Vật Lý 10 Cánh diều Bài 2: Sự biến dạng

- Nếu bóp một quả bóng cao su, nó sẽ bị biến dạng, tức là không còn giữ nguyên hình dạng ban đầu nữa.

Qủa bóng biến dạng khi bị nén

- Một thanh cao su ở trạng thái bình thường. Làm thanh cao su đó ngắn đi. Biến dạng đó là biến dạng nén.

- Kéo để thanh cao su dài thêm. Biến dạng như vậy là biến dạng kéo.

Thanh cao su bị biến dạng

a) Thanh cao su chưa bị biến dạng

b) Thanh cao su bị biến dạng nén

c) Thanh cao su bị biến dạng kéo

a. Đặc tính của lò xo

+ Lực đàn hồi: Khi ta kéo hoặc nén một lò xo, tức làm lò xo biến dạng, lực đàn hồi xuất hiện ở hai đầu của lò xo và chống lại lực gây ra sự kéo hoặc nén này. Hướng của lực đàn hồi ở mỗi đầu lò xo ngược với hướng của lực gây biến dạng lò xo.

Lực đàn hồi chống lại lực kéo

+ Độ giãn: Khi cân bằng lò xo có độ dài xác định. Dưới tác dụng của trọng lượng vật treo, lò xo bị kéo giãn xuống dưới và bị dài thêm ra. Độ dài thêm ra này gọi là độ giãn của lò xo

+ Giới hạn đàn hồi: Khi tăng trọng lượng của vật treo vượt quá một giá trị nào đó thì khi bỏ vật treo ra, lò xo không trở lại chiều dài ban đầu nữa.

Tăng trọng lượng tác dụng vào đầu dưới của lò xo, độ giãn của lò xo tăng lên

b. Thí nghiệm

- Khảo sát độ giãn của lò xo bằng thí nghiệm

Thí nghiệm khảo sát biến dạng của lò xo

c. Định luật Hooke

- Trong giới hạn đàn hồi, độ lớn lực đàn hồi của lò xo tỉ lệ thuận với độ biến dạng của lò xo.

\(F = \,k.\left| {\Delta l} \right|\)

- Hệ số tỉ lệ k được gọi là độ cứng của lò xo. Đơn vị đo của độ cứng là niutơn trên mét, kí hiệu N/m.

- Lò xo nào càng cứng thì càng ít biến dạng.

d. Ứng dụng định luật Hooke

- Cân đồng hồ (hay còn gọi là cân đồng hồ lò xo).

- Cân đồng hồ hoạt động dựa trên sự biến dạng của lò xo, tạo trạng thái cân bằng khi lò xo chịu tác dụng lực nén hoặc kéo.

Cân đồng hồ

Bài tập 1: Treo vật có khối lượng 500 g vào một lò xo thì làm nó dãn ra 5 cm, cho g = 10 m/s². Tìm độ cứng của lò xo.

Hướng dẫn giải:

Khi ở vị trí cân bằng \(F = P \Rightarrow k\Delta l = mg\)

\(\Rightarrow k = \frac{{mg}}{{\Delta l}} = \frac{{0,5.10}}{{0,05}} \Rightarrow k = 100N/m\)

Bài tập 2: Một lò xo có chiều dài tự nhiên 40 cm được treo thẳng đứng. Đầu trên cố định đầu dưới treo một quả cân 500 g thì chiều dài của lò xo là 45 cm. Hỏi khi treo vật có m = 600g thì chiều dài lúc sau là bao nhiêu? Cho g = 10 m/s².

Hướng dẫn giải:

Ta có khi lò xo ở vị trí cân bằng F = P

\(\Leftrightarrow k\Delta \ell  = mg \Rightarrow k = \frac{{mg}}{{{\ell _1} - {\ell _0}}} = \frac{{0,5.10}}{{0,45 - 0,4}} = 100N/m\)

Khi m = 600 g: F’ = P

\(\Leftrightarrow k\left( {{\ell _2} - {\ell _0}} \right) = {m_2}g \Rightarrow 100\left( {{\ell _2} - 0,4} \right) = 0,6.10 \Rightarrow {\ell _2} = 0,46\,m\)

Sau bài học này, học sinh sẽ nắm được:

- Nêu được sự biến dạng kéo, biến dạng nén.

- Mô tả được các đặc tính của lò xo: giới hạn đàn hồi, độ giãn, độ cứng.

- Tìm được mối liên hệ giữa lực đàn hồi và độ biến dạng của lò xo. Từ đó, phát biểu được định luật Hooke.

- Vận dụng được định luật Hooke trong một số trường hợp đơn giản.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Vật Lý 10 Cánh diều Chủ đề 5 Bài 2 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Vật Lý 10 Cánh diều Chủ đề 5 Bài 2 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 113 SGK Vật Lý 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi 1 trang 114 SGK Vật Lý 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi 2 trang 115 SGK Vật Lý 10 Cánh diều - CD

Luyện tập 1 trang 115 SGK Vật Lý 10 Cánh diều - CD

Luyện tập 2 trang 116 SGK Vật Lý 10 Cánh diều - CD

Vận dụng trang 117 SGK Vật Lý 10 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Vật lý HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!