Thuyết minh về cây cà phê

1.Giới thiệu chung về cà phê

Cà phê là tên một chi thực vật thuộc họ Thiến thảo (Rubiaceae). Họ này bao gồm khoảng 500 chi khác nhau với trên 6.000 loài cây nhiệt đới.

Cà phê bao gồm nhiều loài cây lâu năm khác nhau. Tuy nhiên, không phải loài nào cũng chứa caffein trong hạt, một số loài khác xa với những cây cà phê ta thường thấy. Chỉ có hai loài cà phê có ý nghĩa kinh tế. Loài thứ nhất có tên thông thường trong tiếng Việt là cà phê chè (tên khoa học: Coffea arabica), đại diện cho khoảng 61% các sản phẩm cà phê trên thế giới. Loài thứ hai là cà phê vối (tên khoa học: Coffea canephora hay Coffea robusta), chiếm gần 39% các sản phẩm cà phê. Ngoài ra còn có Coffea liberica và Coffea excelsa (ở Việt Nam gọi là cà phê mít) với sản lượng không đáng kể.

2. Cấu tạo và đặc trưng của cây cà phê

Cây cà phê có chiều cao từ 6 m tới 10 m. Tuy nhiên, người ta thường phải cắt tỉa để giữ được độ cao từ 2-4 m, thuận lợi cho việc thu hoạch. Thân cây cà phê vối, khi cưa đốn thường được dùng chạm trổ các đồ thủ công mỹ nghệ. Cây cà phê có cành thon dài, lá cuống ngắn, xanh đậm, hình oval. Mặt trên lá có màu xanh thẫm, mặt dưới xanh nhạt hơn. Chiều dài của lá khoảng 8-15 cm, rộng 4-6 cm. Rễ cây cà phê là loại rễ cọc, cắm sâu vào lòng đất từ 1 đến 2,5 m với rất nhiều rễ phụ tỏa ra xung quanh làm nhiệm vụ hút chất dinh dưỡng nuôi cây.

Hoa cà phê màu trắng, có năm cánh, thường mọc thành chùm đôi hoặc chùm ba. Màu hoa và hương hoa dễ làm ta liên tưởng tới hoa nhài. Hoa chỉ nở trong vòng 3 đến 4 ngày và thời gian thụ phấn chỉ vài ba tiếng. Một cây cà phê trưởng thành có từ 30.000 đến 40.000 bông hoa.

Cà phê là loài cây tự thụ phấn, do đó gió và côn trùng có ảnh hưởng lớn tới quá trình sinh sản của cây. Sau khi thụ phấn từ 7 đến 9 tháng cây sẽ cho quả hình bầu dục, bề ngoài giống như quả anh đào. Trong thời gian chín, màu sắc của quả thay đổi từ xanh sang vàng rồi cuối cùng là đỏ. Quả có màu đen khi đã chín nẫu. Do thời gian đâm hoa kết trái lâu như vậy mà một vụ cà phê kéo dài gần một năm trời và có thể xảy ra trường hợp trên một cây vừa có hoa, vừa có quả.

Thông thường một quả cà phê chứa hai hạt. Chúng được bao bọc bởi lớp thịt quả bên ngoài. Hai hạt cà phê nằm ép sát vào nhau. Mặt tiếp xúc giữa chúng là mặt phẳng, mặt hướng ra bên ngoài có hình vòng cung. Mỗi hạt còn được bảo vệ bởi hai lớp màng mỏng: một lớp màu trắng, bám chặt lấy vỏ hạt; một lớp màu vàng rời rạc hơn bọc ở bên ngoài. Hạt có thể có hình tròn hoặc dài, lúc còn tươi có màu xám vàng, xám xanh hoặc xanh. Thỉnh thoảng cũng gặp nhưng quả chỉ có một hạt (do chỉ có một nhân hoặc do hai hạt bị dính lại thành một).

Ở Việt Nam, nước hiện đứng đầu thế giới về sản xuất cà phê vối (robusta), niên vụ của cây cà phê được tính từ tháng 10 đến hết tháng 9 năm sau (theo dương lịch). Cà phê được trồng chủ yếu ở các tỉnh Tây Nguyên , có thời gian thu hoạch cà phê thường kéo dài trong 4 tháng, tính từ cuối tháng 10 đến hết tháng 1. Ngay sau thu hoạch là thời gian người trồng cà phê vối bắt đầu tưới nước cho cây và bón phân, chia thành nhiều đợt ngắn. Giai đoạn này kéo dài đến tháng 4 hàng năm.

3. Tác dụng, vai trò của cây cà phê

Quả cây cà phê tạo ra một thức uống có nhiều tác dụng tốt như làm cho chúng ta thoải mái và dễ tính hơn, làm tiêu mỡ, làm giảm nguy cơ mắc bệnh hen và chữa được dị ứng, giúp giảm đau, bảo vệ khỏi các bệnh về gan, kích thích hoạt động trí óc, làm tăng sức mạnh của cơ bắp, chống lại bệnh tiểu đường type II. Chính vì vậy, cà phê luôn là một món đồ uống hấp dẫn, đặc biệt là giới trẻ với lối sống hiện đại.

Cây cà phê ở Việt Nam luôn là cây thế mạnh, đem lại nguồn lời lớn về kinh tế cho nước nhà.

Những tách cà phê thơm lừng mỗi buổi sáng mang lại cho chúng ta sự sảng khoái và tỉnh táo cả một ngày dài. Chắc hẳn mọi người ai cũng biết nguyên liệu làm ra những tách cà phê thơm ngon ấy là cây cà phê- một loại cây quen thuộc đối với con người.

Cà phê là một loại cây phổ biến bắt nguồn từ Châu Phi và được trồng ở các vùng trên Ấn Độ Dương, sau dần chúng được trông sang các vùng lân cận và được nhân rộng hơn nữa ra toàn thế giới.

Cà phê là một loại cây mang lại kinh tế cao. Cây cà phê thường có chiều cao từ 6 mét, tuy nhiên để thuận tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch người ta tỉa và giữ cho cây cà phê có độ cao từ 2 đến 4 mét. Cành cà phê thon mảnh, lá cuống ngắn hình ô van có màu xanh, mặt trên của lá có màu xanh đậm hơn mặt dưới. Để nuôi dưỡng thân và lá, quan trọng nhất là rễ, rễ cà phê là rễ cọc cắm sâu xuống lòng đất từ 1 đến 2,5 mét và có nhiều rễ nhánh tỏa ra để hút thêm chất dinh dưỡng dưới lòng đất. Đến mùa cây ra hoa, ngửi mùi hương ta liên tưởng đến hoa nhài, hoa cà phê có màu trắng , nở thành từng chùm đôi hoặc chùm ba. Hoa cà phê nở đẹp trong vòng 3 đến 4 ngày. Một cây cà phê trưởng thành có tới hơn 30000 bông hoa. Quả cà phê phát triển sau quá trình tự thụ phấn của hoa, nó có hình bầu dục. Trong thời gian chín, quả ngả từ xanh sang vàng và cuối cùng sang đỏ, quả trên cây thành từng chùm đỏ sẫm. Bên trong quả cà phê là hai hạt ép sát vào nhau được bao bọc bên ngoài bởi thịt quả, mỗi hạt lại được bao bọc bởi lớp mang mỏng. Tùy vào sự phát triển của từng cây mà nó có hình tròn hoặc dài. Nếu nhìn thấy quả cà phê màu đen tức quả bị chín nẫu.

Chăm sóc cà phê cũng là một công việc khá vất vả của những người dân Tây Nguyên để có được những hạt cà phê thơm nhất. Người dân thực hiện nhiều công việc như giao hạt đúng vụ, che chắn cây khỏi thời tiết xấu, đánh chồi vượt, cày rạch hàng ép xanh, bón phân, tỉa cành để duy trì độ cao của cây phục vụ cho việc thu hoạch, phòng trừ sâu bệnh cho cây,..

Cà phê được trồng ở Việt Nam chủ yếu ở các vùng Tây Nguyên như Buôn Mê Thuột và Đắc Lăk. Nước ta cũng là nước đứng đầu thế giới về sản xuất cà phê vối, thời vụ kéo dài từ tháng 10 đến tháng 9 năm sau tính theo lịch dương, thời gian thu hoạch thường kéo dài trong 4 tháng hàng năm.

Cây cà phê là một loại cây trồng đóng vai trò quan trọng trong đời sống của con người. Hạt cà phê được xay nhuyễn làm thức uống, làm bánh và một số thực phẩm khác. Không những thế cây cà phê còn trở thành cây biểu tượng cho vùng đất Tây Nguyên và những con người Tây Nguyên giản dị chân thật. Đối với nên kinh tế Việt Nam, cây cà phê là cây đóng vai trò quan trọng nhằm gia tăng và phát triển kinh tế trong các lĩnh vực trao đổi hàng hóa, mua bán ,xuất khẩu…

Như vậy, cây cà phê chiếm giữ vị trí quan trọng trong đời sống hàng ngày và cả trong quá trình phát triển kinh tế. Vì thế chúng ta nên biết bảo vệ chăm sóc loại cây mang lại nhiều lợi ích này.