Vì sao trên Trái Đất nhiệt độ trung bình hàng năm không cao nhất ở xích đạo?

Vùng xích đạo được hấp thu nhiều nhiệt lượng mặt trời nhất, vậy tại sao lại không phải là nơi nóng nhất? Nhìn vào bản đồ thế giới ta thấy, những vùng thuộc xích đạo phần lớn đều có biển cả như Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương.

Nước làm cân bình nhiệt

Mặt biển xích đạo mênh mông có tính chất khác hẳn lục địa. Nó có khả năng truyền dẫn nhiệt lượng của mặt trời xuống tận dưới đáy sâu. Đồng thời nước biển khi bốc hơi cũng làm tiêu hao khá nhiều nhiệt lượng mặt trời. Mặt khác, nước biển có nhiệt dung riêng rất lớn, nhiệt độ nước tăng chậm hơn rất nhiều so với đất liền. 1 cm3 nước nhận được 4,18 jun nhiệt lượng, tức 1 calo, thì chỉ làm cho nước tăng thêm 1 độ C, trong khi đó 1 cm3 đất hấp thu cũng bằng từng ấy nhiệt lượng thì nhiệt độ có thể tăng thêm 2-2,5 độ C. Vì lẽ đó vào mùa hè, nhiệt độ mặt biển tại xích đạo không bao giờ tăng lên đột ngột.

Tình hình tại các sa mạc thì hoàn toàn ngược lại. Ở sa mạc rất hiếm các loại thực vật, nước càng "cực quý", chỉ có cát trắng mà thôi. Do nhiệt dung của cát nhỏ, nó sẽ nóng lên nhanh chóng khi hấp thụ nhiệt, nhưng lại không truyền nhiệt này xuống dưới sâu được (do khả năng truyền nhiệt rất kém). Vì thế, tuy lớp cát bề mặt đã nóng rãy rồi mà lớp cát bên dưới vẫn lạnh như băng.

Mặt khác, đất sa mạc lại thiếu hẳn tác dụng bốc hơi nước làm tiêu hao nhiệt như ở biển. Cho nên, khi mặt trời xuất hiện trên đường chân trời, nhiệt độ trên sa mạc luôn tăng lên, đến giữa trưa mặt đất hầu như đã bị nung nóng như lửa thiêu vậy.

Một nguyên nhân khác nữa là các đám mây và cơn mưa ở vùng xích đạo cũng nhiều hơn hẳn vùng sa mạc. Vùng xích đạo thường chiều nào cũng có mưa, như vậy nhiệt độ buổi chiều không thể cao quá được. Còn sa mạc, thường là trời nắng, rất hiếm khi có ngày mưa. Từ sáng sớm đến chiều tối mặt trời vẫn toả hơi nóng xuống sa mạc, về chiều nhiệt độ vùng sa mạc cũng tăng lên rất cao. Đó là lý do vì sao vùng xích đạo không phải là nơi nóng nhất của trái đất.

Vĩ tuyến 10 độ của Bắc Bán cầu lạnh hơn vì:

+Nơi đó gần chí tuyến Bắc tuy Xích Đạo là đường vĩ tuyến ở gần Mặt Trời nhất cho nên trên lý thuyết thì mọi người thường giả lập nó là vành đai nóng nhất Trái Đất. Nhưng trên thực tế thì hầu hết chu vi Xích Đạo đi qua các đại dương, mà các đại dương là bộ phận tản nhiệt tự nhiên của hành tinh, chúng hấp thu nhiệt năng của Mặt Trời rồi phát tán lượng nhiệt đó theo hơi nước bốc lên khí quyển. Khu vực chí tuyến hấp thu ít nhiệt năng hơn từ Mặt Trời, nhưng vĩ tuyến 10 độ lại đi qua châu lục là chủ yếu mà phần lớn là qua các vùng sa mạc ( không có thảm thực vật hấp thu nhiệt năng, không có độ ẩm bề mặt để tản nhiệt ) cho nên thực tế là nhiệt độ trung bình ở khu vực chí tuyến mới cao nhất hành tinh.

+hơn nữa Bắc Bán cầu có ít đại dương nên lượng tỏa nhiện, bốc hơi kém ít mưa