Bản sắc là hành trang - Nguyễn Sĩ Dũng - Ngữ văn 10 Tập 2 Cánh Diều

1.1.1. Tác giả Nguyễn Sĩ Dũng

Chân dung tác giả Nguyễn Sĩ Dũng

- Tên tuổi: Nguyễn Sĩ Dũng (1955) 

- Quê quán: Nghệ An

- Phong cách nghệ thuật: chau chuốt, logic

- Tác phẩm chính: "Những nghịch lý của thời gian", “Thế sự - một góc nhìn”,...

1.1.2. Tác phẩm Bản sắc là hành trang

a. Xuất xứ 

- Tác phẩm trích trong “Những nghịch lí của thời gian” năm 2011.

b. Thể loại

- Văn nghị luận.

c. Bố cục 

Gồm 3 phần:

- Phần 1: Khái niệm hội nhập.

- Phần 2: Giá trị của bản sắc văn hóa Việt Nam.

- Phần 3: Nhấn mạnh việc tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.

d. Tóm tắt nội dung văn bản

Thế giới ngày càng phát triển đặt  ra nhiều yêu cầu tuy nhiên cần hội nhập chứ không hòa tan. Đặc biệt là phải giữ gìn bản sắc văn hoa Việt Nam để tạo ra những nét độc đáo riêng cho dân tộc. Tiêu biểu như tiếng Việt, trống đồng, tượng chùa Tây Phương, kho tàng dân ca… Bản sắc văn hóa giúp cho bạn bè thế giới ngưỡng mộ, gây chú ý đặc biệt trong tâm thức, có sự hấp dẫn kì lạ… Vì vậy giữ gìn bản sắc văn hóa là phương châm và hành động của mỗi cá nhân.

1.2.1. Khái niệm hội nhập

- Tác giả đưa ra một khái niệm mới mẻ về hội nhập: “Hội nhập là việc sông kết vào với biển, chứ không phải việc sông tan biến vào trong biển"”

=> Nhấn mạnh việc hòa nhập chứ không hòa tan.

1.2.2. Giá trị của bản sắc văn hóa Việt Nam

- Tác giả đưa ra luận điểm về bản sắc “Bản sắc là tất cả những gì đặc trưng cho dân tộc Việt Nam, tất cả những gì làm cho người Việt chúng ta khác với mọi dân tộc người khác trên thế giới."”

- Dẫn chứng:

+ Ngôn ngữ tiếng Việt

+ Trống đồng

+ Tượng chùa Tây Phương

- Tác giả mượn hình ảnh so sánh chiếc xe Lếch-xớt với cây ô liu.

=> Khẳng định thêm những giá trị của bản sắc văn hóa.

1.2.3. Nhấn mạnh việc tiếp thu văn hóa nhân loại

- Tác giả tổng kế và nhấn mạnh việc tiếp thu văn hóa nhân loại là trách nhiệm của mỗi cá nhân.

1.3.1. Về nội dung

Văn bản tôn vinh những nét đặc sắc trong bản sắc văn hóa dân tộc. Bên cạnh việc tiếp thu văn hóa, hội nhập và toàn cầu hóa, chúng ta vẫn phải giữ được những nét riêng biệt, giữ gìn bản sắc riêng cho dân tộc là nhiệm vụ của tất cả chúng ta.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Luận điểm rõ ràng

- Ngôn ngữ sắc bén

Bài tập: Từ tác phẩm Bản sắc là hành trang - Nguyễn Sĩ Dũng, SGK Ngữ văn 10 tập 2 Cánh Diều, em hãy viết đoạn văn nghị luận về vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Hướng dẫn giải:

- Đọc lại tác phẩm Bản sắc là hành trang - Nguyễn Sĩ Dũng, SGK Ngữ văn 10 tập 2 Cánh Diều

- Tìm hiểu về vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc

- Lên ý tưởng và viết bài, có thể tham khảo các nội dung chính sau:

+ Đất nước đang trong quá trình hội nhập quốc tế, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc là vấn đề vô cùng quan trọng

+ Ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc của thanh thiếu niên Việt Nam được biểu hiện ở nhiều phương diện

+ Văn hoá dân tộc là cội rễ bền vững của tâm hồn mỗi con người

+ ...

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn mẫu 1:

Đất nước đang trong quá trình hội nhập quốc tế, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc là vấn đề vô cùng quan trọng. Ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc của thanh thiếu niên Việt Nam được biểu hiện ở nhiều phương diện: cách sống, lối sống, quan niệm, suy nghĩ, ở hoạt động, nói năng, ăn mặc, ứng xử.... Văn hoá dân tộc là cội rễ bền vững của tâm hồn mỗi con người, không lớn lên và bám chắc vào cội rễ đó, mỗi con người chỉ còn là một cá nhân lạc loài giữa cộng đồng của mình. Bản sắc văn hoá là linh hồn, là gương mặt riêng của mỗi dân tộc, là yếu tố quan trọng để khẳng định vị thế của dân tộc đó ở giữa cộng đồng thế giới. Đánh mất bản sắc riêng trong nền văn hoá của mình là đánh mất quá khứ, mất lịch sử, mất cội nguồn và chúng ta chỉ còn là một con số không ở giữa nhân loại. Rất nhiều thanh, thiếu niên Việt Nam không nắm được lịch sử dân tộc dù đã được học rất nhiều, trong khi đó lại thuộc lòng vanh vách tiểu sử, đời tư của các diễn viên, ca sĩ. Tất cả đều là biểu hiện của một sự thiếu ý thức trong giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. Có hai nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên. Về phía khách quan, đó chính là tác động của môi trường sống, của bối cảnh thời đại. Thời đại đất nước mở cửa giao lưu, hội nhập với thế giới cho nên văn hoá bên ngoài theo đó mà tràn vào Việt Nam. Đâu đâu cũng có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh của một thứ văn hoá mới, hiện đại và đầy quyến rũ. Về chủ quan, thế hệ trẻ ngày nay ít quan tâm để ý đến vấn đề bản sắc văn hoá. Họ thiếu ý thức giữ gìn, bởi thực chất là họ không hiểu được bản sắc văn hoá dân tộc là gì và cũng không cần hiểu. Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc là đóng góp có ý nghĩa đầu tiên cho đất nước mà mỗi thanh thiếu niên có thể làm và hãy làm bắt đầu từ việc điều chỉnh, uốn nắn chính những hành vi, ý thức của bản thân mình.

Đoạn văn mẫu 2:

Bản sắc văn hóa dân tộc là giá trị cốt lõi nhất của nền văn hóa, thể hiện tâm hồn, cốt cách, tình cảm, lý trí, sức mạnh của dân tộc, tạo nên chất keo kết nối các cộng đồng người gắn bó, đoàn kết với nhau để cùng tồn tại và phát triển. Những giá trị của bản sắc văn hóa dân tộc là một trong những động lực to lớn đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của quốc gia dân tộc. Bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam được hình thành, phát triển gắn liền với lịch sử dựng nước, giữ nước và quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Bản sắc văn hóa dân tộc là tổng hòa những giá trị văn hóa bền vững, phản ánh diện mạo, sắc thái, cốt cách, tâm hồn, tâm lý… của một dân tộc, được thường xuyên hun đúc, bổ sung và lan tỏa trong lịch sử dân tộc, trở thành tài sản tinh thần đặc sắc, tạo nên sức mạnh gắn kết cộng đồng và để phân biệt sự khác nhau giữa dân tộc này với dân tộc khác trong cộng đồng nhân loại. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực còn có mặt tiêu cực của nó đó là nguy cơ xói mòn, phai nhạt và biến dạng hệ thống giá trị trong bản sắc văn hóa dân tộc, sự du nhập của lối sống tư sản, suy giảm thuần phong mĩ tục, sự chống phá của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa. Những giá trị tinh hoa văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc được xây dựng và ghi nhận bởi những chiến công hi sinh thầm lặng của biết bao thế hệ người dân Việt Nam. Nó là kết tinh những gì là tinh túy nhất của dân tộc để rồi chính những giá trị đó lại lung linh tỏa sáng, soi sáng con đường chúng ta đi. Không chỉ bây giờ mà mãi mãi về sau những giá trị tinh hoa văn hóa của dân tộc sẽ là hành trang, động lực để cho thanh niên Việt Nam chúng ta tiến vào kỷ nguyên mới tô thắm nên truyền thống ngàn năm văn hiến của dân tộc.

- Học xong bài Bản sắc là hành trang - Nguyễn Sĩ Dũng, các em cần nắm:

+ Phân tích được giá trị của bản sắc văn hóa Việt Nam

+ Phân tích việc tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại

Văn bản Bản sắc là hành trang - Nguyễn Sĩ Dũng giúp người đọc hiểu hơn vai trò về việc tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại trong quá trình hội nhập thế giới. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Bản sắc là hành trang - Nguyễn Sĩ Dũng

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Bài thơ Bản sắc là hành trang - Nguyễn Sĩ Dũng đã giúp người đọc có những bài học quý giá trong việc giữ gìn bản sắc riêng cho dân tộc và tiếp thu những tinh hoa thế giới có chọn lọc. Để hiểu hơn về nội dung bài học, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

-----------------------(Đang cập nhật)----------------------