Trình bày sự chia cắt và thống nhất lãnh thổ nước ta trong các thế kỉ XVI- XVIII. Đánh giá công lao của phong trào Tây Sơn trong việc thống nhất đất nước.

a) Sự chia cắt và thống nhất lãnh thổ nước ta trong các thế kỉ XVI – XVIII:

– Đầu thế kỉ XVI, triều Lê sơ suy sụp. Một số thế lực phong kiến nổi lên tranh chấp quyền hành, nổi trội hơn là thế lực của Quốc công Thái phó Mạc Đăng Dung. Sau khi dẹp yên các thế lực phong kiến khác, nhận thấy sự bất lực và suy sụp của dòng họ Lê, năm 1527 Mạc Đăng Dung bắt vua Lê nhường ngôi và thành lập triều đại mới – triều Mạc.

– Không chấp nhận chính quyền của họ Mạc, một số quan lại cũ của nhà Lê, đứng đầu là Nguyễn Kim, đã họp quân, nêu danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc”, nổi dậy ở vùng Thanh Hóa. Một nhà nước mới được thành lập ở đây, sử cũ gọi là Nam triều để phân biệt với Bắc triều của nhà Mạc.

– Chiến tranh Nam – Bắc triều bùng nổ, kéo dởi cho đến cuối thế kỉ XVI. Triều Mạc bị lật đổ. Đất nước bước đầu được thống nhất lại.

–   Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm được cử lên thay, nắm toàn bộ binh quyền. Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng xin được vào trấn thủ đất Thuận Hóa (vùng đất từ phía nam đèo Ngang đến đèo Hải Vân). Đến năm 1570, Nguyễn Hoàng được giao kiêm lĩnh Trấn thủ cả xứ Quảng Nam (vùng đất từ đèo Hải Vân đến đèo Cù Mông). Dần dần, khu vực Thuận I Quảng trở thành vùng đất của tập đoàn phong kiến Nguyễn.

– Năm 1627, cuộc chiến tranh Trịnh- Nguyễn bùng nổ, kéo dài đến cuối năm 1672. Không phân được thắng bại, hai bên giảng hòa, lấy sông Gianh (Quảng Bình) làm giới tuyến, chia đất nước làm hai: Đàng Ngoài và Đàng Trong, với hai chính quyền riêng biệt.

– Tình trạng chia cắt kéo dài cho đến cuối thế kỉ XVIII, gây nên hậu quả hết sức nặng nề cho đất nước.

-Năm 1771, một cuộc khởi nghĩa nông dân bùng lên ở ấp Tây Sơn (Bình Định) do 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ lãnh đạo. Sau nhiều năm chiến đấu kiên cường, cuộc khởi nghĩa phát triển, tiến lên đánh đổ chính quyền chúa Nguyễn, làm chủ phần đất từ Quảng Nam trở vào.

–  Trong những năm 17861 1788, phong trào Tây Sơn lần lượt đánh đổ hai tập đoàn phong kiến Trịnh, Lê và làm chủ toàn bộ đất nước. Sự nghiệp thống nhất đất nước bước đầu được hoàn thành.

b) Công lao của phong trào Tây Sơn trong việc thống nhất đất nước:

– Lật đổ tập đoàn phong kiến Nguyễn ở Đàng Trong và Lê – Trịnh ở Đàng Ngoài, chấm dứt tình trạng chia cắt đất nước.

– Tạo điều kiện thống nhất về mặt lãnh thổ, chính quyền trong cả nước.