Vua chích chòe - Ngữ văn 6 Tập 2 Kết nối tri thức

Em có suy nghĩ gì về nhan đề Vua chích chòe?

Gợi ý:

- Gợi nhớ đến một loài chim chích chòe.

- Kể về cuộc đời nhà vua tên chích chòe,...

a. Công chúa kiêu ngạo, chế giễu mọi người:

- Thân phận: Công chúa, con gái duy nhất của một nhà vua.

→ Cao quý, được cưng chiều.

- Hình dáng: Xinh đẹp tuyệt trần.

- Tính cách: Kiêu ngạo và ngông cuồng, không ai vừa mắt nàng. Không những từ chối hết người này đến người khác còn chế giễu, nhạo báng họ.

- Cuộc tuyển chọn phò mã:

+ Hoàn cảnh: Vua mời các chàng trai ở khắp các nước xa gần tới thết tiệc linh đình để chọn phò mã. Khách đứng thành hàng theo ngôi thứ.

+ Ai cũng bị công chúa giễu cợt:

• Người thì nàng cho là mập quá, nàng đặt tên là Thùng tô-nô.
• Người thì mảnh khảnh quá, nàng chê mảnh khảnh thế thì gió sẽ thổi bay.
• Người thì lùn, nàng lại chê lùn mà mập nữa thì vụng về lắm.
• Người thì mặt mày xanh xao, bị nàng đặt tên Nhợt nhạt như chết đuối.
• Người thứ năm mặt đỏ như gấc, nàng gọi là Xung đồng đỏ.
• Người thứ sáu dáng hơi cong cong, nên nàng gọi là Cây non sấy lò cong cớn.
• Người có cằm hơi cong như mỏ chích chòe, nàng nói chẳng khác gì chim chích chòe có mỏ nên đặt tên là Vua chích chòe.

→ Nhà vua quá tức giận trước cách hành xử của công chúa nên tuyên bố: sẽ gả công chúa cho người ăn mày đầu tiên đi qua hoàng cung.

b. Công chúa trải qua thử thách:

- Hoàn cảnh:

+ Lời ban truyền của nhà vua.

→ Hành động dứt khoát, muốn trừng trị con gái.

+ Vua chích chòe - người đã bị công chúa chế giễu có chiếc cằm hơi nhô ra như mỏ con chim chích chòe nhưng yêu nàng đã đóng giả thành người hát rong.

- Những thử thách mà công chúa phải trải qua:

+ Ban đầu:

• Công chúa luôn thể hiện sự tiếc nuối khi biết được khu rừng, thảo nguyên, thành phố mĩ lệ,... khi biết nó là của vua chích chòe. → Nghệ thuật: Điệp cấu trúc.
• Công chúa không thể chấp nhận sự thật: "Người hầu của anh đâu?".
• Công chúa không biết làm gì cả: không biết nhóm bếp, không biết đan sọt, không biết dệt sợi, bán sành sứ lại bán đầu chợ. 

→ Thiếu kĩ năng sinh sống, được cưng chiều từ nhỏ đã quen.

+ Sau đó, người hát rong đã yêu cầu công chúa làm những việc:

• Dậy sớm nhóm bếp, nấu ăn, làm việc nhà.
• Đan sọt, dệt vải (nhưng người hát rong lại nghĩ những ngón tay mềm mại của công chúa sẽ bị chảy máu).
• Buôn bán nồi và bát đĩa (công chúa bày một đống hàng sành sứ ngồi ngay đầu chợ nên đã bị anh chàng phi ngựa lao thẳng vào, vỡ ra hàng nghìn mảnh vụn).
• Làm chị phụ bếp.

→ Mục đích những yêu cầu này: Trừng phạt tính kiêu căng, ngông cuồng, uốn nắn tín kiêu ngạo của công chúa, để công chúa nhận ra những điều sai trái của mình và biết sửa sai. Đồng thời vẫn thể hiện tình yêu của Vua chích chòe với công chúa. Công chúa đã có những thay đổi tích cực về thái độ.

c. Kết thúc có hậu cho công chúa:

- Khi nhận ra nhà vua chích chòe:

+ Từ chối, cố sức gạt ra.

+ Cảm thấy từ chối khi bị mọi người chế nhạo.

→ Hiểu được cảm xúc của người từng bị mình chế giễu. Chung thủy, cảm thấy không xứng đáng.

- Khi được vua chích chòe giải thích: Bật khóc nức nở "Em đã làm những điều sai trái, thật không xứng đáng là vợ của anh".

→ Nhận lỗi, cảm thấy mình không xứng đáng. Sau khi đã nhận ra được sự kiêu ngạo của mình, công chúa đã được hưởng hạnh phúc: Kết hôn cùng Vua chích chòe.

a. Khái quát về thể loại truyện cổ tích:

* Truyện cổ tích là loại truyện dân gian có nhiều yếu tố hư cấu, kì ảo, kể về số phận và cuộc đời của các nhân vật trong những mối quan hệ xã hội. Truyện cổ tích thể hiện cái nhìn về hiện thực, bộc lộ quan niệm đạo đức, lẽ công bằng và ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp ơn của người lao động xưa.

* Một số yếu tố của truyện cổ tích:

- Truyện cổ tích thường kể về những xung đột trong gia đình, xã hội, phản ánh số phận của các cá nhân và thể hiện ước mơ đổi thay số phận của chính họ.

- Nhân vật trong truyện cổ tích đại diện cho các kiểu người khác nhau trong xã hội, thường được chia làm hai tuyến: chính diện (tốt, thiện) và phản diện (xấu, ác).

- Các chi tiết, sự việc thường có tính chất hoang đường, kì ảo.

- Truyện được kể theo trật tự thời gian tuyến tính, thể hiện rõ quan hệ nhân quả giữa các sự kiện.

- Lời kể trong truyện cổ tích thường mở đầu bằng những từ ngữ chỉ không gian, thời gian không xác định. Tùy thuộc vào bối cảnh, người kể chuyện có thể thay đổi một số chi tiết trong lời kể, tạo ra nhiều bản kể khác nhau ở cùng một cốt truyện.

b. Khái quát về tác phẩm Vua chích chòe:

- Tóm tắt: Nhà vua nọ có một cô con gái xinh đẹp nhưng tính tình kiêu ngạo. Một lần, vua cho mời các chàng trai ở khắp nước gần xa tới thiết tiệc linh đình để chọn phò mã. Công chúa chê hết người này đến người khác, đặt cho họ những biệt danh kì lạ. Nhà vua vô cùng tức giận liền ra lệnh sẽ gả công chúa cho người ăn mày đầu tiên đi qua hoàng cung. Vài hôm sau có một người hát rong đi qua, nhà vua liền gọi vào và gả công chúa cho. Công chúa rời khỏi hoàng cung, theo người ăn xin. Trên đường đi, cô tiếc nuối vì đã không lấy Vua chích chòe khi biết rừng, thảo nguyên, thành phố mình đi qua là của vua. Những ngày tháng sau đó, công chúa phải làm những công việc nhà: đan sọt, dệt vải, bán sành sứ, phụ bếp để kiếm sống. Một lần trong cung tổ chức lễ cưới cho vua, cô cũng lén vào xem. Công chúa đã biết được sự thật người hát rong chính là Vua chích chòe. Cô nhận ra lỗi lầm, hai người làm lễ cưới và sống hạnh phúc bên nhau.

- Bố cục: Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “khiến cho từ đó trở đi ông vua tốt bụng ấy có tên là Vua chích chòe”: Công chúa kiêu ngạo, chế giễu mọi người.
• Phần 2: Tiếp theo đến “nhưng nàng sợ hãi giật tay lại”: Công chúa trải qua thử thách.
• Phần 3: Còn lại: Kết thúc có hậu cho công chúa.

Bài tập: Viết đoạn văn suy nghĩ về bài học từ truyện "Vua chích chòe".

a. Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ lại văn bản Vua chích chòe để giải bài tập này.

- Bài học có thể là: Không nên ngông cuồng, coi thường người khác, biết bao dung cho lỗi lầm của người khác,...

b. Lời giải chi tiết:

Truyện cổ tích Vua chích chòe là truyện dân gian nổi tiếng với những ý nghĩa, bài học sâu sắc trong đạo làm người. Cô công chúa trong câu chuyện có xuất thân cao quý, được sống trong nhung lụa, lại được trời ban cho sắc vóc hơn người. Cô không lấy đó làm biết ơn mà lại tỏ ra kiêu ngạo, đề cao bản thân và xem thường những người xung quanh. Chính vì sự kiêu ngạo đó, cô đã nhận được kết cục đích đáng khi trải qua cuộc sống khổ cực mà trước đây cô chưa từng nếm qua. Từ kết cục và thử thách đối với cô công chúa, tác giả dân gian muốn gửi gắm đến chúng ta bài học về thói kiêu ngạo ở đời, và hướng con người sống với thái độ biết ơn. Câu chuyện về cô công chúa và cách hành xử của các vị vua không những thể hiện sự trừng trị của nhân dân đối với những kẻ kiêu ngạo mà còn mang tính giáo dục cho trẻ nhỏ để hình thành những đức tính tốt cho cuộc sống sau này. Có thể nói đây chính là bài học đắt giá trong việc giáo dục con người và hướng chúng ta đến với lẽ sống cao đẹp.

- Học xong bài này, các em cần nắm:

+ Nắm vững nội dung, ý nghĩa của truyện Vua chích chòe.

+ Có thái độ sống đúng đắn, không kiêu ngạo, coi thường người khác.

+ Bước đầu hiểu hơn về thể loại truyện cổ tích.

Bài học Vua chích chòe nhằm giúp các em thấy được rằng thói kiêu căng, ngông cuồng sẽ nhận được những bài học thích đáng. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:

• Soạn bài Vua chích chòe
• Soạn bài Vua chích chòe tóm tắt

Khi gặp bất cứ khó khăn gì trong việc tìm hiểu bài học này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.

Văn bản Vua chích chòe có những chi tiết hoang đường, kì ảo và biện pháp điệp cấu trúc đặc sắc để khắc họa câu chuyện về nàng công chúa kiêu ngạo cùng nhà vua. Để cảm nhận được sâu sắc hơn về truyện này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu về truyện Vua chích chòe dưới đây: