Công nghệ 10 Kết nối tri thức Bài 18: Ứng dụng công nghệ vi sinh trong phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng

a. Khái niệm

- Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu là sản phẩm có chứa vi khuẩn có khả năng gây độc cho sâu hại cây trồng, làm sâu bị yếu, hoạt động chậm và chết. Vi khuẩn sử dụng phổ biến nhất hiện nay để sản xuất chế phẩm trừ sâu là Bacillus thuringiensis. Từ loài vi khuẩn này, người ta đã sản xuất ra chế phẩm trừ sâu Bt.

b. Các bước sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu

- Các vi khuẩn gây bệnh cho sâu hại sau khi được thu thập ngoài tự nhiên sẽ được nhân nuôi liên tục trong phòng thí nghiệm để tạo ra giống vi khuẩn thuần chủng và được sử dụng để sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu theo các bước ở Hình 18,1

- Các vi khuẩn thuần chủng được chuyển vào môi trường đã được khử trùng để lên men và tăng sinh khối. Sản phẩm này sau đó được sấy khô, nghiền và trộn với cơ chất, phụ gia môi trường. Các chế phẩm sẽ được đóng gói và bảo quản nơi thoảng mất.

Hình 18.1. Các bước sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu

c. Tác dụng của chế phẩm vi khuẩn trừ sâu và cách sử dụng

Tác dụng của chế phẩm vi khuẩn trừ sâu

- Vi khuẩn trong chế phẩm trừ sâu có khả năng tổng hợp tinh thể protein gây độc cho sâu non. Tinh thể protein hoà tan trong dịch ruột, gây tổn thương màng ruột, làm sâu hon chán ăn, ngừng ăn và chết sau từ 2 đến 4 ngày (Hình 18.2). Các tinh thể protein này ít độc với mỗi trường, với các loài có ích như cả, ong mật.... là biện pháp phòng trừ sâu hại cây trồng an toàn cho con người và môi trường.

Hình 18.2. Sâu non trước và sau khi nhiễm chế phẩm a) Sâu non trước khi nhiễm: b) Sâu non ngừng ăn sau khi nhiễm: c) Sâu non chết sau khi nhiễm

Cách sử dụng chế phẩm vi khuẩn trừ sâu

- Pha chế phẩm theo đúng hướng dẫn; phun, rắc trực tiếp lên bộ phận bị sâu hại khi sâu non moi no. Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu hiệu quả cao với sâu rõm hại thông, sâu tơ, sâu khoang hại rau,...

a. Khái niệm

- Chế phẩm virus trừ sâu là sản phẩm có chứa các virus gây bệnh cho sâu, làm chúng bị yếu, hoạt động chậm và chết. Hiện nay đã phát hiện được hơn 250 loài virus gây bệnh cho sâu, phổ biến nhất trong số đó là nhóm virus nhân đa diện NPV.

b. Các bước sản xuất chế phẩm virus trừ sâu

- Virus gây bệnh được nhân nuôi trong phòng thí nghiệm trên vật chủ (sâu non) để tạo ra giống virus thuần chủng và được sử dụng để sản xuất chế phẩm theo các bước ở Hình 18.3.

Hình 18.3. Các bước sản xuất chế phẩm virus trừ sâu

c. Tác dụng của chế phẩm virus trừ sâu và cách sử dụng

Tác dụng của chế phẩm virus trừ sâu

- Virus NPV trong chế phẩm có khả năng nhân lên nhanh chóng bên trong tể bào, làm rỗi loạn quá trình trao đổi chất của sâu, làm cho sâu ngừng ăn và chết sau khoảng 2 – 5 ngày. Khi chết, cơ thể vật chủ chứa dịch virus, mềm nhũn và treo ngược trên cây (Hình 18.4). Chế phẩm khi sử dụng phòng trừ sâu hại cây trồng không gây độc cho con người và môi trường.

Hình 18.4. Sâu non bị nhiễm virus NPV

Cách sử dụng chế phẩm virus trừ sâu

- Phun trực tiếp chế phẩm lên cây bị sâu hại. Khi sâu chết, virus sẽ phát tán ra bên ngoài và tiếp tục lây nhiễm cho lửa sâu kế tiếp.

- Chế phẩm virus trừ sâu được sử dụng để sâu xanh hại bông, thuốc lá, sau rom hại thông trừ phạm virus tri sau

a. Khái niệm

- Chế phẩm nấm trừ sâu là sản phẩm chứa một số loài nằm có khả năng gây bệnh cho sầu, làm sâu non yếu, hoạt động chậm và chết. Phổ biến hiện nay là các chế phẩm có chứa nấm trắng Beauveria bassiana. Beauveria brongniartii, chế phẩm có chứa nấm xanh Metarhizium anisopliae, chế phẩm có chứa nấm bột Nomuraea rileyi,...

- Chế phẩm nấm trừ bệnh là sản phẩm chứa một số loài nấm đối kháng có khả năng cạnh tranh dinh dưỡng, sản sinh ra các hoạt chất làm ức chế sự phát triển của vi sinh vật gây bệnh. Phổ biến hiện nay là chế phẩm chứa nắm đỗi kháng Trichoderma,...

b. Các bước sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh

- Các mẫu nắm sau khi được thu thập ngoài tự nhiên sẽ được nhân nuôi liên tục trong phòng thí nghiệm đề tạo ra nguồn nắm thuần chủng và được sử dụng để sản xuất chế phẩm theo các bước ở Hình 18.5

Hình 18.5. Các bước sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh

c. Tác dụng của chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh và cách sử dụng

Tác dụng của chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh

- Nấm trong chế phẩm nấm trừ sâu có khả năng gây bệnh cho sâu hại bằng cách xâm nhập vào khoang cơ thể, sinh ra các độc tố làm sau yếu, ngừng ăn và chết sau khoảng 2 – 7 ngày. Sâu bị nấm bệnh khi chết thân cứng lại, thường có màu hồng, vàng nhạt, xanh hoặc trắng, phụ thuộc vào màu sắc của báo tử nấm gây bệnh (Hình 18.6).

- Nấm trong chế phẩm nấm trừ bệnh cạnh tranh dinh dưỡng hoặc tiết ra các hoạt chất kháng sinh, enzyme làm chết vi sinh vật gây bệnh cây trồng.

- Chế phẩm nấm không gây độc cho con người và môi trưởng, chính là biện pháp phòng trừ sinh học trong phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng.

Hình 18.6. Sâu hại bị nhiễm nấm

Cách sử dụng chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh

- Phun trực tiếp chế phẩm lên cây trồng hoặc có thể trộn với phân hữu cơ rắc lên bề mặt đất xung quanh gốc cây, sau đó xới đất lấp nhẹ lên trên.

- Chế phẩm nấm trừ sâu được sử dụng rộng rãi để phòng trừ bọ hung hại mía, rầy nâu hại lúa, bọ cánh cứng hại khoai tây....

- Chế phẩm nấm trừ bệnh được sử dụng rộng rãi đề phòng trừ các bệnh lở cổ rễ cà chua, khoai tây, tuyến trùng hại hồ tiêu,...

Bài 1.

- Chế phẩm vi sinh vật trong phòng trừ sâu, bệnh hại là gì? Gồm những loại nào và chúng được sản xuất, sử dụng như thế nào?

Chế phẩm vi sinh vật

Phương pháp giải:

- Chế phẩm vi sinh (hay chế phẩm sinh học) là những sản phẩm được sản xuất trên công nghệ sinh học, thành phần chính là các tế bào vi sinh vật có lợi (lợi khuẩn) được sử dụng với mật độ cao. 

Lời giải chi tiết:

- Chế phẩm vi sinh (hay chế phẩm sinh học) là những sản phẩm được sản xuất trên công nghệ sinh học, thành phần chính là các tế bào vi sinh vật có lợi (lợi khuẩn) được sử dụng với mật độ cao. 

- Các loại chế phẩm vi sinh vật trong phòng trừ sâu, bệnh hại gồm:

+ Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu hại cây trồng

+ Chế phẩm virus trừ sâu hại cây trồng

+ Chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh

- Tùy vào loại chế phẩm vi sinh vật mà có các bước sản xuất và cách sử dụng khác nhau.

Sau bài học này, học sinh sẽ nắm được:

- Nêu được ứng dụng công nghệ vi sinh trong sản xuất chế phẩm vi khuẩn, chế phẩm virus trừ sau và chế phẩm nấm phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Công nghệ 10 Kết nối tri thức Bài 18 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Chọn ý đúng: Chế phẩm virut được sản xuất trên cơ thể?

  • A. Sâu trưởng thành
  • B. Sâu non
  • C. Nấm phấn trắng
  • D. Côn trùng

• Câu 2:

  Xác định: Sâu bị nhiễm chế phẩm Bt, thì cơ thể sẽ?

  • A. Trương phồng lên, nứt ra bộc lộ lớp bụi trắng như bi rắc bột
  • B. Bị tê liệt, không ăn uống rồi chết
  • C. Cứng lại và trắng ra như bị rắc bột rồi chết
  • D. Mềm nhũn rồi chết

• Câu 3:

  Xác định các bước sản xuất chế phẩm virus trừ sâu gồm mấy bước?

  • A. 4
  • B. 5
  • C. 6
  • D. 8

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Công nghệ 10 Kết nối tri thức Bài 18 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 89 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực trang 89 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Khám phá trang 90 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực trang 91 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Khám phá trang 91 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực trang 92 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Khám phá trang 93 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực trang 94 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 1 trang 94 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 2 trang 94 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng trang 94 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Công nghệ HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!