Để tiếp hệ thống bài học Bài 1: Thông điệp từ thiên nhiên (Tùy bút, tản văn), HỌC247 xin giới thiệu đến các em nội dung bài giảng Đọc mở rộng theo thể loại: Trăng sáng trên đầm sen - Chu Tự Thanh thuộc sách Chân Trời Sáng Tạo dưới đây. Với nội dung bài giảng rõ ràng, cô đọng, mong rằng sẽ giúp các em cảm nhận vẻ đẹp vẻ đẹp của đầm sen vào đêm trăng sáng và tâm hồn của người thi sĩ dưới ngòi bút tài hoa của Chu Tự Thanh. Mời các em cùng tham khảo
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
1.1.1. Tác giả Chu Tự Thanh
a. Cuộc đời:
- Chu Tự Thanh (1891 – 1948).
- Ông là người Dương Châu, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc.
- Ông là nhân sĩ yêu nước nổi tiếng.
b. Sự nghiệp sáng tác: Chu Tự Thanh được biết đến chủ yếu bởi những bài tản văn đặc sắc như: Tấm lưng, Trăng sáng trên đầm sen, Màu xanh,...
1.1.2. Tác phẩm
a. Thể loại: tản văn.
b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Được in trong Những câu chuyện đi cùng năm tháng, NXB Văn học, Hà Nội, năm 2014).
c. Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu đến “khép cửa đi ra ngoài”- Tâm trạng của tác giả khi nhớ về khung cảnh quê hương.
- Phần 2: Tiếp đến hết – Khung cảnh thiên nhiên trong đêm trăng sáng.
d. Tóm tắt tác phẩm:
Trăng sáng trên đầm sen là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Chu Tự Thanh, để lại cho độc giả rất nhiều ấn tượng sâu sắc. Khi tản bộ dưới ánh trăng sáng tròn đầy, nhân vật trữ tình cảm thấy thật yên tĩnh, thật tự do. Trong đêm tối yên tĩnh, không gì có thể làm sáo động tâm hồn người thi sĩ. Giờ đây, chính khoảnh khắc này, mới là khoảng thời gian tốt nhất, để thưởng thức hương vị “ngon lành” của thiên nhiên đất trời. Vẻ đẹp dịu dàng lung linh huyền ảo của đầm sen trong đêm tối, lấp ló qua những tán lá, các bông hoa sen duyên dáng, yêu kiều hiện ra “Có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong” cùng với hương sen thơm ngát, thoang thoảng bao trùm khắp toàn bộ không gian đã làm say đắm lòng người thi sĩ. Với tài năng của mình, Chu Tự Thanh đã thành công để lại cho người đọc biết bao niềm xao xuyến về một đêm trăng sáng tròn đầy.
1.2. Đọc hiểu văn bản
1.2.1. Tâm trạng của tác giả khi nhớ về khung cảnh quê hương
- Khung cảnh nhắc đến buổi đêm yên tĩnh: “Vầng trăng đang từ từ nhô lên, đã không còn nghe thấy tiếng nô đùa của bọn trẻ chơi trên đường cái bên ngoài bức tường”.
- Khi ra ngoài hóng mát, tác giả bỗng nhớ tới đầm sen mà mình vẫn thường đi qua, chắc hẳn trong đêm trăng tròn đầy như thế này, đầm sen ấy cũng sẽ đẹp lắm.
=> Nhận xét: Khung cảnh gợi nhớ tâm sự của nhân vật trữ tình, một tâm sự không thể nói thành lời “cảm thấy trong lòng bồn chồn không yên”
1.2.2. Khung cảnh thiên nhiên trong đêm trăng sáng
a. Bức tranh thiên nhiên:
- Một mình ông dạo bước trên con đường quen thuộc, giờ đây tác giả cảm thấy bản thân như đang:
+ “Thoát khỏi bản thân vào lúc bình thường, như bước vào một thế giới khác hẳn”.
- Đầm sen hiện ra với vẻ đẹp dịu dàng mà lại thơ mộng biết bao:
+ “Trên mặt đầm sen quanh co uốn khúc là những tán lá sen san sát. Lá sen nhô lên mặt nước rất cao, như là váy của nàng vũ nữ yêu kiều”.
+ “Có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong”.
=> Nhận xét: Trong giờ phút thanh bình ấy, khi được tản bộ dưới vầng trăng sáng, chẳng có điều gì làm xáo động tâm hồn, tác giả cảm thấy mình đang được tự do. Giờ đây mới chính là lúc thích hợp nhất để có thể tận hưởng trọn vẹn hương vị của đất trời, hương sắc của thiên nhiên trong đêm trăng sáng.
Khung cảnh đầm sen vào đêm trăng sáng
b. Tâm trạng của tác giả:
- “tiếng hát trên tòa nhà cao tầng từ xa vọng tới” qua đó đã làm nổi bật mùi hương thơm ngát, khiến cho độc giả càng thêm ấn tượng với những bông hoa sen xinh tươi.
- Lớp sương mỏng nhẹ phủ trên tán lá và cánh hoa làm cho chúng như mới được “tắm gội bằng sữa bò” hay “lại như được bao trùm trong giấc mộng bằng dải lụa mỏng” làm cho cảnh sắc đầm sen thêm thơ mộng làm sao.
- Những tia sáng le lói của mình, ánh trăng xuyên thấu chiếu vào mọi vật: “Ánh trăng xuyên qua kẽ lá từ trên những rặng cây cao rọi xuống, bóng lá cây màu đen loang lổ từng lớp trông như ma; hình bóng của những cành liễu thưa thớt, cong cong, như vẽ lên mặt lá sen”.
- Vầng trăng đầy đặn, vẹn tròn là vậy, nhưng đôi khi vẫn bị những lớp mây trắng bao phủ, làm nó chẳng được sáng tỏ cho lắm.
-> Nhưng như vậy lại khiến tác giả rất vừa ý, chỉ cần chợp mắt lạ chút thôi, cũng khiến ông rất dễ chịu và thỏa mãn.
=> Nhận xét: Thật là một khung cảnh trữ tình và thơ mộng biết bao, cảnh và trăng hòa quyện với nhau, tạo nên một khoảnh khắc làm rung động lòng người.
1.3. Tổng kết
1.3.1. Về nội dung
Văn bản ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, con người trong đêm trăng sáng; đặc biệt là vẻ đẹp của đầm sen được tác giả khắc họa rõ nét thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn trắc ẩn của tác giả.
1.3.2. Về nghệ thuật
Sử dụng từ ngữ nhẹ nhàng, trong trẻo khiến người đọc, người nghe dễ dàng thấu hiểu được tâm tư, tình cảm của tác giả.
Bài tập minh họa
Trình bày đặc điểm của thể loại tản văn được thể hiện qua văn bản Trăng sáng trên đầm sen.
Lời giải chi tiết:
Đặc điểm của thể loại tản văn được thể hiện qua văn bản Trăng sáng trên đầm sen:
- Văn bản được kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình; miêu tả thiên nhiên và con người.
- Văn bản bộc lộ được tư tưởng, tình cảm của tác giả đối với thiên nhiên và con người nơi đây.
- Ngôn ngữ được sử dụng trong văn học là ngôn ngữ có tính nghệ thuật, đồng thời có sử dụng các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa…
Lời kết
Học xong bài Trăng sáng trên đầm sen - Chu Tự Thanh, các em cần:
- Nhận biết và phân tích được sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình trong tuỳ bút, tản văn.
- Phân tích và đánh giá được chủ đề, tư tưởng, cảm hứng chủ đạo, thông điệp mà tác giả muốn gửi đến người đọc.
- Phát hiện được các giá trị văn hoá, triết lí nhân sinh.
Soạn bài Trăng sáng trên đầm sen - Chu Tự Thanh Ngữ văn 11 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Trăng sáng trên đầm sen ca ngợi vẻ đẹp của đầm sen với những quan sát, miêu tả hết sức tinh tế, tỉ mỉ và sống động, thiên nhiên và con người như dung hòa làm một trong đêm trăng sáng. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:
- Soạn bài đầy đủ Trăng sáng trên đầm sen - Chu Tự Thanh
- Soạn bài tóm tắt Trăng sáng trên đầm sen - Chu Tự Thanh
Hỏi đáp bài Trăng sáng trên đầm sen - Chu Tự Thanh Ngữ văn 11 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Trăng sáng trên đầm sen - Chu Tự Thanh
Tác phẩm Trăng sáng trên đầm sen ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, con người trong đêm trăng sáng; đặc biệt là vẻ đẹp của đầm sen được tác giả khắc họa rõ nét thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn trắc ẩn của tác giả. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 11 HỌC247
