Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 36: Khái quát về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

a. Sinh trưởng, phát triển là gì?

- Sinh trưởng là sự tăng về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó cơ thể có thể lớn lên.

- Phát triển bao gồm sinh trưởng, phân hóa tế bào, phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể.

b. Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

- Mỗi sinh vật từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành đều trải qua những giai đoạn sinh trưởng và phát triển nhất định, có hình thái và kích thước khác nhau, đặc trưng cho từng loài.

- Trong vòng đời của sinh vật, các giai đoạn sinh trưởng và phát triển diễn ra đan xen với nhau. Sinh trưởng gắn với phát triển và phát triển dựa trên cơ sở của sinh trưởng. 

→ Nếu không có sinh trưởng thì sẽ không có phát triển và ngược lại.

- Nhóm tế bào chưa phân hóa, còn duy trì được khả năng phân chia được gọi là mô phân sinh. Có hai loại mô phân sinh là mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên.

- Thực vật phát triển nhờ hoạt động của mô phân sinh.

Vị trí các mô phân sinh trên cơ thể

- Mô phân sinh đỉnh có ở đỉnh rễ và các chồi thân (gồm chồi ngọn hay còn gọi là chồi đỉnh và chồi nách), giúp thân, cành và rễ tăng lên về chiều dài. Mô phân sinh bên giúp thân, cành và rễ tăng về chiều ngang. 

- Ví dụ:

Thực vật một lá mầm không có mô phân sinh bên nên đường kính thân không tăng nhiều như ở thực vật hai lá mầm. Tuy nhiên, nhóm thực vật này ngoài mô phân sinh ngọn còn có mô phân sinh lóng giúp chiều cao cây tăng lên nhanh chóng. Mô phân sinh lóng nằm ở vị trí các mắt của thân, có tác dụng làm tăng chiều dài của lóng. 

Những cây một lá mầm lâu năm (cây dừa, cây cau) có vòng mô phân sinh thứ cấp nằm dưới các mầm lá, phân chia tạo nên những dãy tế bào mô mềm ở phía ngoài làm cho đường kính thân tăng lên. Kiểu sinh trưởng này gọi là sinh trưởng thứ cấp phân tán.

Mô phân sinh lóng

Bài tập 1: Nêu khái niệm sinh trưởng, phát triển ở sinh vật và mối quan hệ giữa sinh trưởng, phát triển.

Hướng dẫn giải:

- Sinh trưởng là sự tăng lên về kích thước và khối lượng cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào. 

- Phát triển là những biến đổi diễn ra trong đời sống của một cá thể. Phát triển gồm ba quá trình liên quan đến nhau là sinh trưởng, phân hoá tế bào, phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể. 

- Sinh trưởng và phát triển là hai quá trình có quan hệ qua lại chặt chẽ với nhau. Sinh trưởng là tiền đề của phát triển, phát triển lại làm thay đổi tốc độ của sinh trưởng.

Bài tập 2: Vì sao nhiều loài thực vật sinh trưởng vô thời hạn?

Hướng dẫn giải:

Nhiều loài thực vật không ngừng sinh trưởng là do chúng có mô phân sinh (nhóm tế bào chưa phân hoá) nên duy trì được khả năng phân chia liên tục trong suốt đời sống của chúng (ngoại trừ thời kì nghỉ/ngủ).

Học xong bài học này, em có thể:

- Phát biểu được khái niệm sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.

- Nêu được mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển.

- Chỉ ra được mô phân sinh trên sơ đồ cắt ngang thân cây hai lá mầm và trình bày được chức năng của mô phân sinh làm cây lớn lên.

- Dựa vào hình về vòng đời của một sinh vật, trình bày được các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của sinh vật đó.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Chương 9 Bài 36 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Sinh trưởng ở sinh vật là gì?

  • A. Quá trình tăng về chiều cao của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn lên
  • B. Quá trình tăng về kích thước của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn lên
  • C. Quá trình tăng về chiều cao và kích thước của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn lên
  • D. Quá trình tăng về kích thước và khối lượng của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn lên

• Câu 2:

  Phát triển của sinh vật là gì?

  • A. Quá trình biến đổi tạo nên các tế bào, mô, cơ quan và hình thành chức năng mới ở các giai đoạn
  • B. Quá trình tăng về kích thước, khối lượng của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào, làm cơ thể lớn lên
  • C. Quá trình biến đổi tạo nên các tế bào, mô, cơ quan ở các giai đoạn
  • D. Quá trình biến đổi hình thành chức năng mới ở các giai đoạn

• Câu 3:

  Cho các mệnh đề sau:

  1. Sinh trưởng và phát triển có liên quan mật thiết với nhau, nối tiếp, xen kẽ nhau.

  2. Phát triển là cơ sở cho sinh trưởng, sinh trưởng làm thay đổi và thúc đẩy phát triển.

  3. Cây ra lá là sự phát triển của thực vật.

  4. Con gà tăng từ 1,2 kg đến 3 kg là sự sinh trưởng của động vật.

  Số mệnh đề đúng là:

  • A. 1
  • B. 4
  • C. 3
  • D. 2

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Chương 9 Bài 36 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 148 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục I.1 trang 149 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục I.2 trang 149 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục II trang 150 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 36.1 trang 81 SBT Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 36.2 trang 81 SBT Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 36.3 trang 81 SBT Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 36.4 trang 81 SBT Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 36.5 trang 81 SBT Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 36.6 trang 82 SBT Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 36.7 trang 82 SBT Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Khoa học tự nhiên HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!