Truyện Bài học đường đời đầu tiên cho thấy được tài năng về nghệ thuật khắc họa nhân vật của nhà văn Tô Hoài. Để hiểu hơn về câu chuyện này Học247 mời các em cùng tham khảo bài soạn Bài học đường đời đầu tiên thuộc sách Cánh diều chi tiết dưới đây nhé! Ngoài ra, để nắm vững hơn nội dung bài học, các em có thể tham khảo thêm Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên tóm tắt.
1. Tóm tắt nội dung bài học
1.1. Nội dung
- Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.
1.2. Nghệ thuật
- Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn.
- Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.
2. Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên
Câu 1. Câu chuyện trên được kể bằng lời của nhân vật nào? Hãy chỉ ra các nhân vật tham gia vào câu chuyện.
Trả lời:
- Câu chuyện trên được kể bằng lời nhân vật Dế Mèn.
- Các nhân vật trong truyện: Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc,...
Câu 2. Dế Mèn đã ân hận về việc gì? Hãy tóm tắt sự việc đó trong khoảng 3 dòng.
Trả lời:
- Dế Mèn ân hận về việc đã vô tình hại Dế Choắt từ sự nghịch ranh, hống hách của mình.
- Tóm tắt sự việc: Dế Mèn rủ Dế Choắt trêu chị Cốc nhưng Dế Choắt từ chối vì sợ. Dế Mèn bỏ mặc lời khuyên của Dế Choắt, trêu chị Cốc rồi về nằm bắt chân chữ ngũ. Chị Cốc không thấy Dế Mèn, lại thấy Dế Choắt loay hoay ở cửa hang nên tưởng Dế Choắt trêu mình. Chị vừa quát vừa mổ Dế Choắt khiến Dế Choắt gãy xương sườn. Đến khi Dế Mèn sang thì Dế Choắt đã thoi thóp. Dế Choắt khuyên Dế Mèn rồi tắt thở. Dế Mèn ân hận suốt đời về hành động ấy.
Câu 3. Dế Mèn đã có sự thay đổi về thái độ và tâm trạng như thế nào sau sự việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt? Vì sao có sự thay đổi ấy?
Trả lời:
- Sau khi trêu chị Cốc, Dế Mèn thản nhiên lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ và thấy hành động vừa rồi của mình thật thú vị.
- Khi Dế Choắt bị chị Cốc mổ, Dế Mèn cảm thấy sợ hãi, ân hận và nhận ra sai lầm của bản thân.
Câu 4. Từ các chi tiết “tự hoạ” về bản thân và lời lẽ, cách xưng hô, điệu bộ, giọng điệu, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt, chị Cốc, em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này?
Trả lời:
- Dế Mèn là một chú dế tự tin, yêu đời và luôn tự hào về bản thân mình, luôn hãnh diện với bà con hàng xóm về ngoại hình và sức mạnh của mình.
- Dế Mèn tự cao, tự đắc, kiêu căng và ngông cuồng, coi thường người khác.
Câu 5. Ở cuối đoạn trích, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã “đứng lặng giờ lâu” và “nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”. Theo em, đó là bài học gì?
Trả lời:
- Theo em, đó là bài học “Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình.” Phải biết khiêm nhường, luôn quan tâm giúp đỡ những người xung quanh, khi mắc lỗi sai phải biết hối cải và sửa chữa những lỗi lầm đó.
Câu 6. Nhà văn Tô Hoài từng chia sẻ: "Nhân vật trong truyện đồng thoại được nhân cách hóa trên cơ sở đảm bảo không thoát li sinh hoạt có thật của loài vật.". Dựa vào những điều em biết về loài dế, hãy chỉ ra những điểm "có thật" như thế trong văn bản, đồng thời, phát hiện những chi tiết đã được nhà văn "nhân cách hóa".
Trả lời:
- Những điểm “có thật” ở loài dế mà tác giả miêu tả:
+ Đôi càng mẫm bóng.
+ Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.
+ Người rung rinh một màu nâu bóng mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn.
+ Đầu to ra, nổi từng tảng rất bướng.
+ Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp.
- Những chi tiết thực ấy được tác giả khéo léo nhân hóa, gắn với những hành động, cử chỉ, tính cách của con người như:
+ Tên nhân vật được viết hoa như tên người, nhân hóa con vật như một con người
+ Dế Mèn xưng tôi, có những hành động như người như: ăn uống điều độ, siêng tập thể dục, trịnh trọng, khoan thai, đi đứng oai vệ, cà khịa với tất cả bà con lối xóm
+ Tình cách như con người: hống hách, kiêu căng, ngạo mạn,...
Trên đây là những gợi ý trả lời chi tiết và đầy đủ nhất hệ thống câu hỏi thuộc phần hướng tìm hiểu bài học mà các em phải hoàn thành trong quá trình soạn bài Bài học đường đời đầu tiên. Ngoài ra, để củng cố và nâng cao kiến thức bài học được tốt hơn mời các em xem thêm bài giảng Bài học đường đời đầu tiên
3. Hướng dẫn luyện tập
Câu hỏi: Viết đoạn văn diễn tả lại tâm trạng của Dế Mèn (theo lời của Dế Mèn) sau khi chôn cất xong Dế Choắt.
Trả lời:
Tôi thật sự rất hối hận. Người hàng xóm ốm yếu mà tôi vẫn coi thường, dửng dưng nay vì tôi mà phải chết oan, chỉ vì thói hống hách, huênh hoang của tôi. Tôi giận mình lắm. Nếu như tôi nghe lời can ngăn không bày trò trêu chị Cốc, nếu như tôi biết thông cảm giúp đỡ anh Choắt thì có lẽ cơ sự đã không như vậy. Tôi dại quá. Hung hăng, hống hách chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những hành động ngu dại của mình thôi. Tôi sẽ không bao giờ quên bài học này, bài học đã phải đánh đổi bằng cả mạng sống bạn bè.
4. Một số bài văn mẫu về văn bản Bài học đường đời đầu tiên
Truyện Bài học đường đời đầu tiên thuộc sách Cánh diều đã khắc họa những vẻ đẹp về ngoại hình của Dế Mèn, đặt ra những bài học sâu sắc cho con người. Để hiểu hơn về bài soạn này, Học247 mời các em cùng tham khảo một số bài văn mẫu về văn bản Bài học đường đời đầu tiên dưới đây:
- Kể lại truyện Bài học đường đời đầu tiên bằng lời văn của em
- Cảm nghĩ của em về nhân vật Dế Mèn trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên
- Đóng vai Dế Mèn kể lại truyện Bài học đường đời đầu tiên
5. Hỏi đáp về bài Bài học đường đời đầu tiên Ngữ văn 6
Khi gặp bất cứ khó khăn gì trong việc tìm hiểu bài soạn này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
