Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 10: Văn minh Tây Âu thời Phục hưng

a) Về kinh tế

Ở Tây Âu thời hậu kì trung đại, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dần hình thành. Sự ra đời và phát triển của thành thị thúc đẩy mạnh mẽ kinh tế hàng hoá, mở rộng thị trường. Đến thế kỉ XIV- XV, kĩ thuật có nhiều cải tiến, công trường thủ công tư bản chủ nghĩa tập trung, nền sản xuất được mở rộng. Các cuộc phát kiến địa lí cũng đã tạo tiền đề để biến đổi sâu sắc kinh tế - xã hội Tây Âu.

b) Về chính trị - xã hội

- Thời kì trung đại, Tây Âu chìm trong đêm trường trung cổ với sự thống trị của thần quyền và vương quyền. Tầng lớp tư sản ra đời đấu tranh chống lại tư tưởng bảo thủ của Giáo hội và giai cấp phong kiến đang cản trở sự phát triển của xã hội. Phong trào. Văn hoá Phục hưng bùng nổ là kết quả của sự vận động thay đổi về nhiều mặt trong xã hội Tây Âu.

- Phong trào Văn hoá Phục hưng khởi đầu ở I-ta-li-a vào thế kỉ XIV, sau đó lan rộng ra các nước khác ở Tây Âu cho đến cuối thế kỉ XVI.

a) Văn học

Văn học truyền bá tư tưởng nhân đạo, ca ngợi tình yêu, sự tự do, vạch trần và đấu tranh chống chế độ phong kiến lạc hậu với nhiều tác phẩm nổi tiếng. Về thơ có tác phẩm Thần khúc, Cuộc đời mới của Đan-tẽ; tiểu thuyết có tập truyện Mười ngày của G. Bô-ca-xiô, Đôn Ki-hô-tê của M. Xét-van-tét,... Nhà soạn kịch vĩ đại W. Sếch-xpia đã viết nhiều vở bi, hài kịch nổi tiếng, phản ánh đời sống xã hội đầy biến động như Rô-mê-ô và Giu-li-ét, Hăm-lét, Ô-ten-l

b) Nghệ thuật

Hội hoạ và điêu khắc thường mượn chủ đề tôn giáo nhưng mang tính hiện thực; thể hiện các đường nét trên cơ thể nhân vật hoàn chỉnh, chính xác, cân đối về tỉ lệ. Lê-ô-na đơ Vanh-xi với những tuyệt tác như La Giô-công-đơ, Bữa ăn tối cuối cùng, Đức mẹ đồng trinh trong hang đá,...; Mi-ken-lăng-giơ là hoạ sĩ và là nhà điêu khắc để lại các tác phẩm nổi tiếng như: Thiên chúa sáng thế trên trần Nhà nguyện Xi-xtin, Cuộc phán xét cuối cùng,... tượng Ða-vít, tượng Đức Mẹ sầu bi; hoạ sĩ Ra-pha-en với các tác phẩm như Trường học A-ten, Chúa Ki-tô bị đóng đỉnh, Khu vườn xinh đẹp,....

Bức tranh Bữa ăn tối cuối cùng (I-ta-li-a)

Tượng Đức Mẹ sầu bi (Va-ti-căng)

Kiến trúc được phục hồi theo trường phái kiến trúc cổ điển với các giáo đường, dinh thự, lâu đài lộng lẫy được xây dựng.

Bức tranh Trường học A-ten (Bảo tàng Va-ti-căng)

c) Khoa học, kĩ thuật

Toán học, vật lí, y học

Nhiều thành tựu toán học, vật lí, y học xuất sắc ra đời như: thuyết hình học giải tích của R. Đê-các-tơ, nghiên cứu về áp suất khí quyển của E. Tô-ri-xe-li; thuật giải phẫu của nhà y học Vê-da-lơ, sự tuần hoàn máu của Ha-vi,...

Thiên văn học

Thiên văn học có nhiều thành tựu quan trọng, đặt nền móng cho thiên văn học hiện đại. Tiêu biểu là N. Cô-péc-ních với thuyết Nhật tâm khẳng định Trái Đất tự quay xung quanh nó và quay xung quanh Mặt Trời; G. Bru-nô phát triển thêm với nhận thức Mặt Trời là trung tâm của Thái dương hệ; G. Ga-li-lê với thành tựu cải tiến kính thiên văn, cải tiến la bàn, nghiên cứu về chuyển động học,...

Kĩ thuật

Thời kì này có những tiến bộ trong lĩnh vực dệt, khai khoáng, luyện kim, chế tạo vũ khí, hàng hải,... Đặc biệt, sự cải tiến guồng nước đã tác động tới sự phát triển nhiều ngành sản xuất.

d) Triết học, tư tưởng

Triết học

Các triết gia theo trường phái duy vật công kích triết học kinh viện, chủ nghĩa duy tâm, hướng tới tách triết học ra khỏi thần học. Người mở đầu cho trường phái này là Ph-ran-xít Bây-cơn.

Tư tưởng

Trào lưu tư tưởng nổi bật là chủ nghĩa nhân văn (humanisme). Tính chất cách mạng của hệ tư tưởng mới thể hiện ở việc lên án, đả kích giai cấp phong kiến, chống các quan điểm phản khoa học; đề cao tự do cá nhân và giá trị chân chính của con người; bày tỏ tỉnh thần dân tộc,... Nội dung tư tưởng của phong trào Văn hoá Phục hưng mang nhiều điểm tiến bộ, thu hút các đại biểu đấu tranh trên nhiều lĩnh vực như văn học, triết học, khoa học,...

Phong trào Văn hoá Phục hưng kế thừa và phát huy những giá trị nhân bản của các nền văn minh đi trước, đặt nền tảng về văn hoá tỉnh thần, góp phần biến đổi xã hội, chuẩn bị cho thời kì xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản thời cận - hiện đại. Di sản văn hoá Phục hưng góp thêm vào kho tàng di sản văn minh nhân loại những giá trị to lớn trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là triết học, văn học, nghệ thuật và khoa học tự nhiên, tạo nên bản sắc văn hoá châu Âu đương đại.

Câu 1: Em hãy trình bày bối cảnh lịch sử và tiền đề dẫn đến phong trào Văn hóa Phục hưng

Hướng dẫn giải

Bối cảnh lịch sử dẫn đến phong trào Văn hóa Phục hưng

- Về kinh tế: 

+ Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dần hình thành, các thành thị phát triển mạnh mẽ thúc đẩy nền kinh tế hàng hóa.

+ Đến thế kỉ XIV – XV, các công trường thủ công tư bản chủ nghĩa mở rộng quy mô sản xuất.

+ Các cuộc phát kiến địa lí một mặt mở rộng thị trường buôn bán cho thương nhân Tây Âu, mặt khác nó cũng mang đến những loại “hàng hóa” mới: vàng bạc, hương liệu, nô lệ,…

- Về chính trị - xã hội:

+ Những quan niệm, giáo lý của Giáo hội đã trở thành cản trở cho sự phát triển của xã hội, kinh tế tư bản chủ nghĩa.

+ Sự xuất hiện của các tầng lớp mới như tư sản và công nhận nông nghiệp đã đấu tranh chống lại tư tưởng bảo thủ của Giáo hội và giai cấp phong kiến.

+ Phong trào Văn hóa Phục hưng ra đời ở Ý vào đầu thế kỉ XIV sau đó lan rộng ở Tây Âu cho đến cuối thế kỉ XVI.

Câu 2: Em hãy nêu những điểm tiến bộ trong các thành tựu về triết học và tư tưởng của phong trào Văn hóa Phục hưng

Hướng dẫn giải

- Triết học: Các triết gia theo trường phái duy vật công kích triết học kinh viện, chủ nghĩa duy tâm, hướng tới tách triết học ra khỏi thần học.

- Tư tưởng: chủ nghĩa nhân văn đã lên án giai cấp phong kiến, chống các quan điểm phản khoa học, đề cao tự do cá nhân và giá trị chân chính của con người.

- Phong trào Văn hóa Phục hưng đã kế thừa và phát huy những giá trị của các nền văn minh đi trước.

- Chuẩn bị cho thời kì xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản thời – cận hiện đại.

- Góp phần làm phong phú thêm văn minh nhân loại, tạo nên bản sắc văn hóa châu Âu đương đại.

Sau bài học này, Giúp các em:

Phân tích được bối cảnh lịch sử, những tiền đề kinh tế, chính trị, xã hội hình thành phong trào Văn hoá Phục hưng. Nêu được ý nghĩa những thành tựu cơ bản của nền văn minh này.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo Chương 2 Bài 10 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Trong phong trào Văn hóa Phục hưng, giai cấp tư sản chủ trương

  • A. khôi phục tinh hoa văn hóa phương Tây và xây dựng nền văn hóa mới.
  • B. khôi phục tinh hoa văn hóa Hy Lạp, La Mã, xây dựng nền văn hóa mới. 
  • C. phục hưng nền văn hóa phong kiến, xây dựng nền văn hóa mới. 
  • D. phục hưng văn hóa phương Đông, xây dựng nền văn hóa mới.

• Câu 2:

  Qua những tác phẩm văn hóa, nghệ thuật thời Phục hưng, giai cấp tư sản đã nghiêm khắc lên án

  • A. giai cấp tư sản.  
  • B. trật tự phong kiến.
  • C. giáo hội Thiên Chúa giáo.     
  • D. vua quan phong kiến. 

• Câu 3:

  Văn hóa Phục hưng đã đề cao vấn đề nào dưới đây?

  • A. Khoa học, nhân văn. 
  • B. Giá trị nhân bản, nhân văn.
  • C. Giá trị nhân bản và tự do.    
  • D. Độc lập và tự do. 

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo Chương 2 Bài 10 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Câu hỏi mục I.2 trang 62 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Câu hỏi mục II.1 trang 62 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Câu hỏi mục II.2 trang 63 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Câu hỏi mục II.3 trang 63 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Câu hỏi mục II.4 trang 64 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 1 trang 65 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 2 trang 65 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Vận dụng trang 65 SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 1 trang 55 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 2 trang 55 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 3 trang 56 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 4 trang 56 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 5 trang 57 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 6 trang 58 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 7 trang 58 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 8 trang 59 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu 9 trang 59 SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!