Soạn bài Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ - Ngữ văn 10

A. Thể hiện quan điểm và thái độ của người tri thức muốn đả phá sự mê tín thần linh của quần chúng bình dân

B. Thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm muốn vì dân trừ hại

C. Thể hiện tính hiếu thắng của người trẻ tuổi

D. Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc diệt trừ hồn tên giặc xâm lược hung bạo, bảo vệ Thổ thần nước Việt, người từng có công giúp Lí Nam Đế chống ngoại xâm.

E. Ý kiến khác

Giải thích lí do lựa chọn của anh (chị)

• Việc làm của Ngô Tử Vàn là đốt đền, vạch tội hồn tên tướng giặc trước Diêm Vương. Hành động của Tử Văn xuất hiện từ ý thức rõ ràng: 'Thấy sự gian tà thì khônq chịu được" chứ không phải việc làm động chạm thần linh.
• Qua lời giới thiệu về Tử Văn và nguyên nhân đốt đền của chàng, ta thấy Tử Văn là con người "khảng khái", "nóng nảy" và "cương trực”. Tử Văn là người coi trọng công lí, bất bình trước cái xấu, cái ác lộng hành làm mưa làm gió.
• Cuộc đấu tranh giữa Ngô Tử Văn với hồn tên tướng giặc họ Thôi là cuộc đấu tranh giữa hai thế lực: công lí, chính nghĩa và phi nghĩa, gian tà.
• Cuộc đấu tranh giữa hai thế lực này có ý nghĩa hiện thực cụ thể và ý nghĩa nhân đạo sâu sắc, một mặt lên án giặc ngoại xâm, tố cáo sự cấu kết của thần quyền, mặt khác phản ánh hiện thực xã hội với cái nhìn tin tưởng vào chính nghĩa thắng gian tà.
• Vì vậy: Câu trả lời tốt nhất ở đây là câu (e). Ý kiến khác
  • Bởi, hành động của Tử Văn vừa thể hiện sự khảng khái, chính trực và dũng cảm vì dân trừ hại, vừa thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc diệt trừ hồn tên giặc xâm lược hung bạo, bảo vệ thổ thần nước Việt.
  • Câu trả lời (a) chỉ đúng một phần rất nhỏ vì Ngô Tử Văn có đả phá nhưng là đả phá sự ngu tín vào những thần ác, thần bất chính chứ khóng đả phá tập tục thờ cúng thần linh nói chung.
  • Câu trả lời (c) hoàn toàn là sai vì Ngô Tử Văn không đốt đền một cách vô cớ, hơn nữa trước khi đốt, Tử Văn "tắm gội sạch sẽ, khấn trời'' rồi mới "châm lửa đốt đền". Hành động đó của Tử Văn chứng tỏ chàng đã suy xét rất kĩ lưỡng chứ đâu phải hành động của người tuổi trẻ hiếu thắng.

Câu 2: Theo anh (chị), chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ nói lên điều gì?

A. Thể hiện niềm tin của con người thời trung đại: bên cạnh cõi trần còn có một thế giới khác là âm phủ, nơi con người sau khi chết sẽ phải đến để nhận sự phán xét và thưởng phạt về những việc làm của mình khi còn sống.

B. Thể hiện khát vọng công lí chưa thực hiện được trong cuộc sống trần thế của người xưa.

C. Nhằm đẩy xung đột kịch tính của truyện đến cao trào để nhân vật chính - Ngô Tử Văn - có dịp bộc lộ bản lĩnh, khí phách của mình.

D. Có ý nghĩa khuyên răn, giáo dục con người nên sống và hành động thế nào cho đúng đắn, hợp lẽ phải, tránh làm điều ác

E. Ý kiến khác

Giải thích lí do lựa chọn của anh (chị)

• Chọn câu e: Ý kiến khác.
• Bởi: Chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ là một chi tiết quan trọng trong việc thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm. Chi tiết này thể hiện niềm tin của người trung đại về một thế giới khác bên cạnh cõi trần (thế giới âm phủ), nơi con người sau khi chết sẽ phải đến để nhận sự phán xét và thưởng phạt về những việc làm của mình khi còn sống. Nó cũng đồng thời thể hiện khát vọng công lí chưa thực hiện được trong cuộc sống trần thế của người xưa. Đây là một bước ngoặt của câu chuyện, là chi tiết cần thiết nhằm đẩy kịch tính của câu chuyện lên đến cao trào để nhân vật chính có dịp bộc lộ bản lĩnh và khí phách của mình. Nó cũng mang ý nghĩa khuyên răn, nhằm giáo dục con người nên sống và hành động thế nào cho đúng đắn, hợp lẽ phải, tránh làm điều ác. 

Câu 3: Chi tiết Ngô Tử Văn được nhận chức phán sự ở đền Tản Viên có ý nghĩa gì?

• Chi tiết Ngô Tử Văn được nhận chức phán sự ở đền Tản Viên có ý nghĩa:
  • Khẳng định niềm tin chính nhất định thắng tà
  • Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ, sự đấu tranh triệt để với cái xấu, cái ác để bảo vệ dân bảo vệ chính nghĩa.

Câu 4: Phân tích nghệ thuật kể chuyện đặc sắc và hấp dẫn của Nguyễn Dữ

• Nghệ thuật kể chuyện đặc sắc và hấp dẫn của Nguyễn Dữ:
• Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn. Yếu tố kì ảo dày đặc, xen lẫn chuyện người, chuyện thần, chuyện ma, thế giới thực ảo, trần thế, địa ngục... làm cho câu chuyện càng trở nên hấp dẫn. Kì ảo là phương thức đặc biệt để chuyên chở nội dung và cảm hứng hiện thực.
• Cách kể chuyện từng đoạn theo trình tự thời gian đầy li kì biến hoá mà vẫn tự nhiên, logic, có thắt - mở nút.
• Tác giả đã dẫn dắt chuyện vô cùng khéo léo, mở ra bằng một sự việc bất ngờ rồi dẫn dắt dần tới đỉnh điểm của kịch tính và giải quyết một cách hợp lí, thoả đáng. Người đọc hồi hộp theo dõi diễn biến các sự việc để rồi cuối cùng thở phào nhẹ nhõm, chủ đế tư tưởng của chuyện vì thế được nổi bật. 

Câu 5: Nêu chủ đề câu chuyện

• Thể hiện hình ảnh người trí thức Tử Văn với tính tình cương trực, dũng cảm đốt đền, đồng thời làm rõ hành động mạnh mẽ, quyết liệt vạch mặt gian tà trước công lí, giành chiến thắng

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Chuyện chức phán sự đền Tản Viên để nắm chắc hơn nội dung trọng tâm bài học.

Câu 1: Đọc đoạn trích từ "Đốt đền xong, chàng về nhà..." đến "...bỏ người ấy vào ngục Cửu U" và tìm hiểu các nội dung sau:

a. Trong đoạn trích có các sự việc lớn nào?

b. Ngô Văn Tử giải quyết từng việc ra sao?

c. Các sự việc xảy ra đối với Ngô Văn Tử trong thời gian bao lâu? Chàng đã gặp những nhân vật nào?

d. Phân tích ý nghĩa của sự việc: trước khi đốt đền, Tử Văn "tắm gội sạch sẽ, khấn trời".

e. Phân tích diễn biến tâm lí của nhân vật Bách hộ họ Thôi.

Gợi ý:

a. Trong đoạn trích có các sự việc lớn:

• Ngô Tử Văn châm lửa đốt đền.
• Bị Diêm Vương bắt về tra xét.
• Ngô Tử Văn vạch tội hồn tên tướng giặc trước Diêm Vương

b. Ngô Văn Tử giải quyết từng việc rất gọn và cương trực.

c. Các sự việc xảy ra đối với Ngô Văn Tử trong thời gian: từ chiều đến đêm.

• Chàng đã gặp những nhân vật: hồn tên tướng giặc, Ngự sử đại phu từ đời vua Lí Nam Đế, hai tên quỷ sứ, Diêm Vương.

d. Ý nghĩa của sự việc: trước khi đốt đền, Tử Văn "tắm gội sạch sẽ, khấn trời".

• Hành động đó của Tử Văn chứng tỏ chàng đã suy xét rất kĩ lưỡng trước khi đốt đền.

Câu 2: Qua lời giới thiệu về Tử Văn và nguyên nhân đốt đền của chàng, anh (chị) hiểu gì về tính cách của Ngô Tử Văn?

Gợi ý:

• Qua lời giới thiệu về Tử Văn và nguyên nhân đốt đền của chàng, ta thấy Tử Văn là con người "khảng khái", "nóng nảy" và "cương trực”.
• Tử Văn là người coi trọng công lí, bất bình trước cái xấu, cái ác lộng hành làm mưa làm gió.

Câu 3: Truyện kể về cuộc đấu tranh sống còn giữa hai thế lực: một bên là con người (do Ngô Tử Văn đại diện), một bên là thần linh, ma quỷ (Minh ti, hôn viên Bách hộ họ Thôi,...)

- Nêu ý nghĩa của cuộc đấu tranh này.

- Thế lực ma quỷ, thần linh trong truyện phản ánh nội dung gì của thời đại Nguyễn Dữ?

Gợi ý:

• Cuộc đấu tranh giữa Ngô Tử Văn với hồn tên tướng giặc họ Thôi là cuộc đấu tranh giữa hai thế lực: công lí, chính nghĩa và phi nghĩa, gian tà.
• Cuộc đấu tranh giữa hai thế lực này có ý nghĩa hiện thực cụ thể và ý nghĩa nhân đạo sâu sắc, một mặt lên án giặc ngoại xâm, tố cáo sự cấu kết của thần quyền, mặt khác phản ánh hiện thực xã hội với cái nhìn tin tưởng vào chính nghĩa thắng gian tà.

Câu 4: Hãy chỉ ra yếu tố truyền kì trong câu chuyện và tác dụng của chúng.

Gợi ý:

• Nhân vật thần kì: Diêm Vương, Thô công, hồn tên tướng giặc
• Không gian kì ảo ở giấc mơ của Tử Văn và ở Minh ti
• Tác dụng:
  • Giúp câu chuyện thêm phần li kì, hấp dẫn
  • Các sự việc mang lại cho câu chuyện những ý nghĩa xã hội sâu sắc: niềm tin công lý, chính nghĩa sẽ thắng tàn gian.

Câu 1: Nếu được yêu cầu viết đoạn kết của truyện, Anh (chị) sẽ đồng tình với cách kết thúc như đã có hay sẽ chọn một cách kết thúc khác? Trình bày và giải thích ý kiến của mình.

Câu 2: Tóm tắt truyện (không quá 20 dòng)

Gợi ý trả lời

Câu 1: Các em tưởng tượng và chọn theo ý kiến riêng của mình. Các em có thể tham khảo gợi ý dưới đây.

• Có thể chọn Tử Văn không chết.
• Vấn đề quan trọng là giải thích một cách thuyết phục về ý kiến của mình trên cơ sở chủ đề, ý nghĩa của truyện.

Câu 2:  Các em có thể tham khảo những ý chính dưới đây.

• Ngô Tử Văn, một kẻ sĩ khảng khái, chính trực đã đốt đền của một tên hung thần vốn là tướng giặc xâm lược, trừ hại cho dân
• Tên hung thần đe dọa nhưng tử Văn  đã được Thổ thần  mách bảo về tung tích và tội ác của hắn, đồng thời chỉ dẫn cách đối phó.
• Ngô Tử Văn bị quỷ sứ bắt xuống âm phủ. Trước mặt Diêm Vương, Ngô Tử Văn đã dũng cảm tố cáo tội ác của tên hung thần với đầy đủ chứng cớ. Cuối cùng công lí được khôi phục, kẻ ác bị trừng trị, Thổ thần được phục chức, Tử Văn được sống lại
• Ngô Tử Văn được Thổ thần tiến cử giữ chức phán sự đền Tản Viên.

Để làm phong phú thêm kiến thức của bản thân, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu dưới đây:

• Thuyết minh về Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ
• Phân tích giá trị hiện thực trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
• Phân tích nhân vật Ngô Tử Văn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
• Phân tích nghệ thuật đặc sắc trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
• Phân tích yếu tố kì ảo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
• Phân tích việc đốt đền của Ngô Tử Văn
• Phân tích chi tiết Diêm Vương xử kiện trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
• Cảm nhận nhân vật Ngô Tử Văn trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.