Tin học 11 Bài 14: Kiểu dữ liệu tệp

Tất cả các dữ liệu có các kiểu dữ liệu đã xét đều được lưu trữ ở bộ nhớ trong (RAM) và do đó dữ liệu sẽ bị mất khi tắt máy. Với một số bài toán, dữ liệu cần được lưu trữ để xử lí nhiều lần và với khối lượng lớn cần có kiểu dữ liệu tệp (file).

Kiểu dữ liệu tệp có những đặc điểm sau:

• Được lưu trữ lâu dài ở bộ nhớ ngoài (đĩa từ, CD,…) và không bị mất khi tắt nguồn điện;
• Lượng thông tin lưu trữ trên tệp có thể rất lớn và chỉ phụ thuộc vào dung lượng đĩa.

a. Phân loại tệp

• Xét theo cách tổ chức dữ liệu, có thể phân tệp thành hai loại: 
  • Tệp văn bản:
    • Là tệp mà dữ liệu được ghi dưới dạng các kí tự theo mã ASCII.
    • Trong tệp văn bản, dãy kí tự kết thúc bởi nhóm kí tự xuống dòng hay kí tự kết thúc tệp tạo thành một dòng.
    • Các dữ liệu dạng văn bản như sách, tài liệu, bài học, giáo án, các chương trình nguồn viết bằng ngôn ngữ bậc cao,... thường được lưu trữ dưới dạng tệp văn bản.
  • Tệp có cấu trúc:
    • Là tệp chứa dữ liệu được tổ chức theo một cách thức nhất định.
    • Dữ liệu ảnh, âm thanh,... thường được lưu trữ dưới dạng tệp có cấu trúc.
• Xét theo cách thức truy cập, có thể phân tệp thành hai loại:
  • Tệp truy cập tuần tự: cho phép truy cập đến một dữ liệu nào đó trong tệp chỉ bằng cách bắt đầu từ đầu tệp và đi qua lần lượt tất cả các dữ liệu trước nó.
  • Tệp truy cập trực tiếp: cho phép tham chiếu đến dữ liệu cần truy cập bằng cách xác định trực tiếp vị trí (thường là số hiệu) của dữ liệu đó. 

b. Thao tác với tệp

• Khác với mảng, số lượng phần tử của tệp không xác định trước.
• Hai thao tác cơ bản đối với tệp là ghi dữ liệu vào tệp và đọc dữ liệu từ tệp.
• Thao tác đọc/ghi với tệp được thực hiện với từng phần tử của tệp.
• Để có thể thao tác với kiểu dữ liệu tệp, người lập trình cần tìm hiểu cách thức mà ngôn ngữ lập trình cung cấp cách:
  • Khai báo biến tệp;
  • Mở tệp;
  • Đọc/ghi dữ liệu;
  • Đóng tệp.

Sau khi học xong Bài 14: Kiểu dữ liệu tệp, các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm:

• Việc trao đổi dữ liệu với bộ nhớ ngoài được thực hiện thông qua kiểu dữ liệu tệp;

• Cách phân loại tệp theo cách tổ chức dữ liệu và theo cách truy cập.