Sinh học 10 Cánh diều Ôn tập chủ đề 7: Thông tin tế bào, chu kì tế bào và phân bào

Bài 12: Thông tin tế bào

- Thông tin giữa các tế bào là quá trình tế bào tiếp nhận, xử lí và trả lời các tín hiệu được tạo ra từ các tế bào khác.

Quá trình truyền thông tin giữa các tế bào

Hình 12.4. Các giai đoạn của quá trình truyền thông tin giữa các tế bào

- Quá trình thông tin giữa các tế bào gồm ba giai đoạn: tiếp nhận, truyền tin nội bào và đáp ứng

- Trong quá trình tiếp nhận, phân tử tín hiệu liên kết với thụ thể làm thay đổi hình dạng thụ thể dẫn đến hoạt hoá thụ thể.

- Trong quá trình truyền tin nội bào, thụ thể được hoạt hoá sẽ hoạt hoá các phân tử nhất định trong tế bào theo chuỗi tương tác tới các phân tử đích.

- Đáp ứng tế bào là những thay đổi trong tế bào đích như tăng cường phiên mã, dịch mã, thay đổi quá trình trao đổi một hay một số chất,...

Bài 13: Chu kì tế bào và nguyên phân

a. Chu kì tế bào

Hình 13.1. Chu kì tế bào

- Chu kì tế bào là một vòng tuần hoàn các hoạt động sống xảy ra trong một tế bào tử lần phân bao này cho đến lần kế tiếp. Chu kì tế bào gồm bốn pha: pha chuẩn bị nhân đôi DNA (G1), pha nhân đôi DNA và nhiễm sắc thể (S), pha chuẩn bị cho phân bào (G2), pha phân bào (M).

b. Sinh sản tế bào theo cơ chế nguyên phân

Hình 13.3. Sơ đồ các giai đoạn sinh sản của tế bào theo cơ chế nguyên phân

Chu kì sinh sản của tế bao gồm các giai đoạn

- Kì trung gian

- Nguyên phân: Phân chia nhân gồm các kì

+ Kì đầu.

+ Kì giữa.

+ Kì sau.

+ Kì cuối.

- Sinh sản tế bào là quá trình các tế bào mới được tạo ra từ tế bào ban đầu, làm tăng số lượng tế bào qua phân bào và thay thế các tế bào chết.

- Sinh sản của tế bào theo cơ chế nguyên phân gồm các giai đoạn; kì trung gian, nguyên phân và phân chia tế bào chất. Trong đó nguyên phân có các kì: kì đầu, kì giữa, kì sau và kì cuối.

Bài 14: Giảm phân

a. Qúa trình giảm phân và thụ tinh

Hình 14.1. Các giai đoạn của giảm phân

Trong giảm phân, tế bào sinh dục ở thời kì chín có bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội (2n) trải qua hai lần phân bào liên tiếp gọi là giám phân I và giảm phân II, nhưng nhiễm sắc thể chỉ nhân đôi một lần, nên sinh ra giao tử có bộ nhiễm sắc thể đơn bội (n).

Hình 14.3. Các giai đoạn của giảm phân

- Sự phân li của các cặp nhiễm sắc thể tương đồng khác nhau, sự tổ hợp các nhiễm sắc thể không tương đồng trong giảm phân tạo ra nhiều loại giao tử.

Hình 14.4. Sơ đồ quá trình phát sinh giao tử ở động vật

- Giao tử là tế bào có thể trực tiếp tham gia thụ tinh tạo thành hợp tử ở sinh vật đa bào. Các tế bào con được sinh ra từ quá trình giảm phân sẽ trải qua quá trình phát sinh giao tử hình thành giao tử đực và giao tử cái.

- Thụ tinh là quá trình giao tử đực đơn bội (n) kết hợp giao tử cải đơn bội (n) tạo nên hợp tử lưỡng bội (2n). Sự phối hợp của các quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh là cơ chế duy trì ổn định bộ nhiễm sắc thể đặc trưng của loài sinh sản hữu tính qua các thế hệ.

b. Một số nhân tố ảnh hưởng đến quá trình giảm phân

Quá trình giảm phần hình thành giao tử đực và giao tử cái là một quá trình phức tạp, không chỉ phụ thuộc vào cơ quan sinh dục đực và cơ quan sinh dục cái mà còn chịu ảnh hưởng của các yếu tổ trong cơ thể, chế độ dinh dưỡng, môi trường sống ...

Bài 1.

Quá trình truyền tin nội bào thường bắt đầu khi

A. phân tử tín hiệu làm protein thụ thể thay đổi.

B. tín hiệu hóa học được giải phóng từ tế bào alpha.

C. tế bào đích thay đổi hình dạng.

D. hormone được giải phóng từ tuyến nội tiết vào máu.

Phương pháp giải:

Giai đoạn tiếp nhận là giai đoạn đầu tiên trong quá trình truyền tin nội bào. Trong giai đoạn tiếp nhận, phân tử tín hiệu liên kết với thụ thể đặc hiệu ở tế bào đích, làm thay đổi hình dạng của thụ thể dẫn đến sự hoạt hóa thụ thể. Như vậy, quá trình truyền tin nội bào thường bắt đầu khi phân tử tín hiệu làm protein thụ thể thay đổi.

Lời giải chi tiết:

Đáp án: A

Bài 2.

Biểu hiện nào sau đây là kết quả của việc một phân tử tín hiệu liên kết với một thụ thể?

A. Sự hoạt hóa enzyme thụ thể.

B. Sự thay đổi hình dạng của thụ thể.

C. Sự di chuyển của thụ thể trong màng sinh chất.

D. Sự giải phóng tín hiệu khỏi thụ thể.

Phương pháp giải:

Giai đoạn tiếp nhận là giai đoạn đầu tiên trong quá trình truyền tin nội bào. Trong giai đoạn tiếp nhận, phân tử tín hiệu liên kết với thụ thể đặc hiệu ở tế bào đích, làm thay đổi hình dạng của thụ thể dẫn đến sự hoạt hóa thụ thể.

Lời giải chi tiết:

Đáp án: B

Sau bài học này, học sinh sẽ nắm được:

- Nêu được khái niệm và trình bày các quá trình truyền đạt thông tin giữa các tế bào.

- Nêu được khái niệm chu kì tế bào. Dựa vào sơ đồ, trình bày được các giai đoạn và mối quan hệ giữa các giai đoạn trong chu kì tế bào.

- Dựa vào cơ chế nhân đôi và phân li của nhiễm sắc thể để giải thích được quá trình giảm phân, thụ tinh cùng với nguyên phân là cơ sở của sinh sản hữu tính ở sinh vật. Lập được bảng so sánh quá trình nguyên phân và quá trình giảm phân.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 10 Cánh diều Ôn tập chủ đề 7 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Cho biết: Nếu có sự gắn không đúng cách của sợi trục, thì protein nào sẽ gửi tín hiệu âm?

  • A. Mcm
  • B. Mdm2
  • C. Mad2
  • D. Mek

• Câu 2:

  Hãy cho biết: Điều nào quan sát được ở giai đoạn hợp tử?

  • A. Nhiễm sắc thể đặc
  • B. Nhiễm sắc thể mỏng
  • C. Chuỗi hạt
  • D. Nhiễm sắc thể hình chữ O

• Câu 3:

  Xác định: Điều nào sau đây không đúng với pha leptotene?

  • A. Đó là một giai đoạn ngắn
  • B. Nhiễm sắc thể có chuỗi hạt
  • C. Bản chất kép dọc của nhiễm sắc thể bắt đầu xuất hiện
  • D. Cấu trúc dạng bó được hình thành

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 10 Cánh diều Ôn tập chủ đề 7 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Giải bài 7.1 trang 38 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.2 trang 38 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.3 trang 38 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.4 trang 38 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.5 trang 38 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.6 trang 39 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.7 trang 39 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.8 trang 39 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.9 trang 39 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.10 trang 39 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.11 trang 39 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.12 trang 40 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.13 trang 40 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.14 trang 40 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.15 trang 40 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.16 trang 40 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.17 trang 41 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.18 trang 41 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.19 trang 41 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.20 trang 41 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.21 trang 42 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.22 trang 42 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.23 trang 42 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.24 trang 42 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.25 trang 42 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.26 trang 43 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.27 trang 43 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.28 trang 43 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Giải bài 7.29 trang 43 SBT Sinh học 10 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!