Giới thiệu về hoa đào

Cứ vào dịp Tết Nguyên Đán, nhà nhà lại nô nức chuẩn bị bao thức vật thơm ngon, đẹp để cho dịp Tết trọng đại trong năm này. Và giữa bao nhiêu bánh trái, đồ đạc,... mới mẻ, sặc sỡ, một cành đào tươi tắn rực rỡ vẫn được chờ đợi, ngóng trông nhất.

Hoa đào là loài hoa đặc trưng cho cái Tết và mùa xuân miền Bắc Việt Nam. Hoa đào được trồng ở hầu hết các tỉnh miền Bắc: Lạng Sơn, Lào Cai, Hà Nội,... Nhưng đẹp nhất, được yêu thích nhất vẫn là hoa đào Nhật Tân, Hà Nội. Gọi là hoa đào Nhật Tân vì giống hoa ấy được trồng ở làng Nhật Tân - một vùng đất ven sông Hồng của Hà Nội.

Hoa đào cũng có nhiều loại: đào bích, đào phai, đào bạch,... Trong đó, đào bích phổ biến hơn cả. Đó là loại đào mau cánh, cánh màu đỏ thắm. Đào phai thì nhạt hơn, sắc đã ngả sang hồng. Riêng đào bạch thì đúng như tên gọi, cánh hoa có màu trắng; đây là loại hoa đào rất hiếm và khó trồng.

Hoa đào ưa đất phù sa ven sông và thích hợp với khí hậu ấm áp của mùa xuân. Đó là lí do để cứ mỗi khi Tết đến, xuân về hoa đào lại tưng bừng khoe sắc. Không chỉ vậy, họa còn rất kén chọn cách chăm sóc, tưới bón. Tưới nước cho hoa đào phải tưới bằng nước sạch, nếu sử dụng nước bẩn bị ô nhiễm, đào nở hoa không đều và không đẹp. Hơn nữa, muốn hoa nở đúng dịp Tết phải biết cách tuốt lá đào vào dịp cuối năm.

Tuỳ theo tuổi đời, chủng loại và cách chăm bón của người trồng đào mà một cây đào có thể rất nhỏ hoặc rất rất lớn. Loại nhỏ nhất có thể cao vài chục xen-ti-mét, loại lớn nhất có thể cao đến vài mét. Đào là giống cây rễ cọc nên có một thân chính lớn và rất nhiều cành nhỏ vươn ra từ đây. Thân và cành đào dược bao bọc bởi một lớp vỏ màu nâu xám. Từ hàng chục cành nhỏ lại nhú ra các lá đào xanh non và dưới mỗi lá là một nụ đào nhỏ xíu có một lớp lóng phân trắng phủ ngoài. Đến đúng dịp, từ mỗi nụ nhỏ xinh xắn, một bông hoa đào đỏ thắm ngơ ngác xoè cánh nhìn cuộc sống. Hoa đào có năm cánh thắm, ở giữa là nhị hoa màu vàng tươi trông rất bắt mắt; cả cánh hoa và nhị hoa lại được nâng đỡ bởi sắc xanh non của đài hoa nên một bông hoa đào là một hình ảnh hài hoà về màu sắc.

Hoa đào chỉ nở một lần trong năm vào dịp đầu xuân, chính đặc điểm này cùng với màu đỏ thắm của cánh hoa được con người trân trọng. Bởi màu đỏ là màu của điềm lành, của sự may mắn. Và hoa đào nở vào dịp đầu xuân giống như lời chúc cát tường, thịnh vượng cho mọi gia đình. Cùng với màu sắc của hoa, hình dáng cây hoa cũng là một đặc điểm quan trọng. Thông thường, các cành đào vươn lên khiến cây giống như một chùm đèn lồng xoay ngược hay một li rượu vang lớn. Nhưng người trồng đào hoàn toàn có thể tạo "thế" cho cây bằng cách uốn, tỉa thân, cành. Thân chính của cây được tạo dáng sao cho uốn lượn theo hướng vươn lên giống hình ảnh con rồng bay lên trời xanh. Hoặc có thể được uốn tỉa theo hình các con vật; rất phong phú đa dạng. Muốn cây đào có được vẻ xù xì, cổ kính mà không bị cổng kềnh, cao to, người trồng đào thường chọn những cây già rồi cắt gần sát gốc để từ cái gốc cổ thụ ấy lại vươn ra những thân đào khác... Thế mới biết, nghề trồng đào - chơi đào cũng lắm công phu.

Vào ngày Tết, cây đào được đặt ở vị trí trung tâm trong phòng khách, kiêu hãnh khoe cái vẻ tươi tắn rực rỡ của mình. Nhiều gia đình còn treo lên cành cây những phong bao lì xì, những vật trang trí vô cùng bắt mắt. Mỗi lần gió xuân đi qua, những vật nhỏ xinh ấy lại quay tròn ríu rít vỗ tay mừng hoa đào đã nở.

Cây hoa đào với những đặc điểm đáng quý của mình đã được con người Việt Nam trân trọng và nâng niu như thế. Và mỗi dịp Tết đến xuân về, lòng người lại háo hức với niềm vui được chờ đón hoa đào nở, được chờ đón một năm mới an lành, hạnh phúc.

  Mùa xuân về, trăm hoa đua nở, thi nhau khoe sắc. Mỗi loại cây đều có vẻ đẹp riêng, lôi cuốn mọi người. Tuy vậy, đối với người dân Việt Nam, nhất là cư dân đất Bắc, hoa đào đã trở thành một thứ không thể thiếu được mỗi độ Tết đến xuân về.

     Cây đào không chỉ có ở Việt Nam mà còn có ở một số nước trên thế giới. Các nhà khoa học đặt tên cho đào là prunus persia, một loài cây thân gỗ nhỏ, có thể cao từ 5 đến 10 m và nổi tiếng là loại cây rụng lá sớm. Nguồn gốc chính thức của hoa đào là ở Trung Quốc. Đào thường được trồng trên các miền núi cao, thời tiết khô lạnh. Sau này, theo con đường tơ lụa nổi tiếng, đào đã theo chân những thương gia Trung Quốc sang tận vùng đất Ba Tư giàu có. Và từ Ba Tư, đào theo Địa Trung Hải sang châu Âu rồi tiếp tục lan toả sang châu Mĩ, châu Phi và cả châu Úc. Ở Việt Nam, đào đã được du nhập từ rất lâu. Cách đây vài nghìn năm, từ thời Bắc thuộc, đào đã được vận chuyển từ đất Bắc sang và từ đó, đào dần dần phát triển và sau này trở thành một loại cây nổi tiếng của miền Bắc.

      Đào là loại cây dễ trồng nên đã được nông dân nhiều nơi nuôi trồng và nhân giống. Trước đây, đào chỉ tập trung ở miền Bắc với những làng đào nổi tiếng: Nhật Tân, Quảng Bá, Phú Thuỵ,… Ngày nay, nhờ kĩ thuật tiên tiến, người ta còn trồng đào trên các rnịền núi cao. Tuy vậy, nổi tiếng nhất vẫn là đào Nhật Tân. Tương truyền, nghề trồng đào bắt đầu hình thành và phát triển ở Nhật Tân từ năm 1789. Năm ấy, khi Quang Trung đại phá quân Thanh, ông đã lệnh cho quân lính mang một cành đào từ Nhật Chiêu (Nhật Tân ngày nay) vào Phú Xuân tặng hoàng hậu Ngọc Hân để báo tin chiến thắng. Từ đó, Nhật Tân trở thành làng đào nức tiếng cả nước.

      Đào gồm ba loại chính: đào phai, đào bích và đào đại phát. Đào phại cành nhỏ, cánh đơn, màu hồng nhạt. Đào bích cánh kép, màu hồng đậm, hoa to và dày hơn đào phai. Tuy vậy, đào bích vẫn chưa phải là loại đào đẹp nhất. Ngôi vị độc tôn trong làng đào chỉ có thể là đào đại phát. Đào này cành lá xum xuê, cánh to và đậm, tán lá dày, nhiều lớp, rễ chùm và to. Đào đại phát có tuổi thọ lâu nhất trong các loại đào, được chăm sóc tỉ mỉ nên giá cả cũng không hề rẻ.

     Như đá nói, đào là loại cây dễ trồng và rất thích hợp với khí hậu miền Bắc, tuy nhiên để đào có thể ra hoa vào đúng dịp Tết âm lịch thì không phải là việc dễ. Điều này cần đến bàn tay tỉ mỉ và kinh nghiệm dày dặn của các nghệ nhân trồng đào. Đào là loại cây ưa khô vì vậy, nếu đất trồng quá ẩm và tích nước thì đào sẽ rất dễ bị thối gốc. Nếu ta trồng đào ở nơi râm mát, thiếu ánh nắng, đất ẩm thì đào sẽ ra lá quanh năm, đến mùa xuân lại ra rất ít hoa. Vì vậy mà người nông dân thường trồng đào trên luống cao, ở nơi thoáng đãng, mát mẻ, các luống cách nhau từ 1 đến 1,5 m để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho cây. Ở làng đào Nhật Tân hay Quảng Bá, việc chăm sóc cho đào bắt đầu từ đầu tháng giêng. Trước đó, ở vụ thu hoạch năm trước, người ta đã phải bón lót cho đào bằng phân chuồng và phân NPK. Vì đào là loại cây cần nhiều nitơ nên nếu ta bón đủ đạm, đào sẽ xanh tốt và ra nhiều cành. Đến tháng năm, tháng sáu âm lịch là thời điểm đảo gốc đào. Một năm cần đảo từ hai đến ba lần để cho đào thích nghi với môi trường mới, đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho đào. Để đào kịp ra hoa vào dịp tết, từ tháng mười người ta phải bón thúc cho đào. Mỗi nơi bón thúc một cách khác nhau nhưng ở Nhật Tân, người ta bón thúc bằng vỏ ốc. Chưa hết, đến tháng 11 âm lịch, người trồng phải tuốt lá cho đào để đào dồn chất dinh dưỡng cho nụ, cho hoa. Đến trung tuần tháng 11, nếu nắng nóng thì cần làm giàn che, hằng ngày tưới nước lạnh để hãm cho đào không ra hoa. Nếu trời lạnh cũng phải làm giàn che và cũng cần tưới nước ấm để đào ra hoa đúng hạn. Để có được một cành đào đẹp ngày Tết, người trồng đào không chỉ tuân theo những quy trình kĩ thuật mà còn phải dựa nhiều vào kinh nghiệm bản thân.

      Cùng với bánh chưng, dưa hành thịt mỡ, đào đã trở thành nét đẹp văn hoá không thể thiếu trong ngày Tết dân tộc. Cành đào sẽ đem lại niềm vui, sự sang trọng, lịch lãm cũng như không khí tết cho gia đình bạn. Mong sao chúng ta sẽ mãi gìn giừ, bảo tồn những giá trị đẹp đẽ của cành đào trong ngày Tết cho những thế hệ mai sau.