nổi bật tư tưởng “Đất nước của nhân dân”. Tư tưởng ấy đã quy tụ mọi cách nhìn nhận và đưa tới những phát hiện sâu và mới mẻ về đất nước. Nguyễn Khoa Điềm đã cho độc giả thấy được đất nước là linh hồn, là kết tụ trí tuệ, tinh thần, phẩm cách, công sức và truyền thống của cả dân tộc. Và từ đó, ta cũng thấy được nét độc đáo trong phong cách nghệ thuật thơ Nguyễn Khoa Điềm: Chất trí tuệ hoà quyện trong chất suy tư sâu lắng.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Tác phẩm Chinh phục những cuốn sách mới đã đem đến cho người đọc những khám phá mới mẻ về việc đọc sách. Để cảm nhận được một cách sâu sắc về văn bản này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

--------------------(Đang cập nhật)-----------------