Bài học Sọ Dừa thuộc sách Kết nối tri thức dưới đây đã thể hiện niềm tin của nhân dân ta rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Đó là lòng mơ ước về một xã hội công bằng, người tốt cuối cùng cũng gặp lành, người xấu cuối cùng cũng phải trả giá. Mời các em cùng tham khảo nhé!
Tóm tắt bài
1.1. Trước khi đọc
Em có nghĩ gì về nhan về Sọ Dừa?
Gợi ý:
- Em nghĩ ngay đến quả dừa.
1.2. Đọc văn bản
a. Sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa:
- Hai vợ chồng nghèo hiền lành, chăm chỉ nhưng đã ngoài năm mươi mà vẫn chưa có con.
- Một hôm, trời nắng to, người vợ vào rừng lấy củi cho chủ, khát nước quá không tìm thấy suối.
- Bà nhìn thấy cái sọ dừa bên cạnh gốc cây đựng đầy nước mưa, bà bưng lên uống, về nhà thì có mang.
=> Quá trình mang thai kì lạ, không đúng với tự nhiên.
- Chẳng bao lâu sau, bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như một quả dừa nhưng lại biết nói.
=> Hình dáng kì lạ mang ý nghĩa về sự nhỏ bé, khổ cực của những con người thấp bé trong xã hội.
b. Sự hiện thân trở lại làm người và cuộc sống của vợ chồng Sọ Dừa:
- Tài năng của Sọ Dừa:
- Sau khi lớn lên, Sọ Dừa xin mẹ cho đi chăn bò ở nhà phú ông. Cậu chăn bò rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng.
- Sọ Dừa có tài thổi sáo rất hay.
=> Ngoại hình xấu xí nhưng có tài năng.
- Sự gặp gỡ và lòng yêu mến của cô út dành cho Sọ Dừa:
- Phú ông có ba cô con gái thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa.
- Hai cô chị ác nghiệt kiêu kỳ, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa.
- Cô út đem lòng yêu mến, có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng.
=> Cô út là một cô gái hiền lành, tốt bụng, cảm mến tài năng và vẻ đẹp bên trong của Sọ Dừa.
- Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa:
- Cuối mùa ở, Sọ Dừa đòi mẹ đến hỏi con gái phú ông làm vợ.
- Phú ông đưa ra lễ vật thách cưới rất nặng: một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm.
- Đến ngày cưới, Sọ Dừa đã chuẩn bị đủ lễ vật cho mẹ mang sang nhà phú ông.
- Trong ngày cưới, Sọ Dừa trở về hình dáng con người là một chàng trai khôi ngô tuấn tú khiến tất cả mọi người đều kinh ngạc, còn hai cô chị thì vừa ghen vừa tức.
- Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa rất hạnh phúc, Sọ Dừa học hành chăm chỉ đỗ trạng nguyên và được vua cử đi sứ.
=> Việc thay đổi hình dạng và đỗ trạng nguyên của Sọ Dừa đã thể hiện mơ ước đổi đời của nhân dân lao động.
c. Dã tâm của hai cô chị, cuộc đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa:
- Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị sinh lòng đố kị, bày mưu hãm hại em gái.
- Hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển chơi, rồi đẩy em xuống nước. Cô út bị một con cá kình nuốt chửng vào bụng.
- Sẵn có con dao mà Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào hòn đảo. Nhờ có những đồ vật mà Sọ Dừa đưa cho, cô út sống sót trên đảo hoang.
- Sọ Dừa gặp lại vợ trên đảo hoang, hai vợ chồng đoàn tụ.
- Hai cô chị vì xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
=> Kết thúc của câu chuyện đã thể hiện niềm tin của nhân dân ta rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Đó là lòng mơ ước về một xã hội công bằng, người tốt cuối cùng cũng gặp lành, người xấu cuối cùng cũng phải trả giá.
1.3. Sau khi đọc
a. Khái quát về thể loại truyện cổ tích:
* Khái niệm:
- Truyện cổ tích là loại truyện dân gian có nhiều yếu tố hư cấu, kì ảo, kể về số phận và cuộc đời của các nhân vật trong những mối quan hệ xã hội. Truyện cổ tích thể hiện cái nhìn về hiện thực, bộc lộ quan niệm đạo đức, lẽ công bằng và ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp ơn của người lao động xưa.
* Một số yếu tố của truyện cổ tích:
- Truyện cổ tích thường kể về những xung đột trong gia đình, xã hội, phản ánh số phận của các cá nhân và thể hiện ước mơ đổi thay số phận của chính họ.
- Nhân vật trong truyện cổ tích đại diện cho các kiểu người khác nhau trong xã hội, thường được chia làm hai tuyến: chính diện (tốt, thiện) và phản diện (xấu, ác).
- Các chi tiết, sự việc thường có tính chất hoang đường, kì ảo.
- Truyện được kể theo trật tự thời gian tuyến tính, thể hiện rõ quan hệ nhân quả giữa các sự kiện.
- Lời kể trong truyện cổ tích thường mở đầu bằng những từ ngữ chỉ không gian, thời gian không xác định. Tùy thuộc vào bối cảnh, người kể chuyện có thể thay đổi một số chi tiết trong lời kể, tạo ra nhiều bản kể khác nhau ở cùng một cốt truyện.
b. Đôi nét về tác phẩm:
- Tóm tắt: Ngày xưa, có hai vợ chồng nghèo phải đi ở cho phú ông, họ hiền lành chịu khó mà vẫn chưa có con cái. Một hôm, bà vợ vào rừng hái củi, khát quá mà không tìm thấy suốt. Thấy cái sọ dừa đựng đầy nước bèn bưng lên uống. Về nhà bà có mang, ít lâu sau, sinh ra một đứa bé không chân không tay tròn như một quả dừa. Bà toan vứt đi thì đứa con bảo mình là người nên bà giữ lại nuôi và đặt tên nó là Sọ Dừa. Lớn lên, Sọ Dừa được mẹ gửi vào nhà phú ông chăn bò. Ba cô con gái nhà phú ông thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa nhưng chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa. Phát hiện Sọ Dừa không phải người trần, cô út đem lòng yêu mến. Sọ Dừa đòi mẹ đến nhà phú ông hỏi vợ cho, phú ông cười mỉa mai và thách cưới rất nặng. Đến ngày cưới, Sọ Dừa chuẩn bị đầy đủ sính lễ đem đến nhà phú ông và xuất hiện với hình dáng của một chàng trai khôi ngô tuấn tú khiến hai cô chị ghen tức. Hai vợ chồng sống với nhau hạnh phúc, Sọ Dừa đỗ trạng nguyên được vua cử đi sứ. Trước ngày lên đường, chàng đưa cho vợ một con dao, hai quả trứng gà, dặn luôn mang bên người. Lại nói hai cô chị vì muốn thay thế em gái làm bà trạng, tính kệ hãm hại em khiến cô rơi xuống biển. Nhờ những đồ vật chồng đưa cho, cô thoát chết và chờ được ngày chồng đến cứu. Hai vợ chồng đoàn tụ còn hai cô chị thấy em gái trở về bình an, liền trốn đi biệt xứ.
- Bố cục: Gồm ba phần:
- Phần 1: Từ đầu đến "đặt tên cho nó là Sọ Dừa" -> Giới thiệu về sự ra đời của Sọ Dừa.
- Phần 2: Tiếp theo đến "phòng khi dùng đến" -> Sự hiện thân trở lại làm người và cuộc sống của vợ chồng Sọ Dừa.
- Phần 3: Còn lại -> Dã tâm của hai cô chị, cuộc đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa.
Bài tập minh họa
Bài tập: Khi đọc văn bản Sọ Dừa, các em cần chú ý những vấn đề gì?
a. Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ lại văn bản Sọ Dừa để giải bài tập này.
- Những vấn đề cần chú ý như: Yếu tố kì ảo, ước mơ của nhân dân,...
b. Lời giải chi tiết:
Những vấn đề cần chú ý:
* Sức hấp dẫn của các yếu tố kì ảo:
- Yếu tố kì ảo giúp cho câu chuyện trở nên sinh động, khơi gợi sự tò mò của người đọc.
* Quan hệ giữa ngoại hình và phẩm chất của nhân vật Sọ Dừa:
- Ngoại hình: không chân không tay, tròn như một quả dừa nhưng lại biết nói.
- Tài năng, phẩm chất: Tốt bụng, giỏi giang.
- Chăn bò rất tài giỏi (ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng).
- Tài thổi sáo hay (tiếng sáo véo von...)
- Thi đỗ trạng nguyên, được nhà vua cử đi sứ.
=> Hình dạng bên ngoài và phẩm chất bên trong có sự đối lập nhau: bề ngoài kì dị, vô dụng bên trong tài năng. Sự đối lập trên đã đề cao phẩm chất bên trong của con người mới là điều đáng trân trọng, đồng thời thể hiện ước mơ về sự đổi đời của người lao động.
* Ước mơ của tác giả dân gian qua kết thúc truyện:
- Ước mơ đổi đời: từ một thân phận thấp kém nghèo hèn, một con người xấu xí kì dị trở thành một người tài giỏi, đẹp đẽ, sống hạnh phúc.
- Ước mơ về sự công bằng: ác giả ác báo (hai cô chị), ở hiền gặp lành (cô út).
Lời kết
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Hiểu được nội dung, ý nghĩa truyện Sọ Dừa.
+ Phân tích được một truyện cổ tích khác.
Soạn bài Sọ Dừa
Bài học Sọ Dừa nhằm giúp các em thấy được quan niệm đúng đắn trong cuộc sống - cái thiện luôn chiến thắng cái ác trong mọi hoàn cảnh. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:
Hỏi đáp bài Sọ Dừa Ngữ văn 6
Các em học sinh thân mến khi gặp những vấn đề khó khăn trong việc tìm hiểu bài học này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Sọ Dừa
Sọ Dừa đề cao giá trị chân chính của con người và tình thương đối với người bất hạnh. Để cảm nhận được điều này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 6 HỌC247
