Mùa hoa mận - Chu Thùy Liên - Ngữ văn 10 Tập 2 Cánh Diều

1.1.1. Tác giả Chu Thùy Liên

- Chu Thùy Liên (1966)

- Quê quán: Điện Biên

- Phong cách nghệ thuật: Nhẹ nhàng, trong sáng, thiết tha

- Tác phẩm chính: Thuyền đuôi én, Mùa hoa mận,...

1.1.2. Tác phẩm Mùa hoa mận

a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm sáng tác vào tháng Chạp năm 2016. Trích trong tập Thuyền đuôi én, NXB văn hoá Dân tộc, Hà Nội, 2009. 

b. Thể loại

- Thơ tự do.

c. Bố cục 

- Khổ 1: Trẻ con trong mùa hoa mận nở

- Khổ 2: Người lớn trong mùa hoa mận nở

- Khổ 3: Thiên nhiên, cảnh vật trong mùa hoa mận nở

d. Tóm tắt nội dung văn bản 

Văn bản là bức tranh núi rừng Tây Bắc đầy hương sắc, thiên núi, núi rừng thơ mộng, như một bức tranh với gam màu chủ đạo là màu trắng tinh khôi làm xao xuyến kẻ đến người đi. Và các hoạt động vui chơi của các em bé và lao động sản xuất của con người. Qua đó thể hiện tình cảm yêu quê hương đất nước của những người con quê hương.  

1.2.1. Trẻ con trong mùa hoa mận nở

Trẻ con vui đùa dưới cành hoa mận

- Khung cảnh đùa vui, náo nức:

+ Con trai háo hức chơi cù

+ Con gái rộn ràng khăn áo

=> Trẻ con vui đùa với những niềm vui thơ ngây dưới cành hoa mận

- Ước mơ của con trẻ

- Nhân hóa “bóng bay nâng ước mơ” 

=> Những quả bóng bay bình thường chất chứa bao khát vọng của những đứa trẻ Tây Bắc

1.2.2. Người lớn trong mùa hoa mận nở

- Không gian gia đình ấm áp:

+ Mẹ chuẩn bị lá gạo

+ Cha căng nỏ

- Người già làm đu

=> Gia đình đầy đủ mẹ cha và người già, mỗi người một công việc, hối hả bộn bề lo cho tổ ấm của mình. 

1.2.3. Thiên nhiên, cảnh vật trong mùa hoa mận nở

- Không gian gần gũi, ấm áp, mang đậm hương vị Tây Bắc:

+ Nhà ủ nếp hương

+ Lửa hồng trong bếp

=> Biện pháp nhân hóa  nhà “ủ” và lửa hồng “nở hoa” gợi tả không gian núi rừng gần gũi, ấm áp

- Nỗi nhớ của người đi xa:

+ Người đi xa luôn nhớ da diết về quê hương 

+ Hoa mận như dẫn lối họ trở về với quê hương

 => Điệp ngữ “Cành mận bung trắng muốt” xuyên suốt cả bài thơ gợi một không gian trữ tình đậm hương vị Tây Bắc. Có lẽ bởi vì hoa mận là loài hoa đặc trưng của Tây Bắc, đặc biệt mỗi dịp xuân về. Chính vì vậy, không gian con người Tây Bắc sinh hoạt dưới màu hoa mận là nỗi nhớ khôn nguôi cho những người con đi xa. 

1.3.1. Về nội dung

- Bài thơ tái hiện bức tranh núi rừng Tây Bắc đầy sắc hương và khung cảnh sinh hoạt nơi núi rừng. Qua đó thể hiện tình cảm nhớ thương của người đi xa khi nhớ về nhà.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Biện pháp so sánh, nhân hóa, điệp từ điệp ngữ được sử dụng hiệu quả

- Ngôn ngữ thơ trong sáng thiết tha

Bài tập: Nêu cảm nhận của em về bài thơ Mùa hoa mận của Chu Thùy Liên, SGK Ngữ văn 10, tập 2, Cánh Diều.

Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ tác phẩm thơ, xác định nội dung và yếu tố hình thức nổi bật => giá trị của các yếu tố trong việc thể hiện nội dung, chủ đề

- Xác định các luận điểm trong bài viết

- Liên hệ với tác phẩm, tác giả có cùng chủ đề, đề tài, so sánh

Lời giải chi tiết:

Mùa hoa mận là một trong những bài thơ tiêu biểu của Chu Thùy Liên, được viết vào Tháng Chạp năm 2016. Trích trong tập Thuyền đuôi én, NXB văn hoá Dân tộc, Hà Nội, 2009. Bài thơ nói về nỗi nhớ quê hương của người đi xa.

Khổ thơ đầu tiên:

Cành mận bung cánh muốt

Lũ con trai háo hức chơi cù

Lũ con gái rộn ràng khăn áo

Bóng bay nâng ước mơ con trẻ

Câu thở đầu tiên "Cành mận bung cánh muốt" báo hiệu mùa xuân về với bao điều mới mẻ, hoa mận trắng tinh làm sáng rực cả một mảng trời. Dưới cành mận ấy xuất hiện hình ảnh gần gũi, quen thuộc của bản làng đó là hình ảnh "lũ con trai chơi cù, lũ con gái khăn áo". Với tâm thế háo hức và rộn ràng. Cành mận gắn bó với tuổi thơ của trẻ em nơi đây, nó chứng kiến quá trình trưởng thành và chất chứa những ước mơ của con trẻ.

Khổ thứ hai:

Cành mận bung cánh muốt

Giục mẹ xôn xang lá, gạo

Giục cha vui lòng căng cánh nỏ

Giục người già bản hối hả làm đu

Không những thế dưới cành mận trắng xoá ấy còn là bức tranh sinh hoạt đầy rộn ràng và tấp nập của dân làng. Mọi người đang chuẩn bị để đón một mùa xuân với những điều tốt lành. Người mẹ "xôn xang lá, gạo" để làm bánh, một món bánh đặc trưng cho mùa xuân, người cha "căng cánh nỏ", người già bản "làm đu" để phục vụ cho trò chơi dân gian của bản địa. Có thể thấy, cành mận nó trở thành một biểu tượng không thể thiếu của mùa xuân nơi đây, nó chất chứa bao niềm vui, nỗi buồn, gắn bó với bản làng suốt năm tháng.

Khổ thứ ba:

Cành mận bung cánh muốt

Nhà trình tường ủ hương nếp

Giục lửa hồng nở hoa trong bếp

Cho người đi xa nhớ lối trở về

"Cành mận bung cánh muốt" được điệp lại 3 lần, nó nhấn mạnh làm cho bài thơ trở nên sinh động, đồng thời báo hiệu mùa xuân đã về đến bảng làng. Trong ngôi nhà truyền thống "nhà trình tường ấy", mùi "nếp" toả ra khắp căn phòng với ánh lửa hồng biến căn nhà ấy trở nên ấm cúng. Để rồi khi đi xa, họ luôn hướng về quê hương với những thứ mộc mạc, gần gũi và thân quen, đặc biệt là vào mùa hoa mận nỗi niềm đó lại nhân lên gấp bội, gợi nhớ về những kí ức xa xưa. Hoa mận như dẫn lối họ trở về với những hoài niệm, nhớ nhung, nhớ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày đang diễn ra một cách hối hả, xốn xang của các mẹ, cha, người già bản, sự vui vẻ, háo hức của lũ con trai, con gái trong bản làng.

Qua bài thơ trên, ta như được hoà mình vào bức tranh mùa xuân ở bản làng Tây Bắc với tất cả vẻ đẹp bình yên. Bằng ngòi bút tinh tế và tài hoa, nhà thơ đã giới thiệu đến bạn đọc vẻ đẹp của Tây Bắc vào mùa xuân với màu trắng của hoa mận hoà cùng với hoạt động rộn ràng, hối hả của dân làng khiến cho bức tranh trở nên có hồn. Làm cho những người đi xa luôn hướng về với quê hương với những gì mộc mạc và giản dị nhất.

- Học xong bài Mùa hoa mận - Chu Thùy Liên, các em cần nắm:

+ Phân tích được khung cảnh trẻ con và người lớn trong mùa hoa mận nở

+ Phân tích được thiên nhiên, cảnh vật trong mùa hoa mận nở

Văn bản Mùa hoa mận - Chu Thùy Liên giúp người đọc hiểu hơn về khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc vào mùa hoa mận nở. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Mùa hoa mận - Chu Thùy Liên

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Bài thơ Mùa hoa mận - Chu Thùy Liên thể hiện tình yêu và nỗi nhớ da diết của tác giả dành cho vùng đất Tây Bắc thông qua khung cảnh thiên nhiên miền núi vào mùa hoa mận nở. Để hiểu hơn về nội dung bài học, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

-----------------------(Đang cập nhật)----------------------