Dưới ngòi bút của nhà văn Đỗ Phấn, Hà Nội không chỉ đẹp bởi những công trình kiến trúc văn hóa, mà còn bởi những giá trị văn hóa và tinh thần mà con người thủ đô. Nội dung bài giảng Cõi lá - Đỗ Phấn thuộc sách Chân Trời Sáng Tạo do HỌC247 biên soạn dưới đây sẽ giúp các em cảm nhận được vẻ đẹp của mùa xuân nơi mảnh đất Thủ đô, thật thơ mộng, thật dịu dàng, khiến cho bao trái tim bạn đọc phải xao xuyến về Hà Nội. Mời các em cùng tham khảo
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
1.1.1. Tác giả Đỗ Phấn
a. Cuộc đời:
- Đỗ Phấn sinh năm 1956 tại Hà Nội.
- Ông tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Hà Nội năm 1980, sau đó làm công tác giảng dạy mỹ thuật tại Khoa Kiến trúc Đại học Xây dựng Hà Nội từ 1980-1989.
.JPG)
Họa sĩ - nhà văn Đỗ Phấn
b. Sự nghiệp sáng tác:
- Trong các tác phẩm của họa sĩ Đỗ Phấn luôn đề cập đến hình ảnh, nét sống của người dân Thủ đô với những bút pháp nghệ thuật tài hoa, mang nhiều sắc màu.
- Đề tài: Hà Nội là đề tài lớn trong sáng tác của ông.
- Ông viết văn từ thời còn phổ thông, lớn lên theo học hội họa.
- Ông đã xuất bản 11 tiểu thuyết, 4 truyện ngắn, 12 tản văn.
1.1.2. Tác phẩm
a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Cõi lá được in trong Hà Nội thì không có tuyết NXB Trẻ, năm 2013.
- Năm xuất bản: Tháng 3/2008.
b. Thể loại:
- Cõi lá thuộc thể loại tản văn.
- Tản văn là loại văn xuôi ngắn gọn, hàm súc, có thể trữ tình, tự sự, nghị luận, miêu tả phong cảnh, khắc họa nhân vật.
c. Bố cục văn bản:
- Phần 1: Từ đầu đến “xôn xao lá cành”: Dấu hiệu thiên nhiên và sự bất ngờ của tác giả khi thời tiết giao mùa.
- Phần 2: Tiếp đến “tự nhận rằng mình như thế”: Sự thay đổi của thiên nhiên và lòng người khi thời tiết giao mùa.
d. Tóm tắt tác phẩm
Đỗ Phấn đã vẽ nên một Hà Nội thơ mộng, yên bình và dịu dàng, một Hà Nội không chỉ đẹp bởi những công trình kiến trúc văn hóa, mà còn bởi những giá trị văn hóa và tinh thần mà con người Hà Nội mang trong mình. Ông đã khắc họa nên những nét đẹp trong cuộc sống đời thường của người dân Hà Nội, những nét đẹp không lấn át, không xa hoa nhưng lại vô cùng đáng quý và đáng trân trọng. Trong tác phẩm Cõi Lá, Đỗ Phấn đã vẽ lên bức tranh Hà Nội với những câu chuyện đời thường, những hình ảnh giản dị của cuộc sống, nhưng lại ẩn chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, những giá trị nhân văn mà ai ai cũng đều cảm nhận được. Hà Nội của Đỗ Phấn là một thành phố tuyệt vời, là nơi đầy những giá trị văn hóa, lịch sử và tinh thần, là nơi mà ai ai cũng có thể tìm thấy những giá trị vĩnh cửu và những kỷ niệm đáng trân trọng.
1.2. Đọc hiểu văn bản
1.2.1. Dấu hiệu thiên nhiên và sự bất ngờ của tác giả khi thời tiết giao mùa
- Dấu hiệu thiên nhiên: Khung cảnh mùa xuân hiện lên tươi đẹp, ấm áp:
+ Bẽ bàng mùa xuân đến muộn.
+ Cái nắng đã chao chát trên những lộc non báo hiệu mùa hè.
- Động từ “Òa thức”: sự đột ngột, bất ngờ
+ Tác giả khéo léo sử dụng động từ gợi ra khung cảnh con người và thiên nhiên tỉnh dậy sau những ngày đông giá rét, chào đón một mùa xuân thật vui tươi và ấm áp.
=> Nhận xét: Thể hiện sự ngạc nhiên thú vị khi tác giả bất ngờ nhận ra sự thay đổi của thiên nhiên lúc giao mùa.
Tranh do tác giả Đỗ Phấn cung cấp
1.2.2. Sự thay đổi của thiên nhiên và lòng người khi thời tiết giao mùa
* Sự thay đổi của thiên nhiên:
- Chín cây bồ đề làm thành một khoảng trời trong veo màu thạch lựu.
- Những chiếc lá non đu đưa trong gió.
- […] chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng.
-> Khung cảnh thiên nhiên ngọt ngào, ấm áp và tươi vui.
* Sự thay đổi của lòng người:
- Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây…
- Nhiều người Hà Nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội, mà hỗn hào…
=> Không khí trong lành, cảnh vật vui tươi, con người rạng rỡ vui tươi “Hà Nội ơi! Hà Nội thật đẹp biết bao, làm cho ai đi xa cũng phải nhớ về”:
- Trong khoảnh khắc tiết trời dịu ngọt ấy, tác giả nhớ về người em gái đi xa:
+ Cô em gái của tôi sống xa Tổ Quốc đã hai chục năm có lẻ. Mỗi lần gọi điện về, nó lại hỏi con đường ven Hồ Gươm mùa này lá đã rụng? Lạ thế! Mùa nào cũng hỏi như vậy […]”.
-> Từng chiếc lá, từng hàng cây - chúng cứ mãi ở đấy, đến mùa thì lại thay lá, những khoảnh khắc ấy tuy đơn sơ, nhưng lại khiến cho bao người con Hà Nội nơi xa quê phải nhớ về.
=> Nhận xét: Tác giả - người con nặng tình với mảnh đất Hà Nội. Với bao tình cảm yêu thương và gắn bó, ông đã giữ gìn để rồi viết nên từng trang giấy. “Cõi lá” đã thể hiện rất rõ tình cảm của tác giả dành cho Hà Nội, đồng thời cũng để lại cho độc giả biết bao cảm xúc và niềm xao xuyến về một mảnh đất để thương để nhớ.
1.3. Tổng kết
1.3.1. Về nội dung
Đỗ Phấn luôn thể hiện một tình yêu thương, nhớ nhung về vẻ đẹp của mảnh đất Hà Nội ngày xa xưa. Điều đó đã được thể hiện rất rõ qua tác phẩm “Cõi lá”, qua đây nhà văn đã bằng tình yêu thương của mình, mà khắc họa nên vẻ đẹp của mùa xuân nơi mảnh đất Thủ đô, thật thơ mộng, thật dịu dàng, khiến cho bao trái tim bạn đọc phải xao xuyến về Hà Nội thương.
1.3.2. Về nghệ thuật
- Sử dụng bút pháp nghệ thuật tài hoa, độc đáo cùng những màu sắc khác lạ qua việc khắc họa hình ảnh đời sống sinh hoạt của người dân Thủ đô.
- Sử dụng ngôn ngữ thơ mộng, dịu dàng khiến cho văn bản trở nên thu hút, dễ đi vào lòng người đọc.
Bài tập minh họa
Qua việc đọc tản văn Cõi lá, bạn hãy nêu một số lưu ý khi đọc hiểu các văn bản thuộc thể loại này.
Lời giải chi tiết:
- Một số lưu ý khi đọc hiểu các văn bản tản văn thuộc thể loại này là:
+ Tìm hiểu chất trữ tình, cái tôi của tác giả thể hiện qua văn bản.
+ Tìm hiểu ngôn ngữ của văn bản.
+ Xác định chủ đề mà văn bản muốn gửi đến người đọc.
+ Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết.
Lời kết
Học xong bài Cõi lá - Đỗ Phấn, các em cần:
- Nhận biết và phân tích được sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình trong tuỳ bút, tản văn.
- Phân tích và đánh giá được chủ đề, tư tưởng, cảm hứng chủ đạo, thông điệp mà tác giả muốn gửi đến người đọc.
- Phát hiện được các giá trị văn hoá, triết lí nhân sinh.
Soạn bài Cõi lá - Đỗ Phấn Ngữ văn 11 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Cõi lá đã làm nổi bật nét đặc trưng mùa lá rụng của Hà Nội khi thiên nhiên thay đổi tiết trời giao mùa từ đông sang xuân. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:
- Soạn bài đầy đủ Cõi lá - Đỗ Phấn
- Soạn bài tóm tắt Cõi lá - Đỗ Phấn
Hỏi đáp bài Cõi lá - Đỗ Phấn Ngữ văn 11 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Cõi lá - Đỗ Phấn
Qua tác phẩm Cõi lá, tác giả khắc họa vẻ đẹp của mùa xuân nơi mảnh đất Thủ đô, thật thơ mộng, thật dịu dàng, khiến cho bao trái tim bạn đọc phải xao xuyến về Hà Nội. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 11 HỌC247
