Lịch sử 10 Kết nối tri thức Bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại

a) Mối quan hệ giữa Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên

Công tác bảo vệ, bảo quản, tu bổ, phục hồi,... di sản là nhiệm vụ thường xuyên và quan trọng hàng đầu trong công tác quản lí di sản của mỗi quốc gia. Điểu cốt lõi trong hoạt động bảo tồn di sản là phải dảm bảo tính nguyên trạng, phải giữ cho được. "yếu tố gốc cấu thành di tích"; hay phải đảm bảo "tính xác thực? “tính toàn vẹn "giá trị nổi bật” của di sản, dựa trên cơ sở các cứ liệu và phương pháp khoa học.

Hình 1. Cung điện Véc-xây (Pháp) - Di sản văn hóa thế giới

Hình 2. Quần thể di tích Cố đô Huế - Di sản văn hóa thế giới

Hình 3. Vịnh Hạ Long (Quảng Bình) - Di sản thiên nhiên thế giới

Giá trị của một di sản thường thể hiện ở nhiều khía cạnh: lịch sử, văn hoá, kiến trúc, mĩ thuật,... Vì vậy, việc sử dụng những phương pháp nghiên cứu của Sử học với tư cách là một khoa học có tính liên ngành đóng vai trò quan trọng. Kết quả nghiên cứu của Sử học sẽ là cơ sở khoa học cho công tác xác định giá trị, bảo tồn và phát huy giá trị đích thực của đi sản vì sự phát triển bền vững trong bối cảnh  của đời sống hiện tại.

b) Vai trò của công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên

Di sản văn hoá vật thể gồm nhiều loại hình (thành quách, lăng tẩm, đình, đền, tháp, cung điện, nhà cổ,...), được xây dựng bằng nhiều chất liệu khác nhau (đất, đá, gạch, gỗ, tre, nứa, lá,...), nên có thể bị biến dạng, xuống cấp, hư hỏng theo thời gian,... Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản góp phần quan trọng nhất trong việc hạn chế cũng như khắc phục có hiệu quả những tác động tiêu cực của điểu kiện tự nhiên và của con người.

Loại hình di sản văn hoá phi vật thể cũng đối mặt với nhiều thách thức và nguy cơ mai một. Nhờ công tác bảo tồn đi sản, thông qua một số biện pháp khác nhau (sưu tầm, lưu giữ, truyền nghề, trình diễn,...) mà những di sản đó được tái tạo, giữ gìn và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Đối với di sản thiên nhiên, công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản góp phần phát triển đa dạng sinh học, làm tăng giá trị khoa học của di sản.

Hình 4. Nghệ nhân các phường Xoan (Phú Thọ) giao lưu Hát Xoan - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhận loại cóp sự tham gia của học sinh

Hình 5. Hang Sơn Dòng thuộc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Ninh) - Di sản thiên nhiên thế giới với hai lần được ghi danh

a) Vai trò của Sử học đối với một số ngành, nghề trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa

Công nghiệp văn hoá là lĩnh vực công nghiệp sản xuất và phân phối các loại hàng hoá dựa trên sự khai thác và phát huy các giá trị của di sản văn hoá vật thể và phi vật thể. Trong thế giới toàn cầu hoá, công nghiệp văn hoá ngày càng có vai trò quan trọng, góp phần tăng cường “sức mạnh mềm” và năng lực cạnh tranh quốc gia, mang lại nhiều lợi ích về vật chất và tinh thần to lớn.

Sử học đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển công nghiệp văn hoá.

Sử học cung cấp tri thức, ý tưởng và cảm hứng sáng tạo cho các ngành như xuất bản, điện ảnh, thời trang, kiến trúc,... thông qua các nguồn sử liệu (chữ viết, hình ảnh, hiện vật,...) và các thành tựu nghiên cứu về lịch sử - văn hoá của dân tộc và nhân loại.

Hình 6. Hình ảnh từ bộ phim lịch sử nổi tiếng Thủ lĩnh nô lệ của điện ảnh Mỹ

Hình 7. Biểu diễn nhạc cụ dân tộc trong lễ hội đầu xuân

b) Vai trò của các ngành nghề thuộc lĩnh vực công nghiệp văn hóa đối với Sử học

Khi công nghiệp văn hoá phát triển đồng nghĩa với việc các thành tựu của Sử học, những tri thức, giá trị về lịch sử, văn hoá, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam được quảng bá, lan toả rộng rãi dưới nhiều hình thức sinh động, hấp dẫn. Nhờ vậy, những giá trị và truyền thống lịch sử - văn hoá tốt đẹp ngày càng được củng cố, truyền lại cho các thế hệ sau.

Mặt khác, sự phát triển của công nghiệp văn hoá đã đóng góp một nguồn lực vật chất đáng kể để tái đầu tư cho công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị của các công trình lịch sử - văn hoá.

a) Vai trò của lịch sử và văn hóa đối với sự phát triển du lịch

Hình 8.1. Di tích Hoàng thành Thăng Long nhìn từ phía Đoan môn

Hình 8.1. Khu di tích khảo cổ 18 Hoàng Diệu

b) Vai trò của du lịch đối với việc bảo tồn di tích lịch sử và di sản văn hóa

Trong mối quan hệ tương tác hai chiều, du lịch đã góp phần thúc đẩy việc bảo vệ đi sản văn hoá, di tích lịch sử của các quốc gia.

Chính nhu cầu tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm của du khách đã thôi thúc các cấp chính quyền và nhân dân biết quý trọng, tự hào, quan tâm hơn nữa đến việc gìn giữ, bảo tồn, phục dựng, phát huy những giá trị của di tích, di sản. Đó chính là sự chăm lo bảo tổn và phát huy nguồn lực cốt lõi cho sự phát triển bển vững, hiệu quả của ngành du lịch nói chung và du lịch văn hoá nói riêng.

Một phần doanh thu từ du lịch đã được tái đầu tư vào việc bảo tồn, tôn tạo, tôn vinh, phục dựng và quản lí di tích, dĩ sản. Các di sản văn hoá phi vật thể nhờ đó cũng được sưu tầm, nghiên cứu, phục dựng, truyền dạy và tổ chức trình diễn,...

Câu 1: Hãy phân tích vai trò của công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.

Hướng dẫn giải

Phân tích vai trò của công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên:

+ Góp phần quan trọng nhất vào việc hạn chế cũng như khắc phục có hiệu quả những tác động tiêu cực của điều kiện tự nhiên và của con người.

+ Di sản được tái tạo, giữ gìn và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

+ Góp phần phát triển đa dạng sinh học, làm tăng giá trị của khoa học di sản.

+ Góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Câu 2: Hãy phân tích vai trò của Sử học đối với một số ngành, nghề cụ thể của công nghiệp văn hóa.

Hướng dẫn giải

Phân tích vai trò của Sử học đối với một số ngành, nghề cụ thể của công nghiệp văn hóa: Sử học cung cấp tri thức, ý tưởng và cảm hứng sáng tạo cho các ngành như xuất bản, điện ảnh, thời trang, kiến trúc,...thông qua các nguồn sử liệu (chữ viết, hình ảnh, hiện vật,...) và các thành tựu nghiên cứu về lịch sử - văn hóa của dân tộc và nhân loại.

Sau bài học này, giúp các em học sinh:

- Trình bày được tác động của các ngành nghề thuộc lĩnh vực công nghiệp văn hoá đối với việc quảng bá trï thức, truyền thống và giá trị lịch sử - văn hoá của dân tộc, nhân loại.

- Giải thích được vai trò của lịch sử và văn hoá đối với sự phát triển du lịch thông qua ví dụ cụ thể. Phân tích được vai trò, tác động của du lịch với công tác bảo tồn di tích lịch sử, văn hoá, mối quan hệ giữa Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá, di sản thiên nhiên, vai trò của Sử học đối với một số ngành, nghề trong lĩnh vực công nghiệp văn hoá.

- Biết cách vận động mọi người xung quanh tham gia bảo vệ các di sản văn hoá, di sản thiên nhiên địa phương.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 10 Kết nối tri thức Chủ đề 2 Bài 4 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Hoạt động bảo tồn di sản phải đảm bảo những đặc điểm gì?

  • A.  Đảm bảo tính nguyên trạng, “yếu tố gốc cấu thành di tích”, “tính xác thực, “tính toàn vẹn”, “giá trị nổi bật” 
  • B. Đảm bảo tính nguyên trạng, “giá trị nổi bật”, mà di tích lịch sử -văn hóa vốn có. 
  • C. Hiện vật, di tích cần được làm mới, tu bổ để hiện vật không bị mai một, xuống cấp.
  • D. Đảm bảo di tích hiện vật còn nguyên vẹn, chưa được tu bổ. 

• Câu 2:

  Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể có đóng góp gì? 

  • A. Giữ hiện vật nguyên vẹn và làm tăng giá trị của hiện vật.
  • B. Tái hiện lại những di sản lịch sử văn hóa 
  • C. Hạn chế, khắc phục những tác động tiêu cực của điều kiện tự nhiên và con người. 
  • D. Tu bổ, phục dựng những di sản văn hóa bị xuống cấp. 

• Câu 3:

  Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản thiên nhiên góp phần: 

  • A. Phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng.
  • B. Bảo tồn nhiều loại động, thực vật quý hiếm.
  • C. Phát triển đa dạng sinh học, làm tăng giá trị khoa học của di sản.
  • D. Cả ba phương án trên đều đúng. 

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 10 Kết nối tri thức Chủ đề 2 Bài 4 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Giải câu hỏi 1 trang 27 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 2 trang 27 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 1 trang 29 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 2 trang 29 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 1 trang 30 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 2 trang 30 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 3 trang 30 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi trang 30 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 1 trang 31 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi 2 trang 31 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải câu hỏi trang 32 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 1 trang 32 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 2 trang 32 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng 1 trang 32 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng 2 trang 32 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng 3 trang 32 SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 1 trang 18 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 2 trang 21 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 3 trang 22 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 4 trang 22 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 5 trang 23 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 6 trang 24 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 7 trang 24 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Bài tập 8 trang 24 SBT Lịch sử 10 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!