Địa lí 10 Cánh diều Bài 23: Vai trò, đặc điểm, cơ cấu, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp

Công nghiệp là ngành sản xuất đóng vai trò chủ đạo trong nền kính tế.

- Cung cấp tư liệu sản xuất cho nền kinh tế, đấy nhanh tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

- Cung cấp hàng tiêu dùng phong phú, đa dạng cho cuộc sống con người góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao trình độ văn minh cho xã hội.

- Góp phần khai thác có hiệu quả các nguồn tài nguyên, làm biến đối sâu sắc không gian kinh tế, đóng vai trò là hạt nhân phát triển vùng.

Công nghiệp là tập hợp các hoạt động sản xuất thông qua quá trình công nghệ để tạo ra sản phẩm với những đặc điếm sau:

- Gắn liền với sử dụng máy móc và những tiến bộ của khoa học - công nghệ là động lực thúc đẩy sản xuất công nghiệp.

- Có tính chất tập trung cao độ, mức độ tập trung hóa, chuyên môn hóa, hợp tác hóa cao.

- Tiêu thụ khối lượng lớn nguyên nhiên liệu và năng lượng nên lượng phát thải ra môi trường nhiều.

- Có tính linh hoạt trong phân bố theo không gian.

- Có nhiều cách phân loại ngành công nghiệp, phổ biến nhất là dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động.

- Theo cách này, công nghiệp bao gồm ba nhóm chính là: khái thác, chế biến và dịch vụ công nghiệp.

- Ngoài ra, còn có các cách phân loại khác như: dựa vào công dụng kinh tế của sản phẩm, dựa vào mức độ tiến bộ trong quy trình sản xuất, ...

Hình 23.2. Sơ đồ đặc điểm của ngành công nghiệp

- Vị trí địa lí:

+ Lựa chọn địa điểm xây dựng, phân bố công nghiệp.

+ Khả năng tiếp cận thị trường.

- Tự nhiên bao gồm các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên:

+ Khoáng sản ảnh hưởng trực tiếp đến cơ cấu ngành và lãnh thổ.

+ Quỹ đất và giá đất ảnh hưởng đến phân bố công nghiệp.

+ Tài nguyên nước, rừng, biển ảnh hưởng đến phân bố các ngành công nghiệp.

- Kinh tế - xã hội:

+ Dân cư, lao động:

. Đảm bảo lực lượng sản xuất (số lượng, chất lượng).

. Tác động đến thị trường tiêu thụ.

+ Khoa học – công nghệ:

. Thay đổi quy trình công nghệ, sử dụng năng lượng tái tạo, nguyên liệu thay thế cho phát triển bền vững.

. Xuất hiện các ngành mới, linh hoạt trong phân bố.

+ Vốn đầu tư và thị trường:

. Đòn bẩy cho phát triển và phân bố công nghiệp.

. Thay đổi cơ cấu ngành công nghiệp.

+ Chính sách phát triển công nghiệp:

. Ảnh hưởng tới sự phân bố và cơ cấu ngành công nghiệp trong từng giai đoạn.

. Xác định các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.

. Xây dựng thương hiệu sản phẩm.

Bài tập 1: Công nghiệp có vai trò như thế nào trong nền kinh tế và có những đặc điểm gì nổi bật? Sự phát triển và phân bố công nghiệp chịu ảnh hưởng của các nhân tố nào?

Hướng dẫn giải:

- Vai trò:

+ Sản xuất ra một khối lượng của cải vật chất rất lớn.

+ Cung cấp hầu hết các tư liệu sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật cho tất cả các ngành kinh tế.

+ Tạo ra sản phẩm tiêu dùng nhằm nâng cao đời sống xã hội.

+ Thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành kinh tế khác, tạo điều kiện khai thác có hiệu quả  nguồn tài nguyên thiên nhiên, tạo khả năng mở rộng sản xuất, thị trường lao động, tạo nhiều việc làm, tăng thu nhập, củng cố an ninh quốc phòng

- Đặc điểm:

+ Gắn liền với sử dụng máy móc và những tiến bộ của khoa học – công nghệ là động lực thúc đẩy sản xuất công nghiệp

+ Có tính chất tập trung cao độ, mức độ tập trung hóa, chuyên môn hóa, hợp tác hóa cao

+ Tiêu thụ khối lượng lớn nguyên nhiên liệu và năng lượng nên lượng phát thải ra môi trường nhiều

+ Có tính linh hoạt trong phân bố theo không gian

- Các nhân tố ảnh hưởng:

+ Nhân tố: vị trí địa lí

+Tự nhiên: điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

+ Kinh Tế-xã Hội: Dân cư lao động, khoa học công nghệ, vốn đầu tư và thị trường, chính sách phát triển công nghiệp.

Bài tập 2: Nêu đặc điểm của sản xuất nông nghiệp?

Hướng dẫn giải:

Đặc điểm của sản xuất nông nghiệp:

- Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu và không thể thay thế.

- Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là các cây trồng, vật nuôi.

- Sản xuất nông nghiệp có tính mùa vụ.

- Sản cuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.

Bài tập 3: Điểm khác biệt lớn nhất giữa sản xuất công nghiệp với sản xuất nông nghiệp là gì?

Hướng dẫn giải:

- Hai ngành sản xuất đều được áp dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật và hình thành những vùng chuyên hóa cao, quy mô lớn. Một số ngành sản xuất công nghiệp đòi hỏi nhiều lao động như công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm, công nghiệp hàng tiêu dùng.

- Sản xuất công nghiệp ít phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên hơn sản xuất nông nghiệp nên đây là đặc điểm khác biệt lớn nhất.

Học xong bài này các em cần biết:

- Trình bày được vai trò, đặc điểm, cơ cấu ngành công nghiệp.

- Phân tích được các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Cánh diều Chương 9 Bài 23 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Sản xuất nông nghiệp có đặc điểm nào dưới đây khác với sản xuất công nghiệp?

  • A. Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc chặt chẽ vào điều kiện tự nhiên
  • B. Sản xuất nông nghiệp tập trung vào một thời gian nhất định
  • C. Sản xuất nông nghiệp gồm nhiều ngành phức tạp, phân công tỉ mỉ
  • D. Sản xuất nông nghiệp có tính chất tập trung cao độ

• Câu 2:

  Tại sao sản xuất công nghiệp có tính chất hai giai đoạn?

  • A. Máy móc, công nghiệp
  • B. Trình độ sản xuất
  • C. Đối tượng lao động
  • D. Trình độ lao động

• Câu 3:

  Nhân tố tác động tới việc lựa chọn vị trí các xí nghiệp, hướng chuyên môn hóa trong sản xuất công nghiệp là gì?

  • A. Thị trường
  • B. Tiến bộ khoa học kĩ thuật
  • C. Dân cư - lao động
  • D. Chính sách phát triển

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Cánh diều Chương 9 Bài 23 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 81 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi trang 81 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi 1 trang 82 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi 2 trang 82 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi trang 83 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Luyện tập trang 83 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Vận dụng trang 83 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 1 trang 41 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 2 trang 41 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 3 trang 41 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 4 trang 41 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 5 trang 41 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 6 trang 42 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!