Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức Chủ đề chung 2: Đô thị: Lịch sử và hiện tại

Hình 1. Toàn cảnh thành phố A-ten hiện nay (Hy Lạp)

a) Đô thị và các nền văn minh cổ đại phương Đông

- Điều kiện địa lí và lịch sử

• Lưu vực các dòng sông lớn ở châu Á và châu Phi có nhiều điều kiện thuận lợi cho sự phát triển sản xuất nông nghiệp trên những đồng bằng màu mỡ, phì nhiêu, chăn nuôi gia súc, dệt vải, làm đồ gốm, ...
• Do sự phát triển của sản xuất, dân số tăng lên, những khu định cư nhỏ ban đầu đã dần mở rộng thành các khu dân cư đông đúc và có sự phân hóa lao động. Từ đó, hình thành các đô thị cổ đại đã được hình thành, tiêu biểu như: Ba-bi-lon ở Lưỡng Hà; Ma-phít ở Ai Cập; Mô-giô-pa-hít ở Ấn Độ, ...

- Mối quan hệ giữa đô thị cổ và nền văn minh cổ đại phương Đông

• Là trung tâm hành chính, quân sự, đầu mối kinh tế và giao thông của các quốc gia cổ đại, những đô thị cổ gắn liền với sự hưng thịnh và suy tàn của các nền văn minh đầu tiên ở phương Đông.

Hình 2. Đô thị cổ Mô-hen-giô Đa-rô (phục dựng)

b) Đô thị và các nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại

- Điều kiện địa lí và lịch sử

• Ở Hy Lạp, La Mã cổ đại, đất đai khô cằn chỉ thích hợp trồng những cây lâu năm. Bù lại, nơi đây có nhiều vũng, vịnh thuận lợi cho việc hình thành những hải cảng. Chính những hải cảng này đã trở thành trung tâm của các đô thị
• Do sống gần biển, lại có nhiều mỏ khoáng sản nên cư dân ở đây sớm phát triển mạnh hoạt động buôn bán hàng hải và sản xuất thủ công nghiệp.

- Mối quan hệ giữa đô thị cổ và nền văn minh cổ đại Hy Lạp, La Mã

• Các đô thị ở Hy Lạp, La Mã cổ đại đều đóng vai trò là trung tâm kinh tế, chính trị của nhà nước, đồng thời cũng đặt nền tảng cho sự hình thành và phát triển của các nền văn minh.
• Văn minh Hy Lạp, La Mã dựa trên sự phát triển của nền kinh tế công thương nghiệp. Cùng với đó, không khí dân chủ tại các đô thị đã tạo điều kiện cho những sáng tạo văn học, nghệ thuật, triết học, khoa học - kĩ thuật, ... nảy nở. Nhiều thành tựu văn hoá rực rỡ còn được bảo tồn và phát huy giá trị to lớn đến tận ngày nay.

a) Sự ra đời của các đô thị châu Âu thời trung đại

- Từ thế kỉ XI, sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp trong các lãnh địa phong kiến có nhiều biến đổi.

- Một số thợ thủ công đã tìm cách trốn khỏi lãnh địa hoặc dùng tiền để chuộc lại tự do. Họ tìm đến những nơi đông dân cư, gần nguồn nguyên liệu, nơi giao nhau của các trục đường chính, ... nhóm nhau lại để cùng sản xuất, buôn bán. Từ đó các đô thị hình thành. Bên cạnh đó, còn có những đô thị do lãnh chúa, Giáo hội xây dựng hoặc được phục hồi từ những đô thị cổ đại.

Hình 3. Thành phố Luân Đôn thời trung đại (tranh vẽ)

b) Vai trò của thương nhân trong các đô thị châu Âu trung đại

- Trong các đô thị ở châu Âu thời trung đại, tầng lớp thương nhân dần đông hơn và có vai trò ngày càng to lớn.

- Hoạt động của thương nhân và thương hội đã thúc đẩy kinh tế hàng hoá phát triển, làm tan rã dần nền kinh tế tự nhiên, đóng kín trong các lãnh địa trước đây. Việc buôn bán giữa các nước ngày càng sôi động, đặc biệt xung quanh vùng Địa Trung Hải.

Hình 4. Ngân hàng Môn-te Đây Pat-chi đi Si-ê-na (I-ta-li-a) - ngân hàng lâu đời nhất thế giới

Hình 5. Lễ hội Han-se-tic (ở Lít-va ngày nay) có truyền thống từ hội chợ thời trung đại

- Thương nhân là những người có đầu óc thích khám phá, ham hiểu biết, làm giàu, ... nên họ phản đối văn hóa phong kiến lỗi thời, lạc hậu và đòi hỏi xây dựng một nền văn hóa mới. Do đó, phong trào Văn hóa Phục Hưng đã nảy nở, mở ra thời kì phát triển xán lạn của văn hoá phương Tây thời trung đại.

Bài tập 1: Nêu hiểu biết của em về nền văn minh sông Ấn?

Hướng dẫn giải:

Nền văn minh sông Ấn (khoảng 2 800 năm đến 1 800 năm TCN), còn được gọi là văn minh Ha-ráp-pa và Mô-hen-giô Đa rô, theo tên của hai thành thị cổ được xây dựng ở ven bờ sông Ấn. Khi những thành thị này suy tàn cũng đã khép lại thời kì văn minh sông Ấn rực rỡ.

Bài tập 2: Nêu hoạt động của các thương nhân trong các đô thị châu Âu trung đại?

Hướng dẫn giải:

Các thương nhân đã nhóm họp nhau lại, thành lập các hội buôn (thương hội) để bảo vệ lợi ích buôn bán. Hằng năm, họ còn tổ chức các hội chợ để trao đổi hàng hoá. Tại đây đã xuất hiện một số quầy đổi tiền - chính là tiền thân của các ngân hàng sau này.

Qua bài giảng ở trên, giúp các em học sinh:

- Phân tích được các điều kiện địa lí và lịch sử góp phần hình thành và phát triển một đô thị cổ đại và trung đại (qua một số trường hợp cụ thể).

- Trình bày được mối quan hệ giữa đô thị với các nền văn minh cổ đại; vai trò của giới thương nhân với sự phát triển đô thị châu Âu trung đại.

Để củng cố bài học xin mời các em cùng làm Bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức Chủ đề chung 2: Đô thị: Lịch sử và hiện tại để kiểm tra xem mình đã nắm được nội dung bài học hay chưa.

• Câu 1:

  Thành phố A-ten thuộc quốc gia nào hiện nay?

  • A. Ấn Độ
  • B. Hy Lạp
  • C. Lưỡng Hà
  • D. La Mã

• Câu 2:

  Thế mạnh kinh tế của lưu vực các dòng sông lớn ở châu Á và châu Phi là gì?

  • A. Nông nghiệp
  • B. Công nghiệp
  • C. Du lịch
  • D. Thương nghiệp

• Câu 3:

  Đô thị Ba-bi-lon ở đâu?

  • A. Trung Quốc
  • B. Campuchia
  • C. Lưỡng Hà
  • D. Ấn Độ

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức và nắm vững hơn về bài học này nhé!

Bên cạnh đó các em có thể xem phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức Chủ đề chung 2: Đô thị: Lịch sử và hiện tại để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Câu hỏi 1 trang 171 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi 2 trang 171 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi 1 trang 172 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi 2 trang 172 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi 1 trang 174 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi 2 trang 174 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 1 trang 174 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 2 trang 174 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng trang 174 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!