Hiện nay, dịch vụ là ngành công nghiệp mang lại nguồn thu GDP cao cho các nước trên thế giới. Vậy, dịch vụ có đặc điểm như thế nào? Cơ cấu tổ chức của ngành ra sao? Những nhân tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố? Hãy cùng HOC247 tìm hiểu qua nội dung bài giảng của Bài 26: Vai trò, đặc điểm, cơ cấu, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố dịch vụ trong chương trình Địa lí 10 Cánh diều dưới đây!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Vai trò của dịch vụ
Trong cơ cấu của một nền kinh tế hiện đại khu vực dịch vụ có vai trò ngày càng quan trọng, đóng góp 60 - 70 % GDP và trên 50 % lao động đang làm việc của thế giới. Phát triển dịch vụ vừa thúc đẩy các hoạt động kinh tế, vừa góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống dân cư và bảo vệ môi trường.
- Phát triển nguồn nhân lực và phát triển con người, giải quyết tốt các vấn đề xã hội.
- Góp phần khai thác và sử dụng có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
- Phát triển công nghiệp, nông nghiệp và thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
- Kết nối các hệ thống, yếu tố của các thành phân kinh tế, đáp ứng nhu cầu phát triển của kinh tế - xã hội.
- Thúc đẩy phân công lao động; toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế.
1.2. Đặc điểm của dịch vụ
- Sản phẩm của ngành dịch vụ không mang tính vật chất.
- Hoạt động dịch vụ có tính linh hoạt cao nhằm đáp ứng mọi nhu cầu của sản xuất và đời sống xã hội.
- Hoạt động dịch vụ có tính hệ thống. Toàn bộ các nhóm ngành dịch vụ là những mắt xích trong một chuỗi liên kết giữa sản xuất với sản xuất, sản xuất với cung ứng, sản xuất với tiêu dùng, ...
- Không gian lãnh thổ của dịch vụ ngày càng mở rộng. Hoạt động dịch vụ không giới hạn ở một khu vực, một quốc gia mà phát triển toàn cầu.
1.3. Cơ cấu ngành dịch vụ
- Dịch vụ là kết quả của quá trình lao động nhằm thoả mãn các nhu cầu sản xuất và đời sống con người nên có cơ cấu ngành đa dạng và phức tạp.
- Việc phân chia các ngành dịch vụ hiện nay dựa vào các hoạt động dịch vụ diễn ra trong thực tế với ba nhóm: dịch vụ kinh doanh, dịch vụ tiêu dùng và dịch vụ công. Sự phân loại này chỉ mang tính chất tương đối.
Hình 26.2. Sơ đồ cơ cấu ngành dịch vụ
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ
- Vị trí địa lí: Tác động đến sự phát triển các loại hình dịch vụ và sự phân bô mạng lưới các hoạt động dịch vụ.
- Kinh tế - xã hội:
+ Trình độ phát triển kinh tế: Quyết đinh sự phát triển và phân bố, tính đa dạng và quy mô các ngành dịch vụ.
+ Đặc điểm dân số:
. Tốc độ phát triển, cơ cấu và mạng lưới phân bố các ngành dịch vụ.
. Sức mua, nhu cầu dịch vụ, ...
+ Thị trường: Phát triến thương mại và phân bố các loại hình dịch vụ.
+ Vốn đầu tư: Khuyến khích phát triển mạnh các ngành dịch vụ. Phát triển dịch vụ trong nước và thế giới.
+ Khoa học - công nghệ: Thay đối phương thức sản xuất nhiều loại hình dịch vụ, phát triển dịch vụ có hàm lượng chất xám cao.
+ Văn hoá, lịch sử: Hình thức tổ chức mạng lưới dịch vụ và sự phát triển, phân bố dịch vụ du lịch.
- Tự nhiên bao gồm các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên tác động đến sự phát triển và phân bố các loại hình dịch vụ, đặc biệt là du lịch.
Bài tập minh họa
Bài tập 1: Ngành dịch vụ có vai trò và đặc điểm gì nổi bật? Việc phát triển và phân bố dịch vụ chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?
Hướng dẫn giải:
- Vai trò: Phát triển nguồn nhân lực và phát triển con người, giải quyết tốt các vấn đề xã hội; Góp phần khai thác và sử dụng có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường,…
- Đặc điểm: Sản phẩm của ngành dịch vụ không mang tính vật chất; Hoạt động dịch vụ có tính linh hoạt cao; Hoạt động dịch vụ có tính hệ thống,…
- Nhân tố ảnh hưởng: vị trí địa lí, kinh tế - xã hội, điều kiện tự nhiên.
Bài tập 2: Ngành dịch vụ được chia làm bao nhiêu nhóm?
Hướng dẫn giải:
Người ta thường chia dịch vụ thành ba nhóm:
- Dịch vụ kinh doanh: tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, vận tải hàng hoá, bưu chính viễn thông,...
- Dịch vụ tiêu dùng: y tế, giáo dục, thể dục, thể thao, du lịch, bán buôn, bán lẻ,…
- Dịch vụ công: hành chính công, các hoạt động đoàn thể, thủ tục hành chính,...
Bài tập 3: Mạng lưới ngành dịch vụ có qui mô lớn hay nhỏ phụ thuộc vào đặc điểm nào?
Hướng dẫn giải:
- Phân bố dân cư và mạng lưới quần cư ảnh hưởng đến sự phát triển của mạng lưới dịch vụ.
- Ví dụ: Dân cư đông, mạng lưới dịch vụ dày, dân cư phân tán, khó khăn cho ngành dịch vụ. Cụ thể dễ dàng quyết định thành lập một trường cấp I cho một làng 4 đến 5 nghìn dân, khó lập một trường cho một bản có 4 đến 5 trăm dân.
Luyện tập
Học xong bài này các em cần biết:
- Trình bày được vai trò, đặc điểm, cơ cấu dịch vụ.
- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố dịch vụ.
3.1. Trắc nghiệm Bài 26 Địa lí 10 Cánh diều
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Cánh diều Chương 9 Bài 26 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất
- B. Ít tác động đến tài nguyên môi trường
- C. Phụ thuộc cho các yêu cầu trong sản xuất và sinh hoạt
- D. Tham gia vào khâu cuối cùng của các ngành sản xuất
-
- A. Bảo hiểm
- B. Tài chính
- C. Các hoạt động đoàn thể
- D. Giao thông vận tải
-
- A. Hành chính công
- B. Hoạt động bán buôn, bán lẻ
- C. Thông tin liên lạc
- D. Hoạt động đoàn thể
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 26 Địa lí 10 Cánh diều
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Cánh diều Chương 9 Bài 26 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 94 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Câu hỏi trang 94 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Câu hỏi 1 trang 95 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Câu hỏi 2 trang 95 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Câu hỏi trang 96 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Luyện tập trang 96 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Vận dụng trang 96 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 1 trang 48 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 2 trang 48 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 3 trang 48 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 4 trang 48 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 5 trang 48 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 6 trang 49 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 7 trang 49 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 8 trang 49 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Hỏi đáp Bài 26 Địa lí 10 Cánh diều
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 10 HỌC247
