Bài học Cô bé bán diêm là câu chuyện kể về hình ảnh cô bé bán diêm nghèo khổ, cô đơn, bất hạnh trong đêm giao thừa. Qua đó tác giả muốn gửi gắm một thông điệp giàu tính nhân đạo: hãy yêu thương và để trẻ thơ được sống hạnh phúc. Để tìm hiểu bài học này trong sách Kết nối tri thức chi tiết hơn, Học247 mời các em cùng tham khảo bài học dưới đây nhé!
Tóm tắt bài
1.1. Trước khi đọc
(1) Giới thiệu ngắn gọn một truyện kể hoặc một bộ phim có nhân vật trẻ em gây ấn tượng với em.
Gợi ý:
- Một số bộ phim hoạt hình như: Đô-ra-ê-mon, Thám tử lừng danh Conan…
- Một số truyện kể như: Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh (Nguyễn Nhật Ánh), Đất rừng phương nam (Đoàn Giỏi)...
(2) Chia sẻ một vài cảm nhận của em về nhân vật đó.
Gợi ý:
Cảm nhận về nhân vật Nô-bi-ta trong Đô-ra-ê-mon:
- Một cậu bé hậu đậu, lười biếng nên thường xuyên phải nhờ đến sự giúp đỡ từ người bạn của mình là Đô-ra-ê-mon.
- Nô-bi-ta cũng là một cậu bé giàu tình yêu thương, dũng cảm và coi trọng tình bạn..
=> Một nhân vật có những đức tính đáng để học tập.
1.2. Đọc văn bản
a. Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa:
- Hoàn cảnh:
- Mẹ mất, bà nội - người yêu thương nhất cũng vừa mới qua đời.
- Phải sống với người bố và bị bắt đi bán diêm để kiếm tiền.
- Thời điểm bán diêm: Đêm giao thừa rét mướt.
- Không gian bán diêm: Cửa sổ của các nhà đều sáng rực, trong phố sực nức mùi ngỗng quay.
- Hình ảnh cô bé bán diêm:
- Ngồi nép vào một góc tường, giữa hai ngôi nhà.
- Nghĩ đến nếu không bán được diêm mà trở về nhà sẽ bị bố đánh.
- Thu đôi chân cho đỡ lạnh nhưng càng lúc càng rét buốt hơn.
- Đôi bàn tay cứng đờ ra vì lạnh giá.
=> Sự nghèo khổ thiếu thốn không chỉ về vật chất mà còn là về tinh thần, thiếu đi tình yêu được bao bọc của những người thân trong gia đình.
b. Các lần em bé quẹt que diêm và tưởng tượng thành sự thật:
- Cô bé đã trải qua 4 lần quẹt diêm với những tưởng tượng lần lượt xuất hiện:
- Lần thứ nhất: Mơ ước có lò sưởi - mong muốn lúc này có được sự ấm áp.
- Lần thứ hai: Mơ ước căn phòng có bàn ăn, trên bàn có ngỗng quay - mong muốn được no bụng.
- Lần thứ ba: Mơ ước có cây thông Noel - mong muốn được đón giao thừa như mọi người.
- Lần thứ tư: Mơ ước được gặp lại bà - mong muốn được che chở, yêu thương.
- Lần cuối cùng: Quẹt toàn bộ số diêm còn lại - để gặp lại bà và đi theo bà đến nơi hạnh phúc.
=> Những mong muốn của cô bé là hoàn toàn chính đáng.
c. Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm:
- Em bé bán diêm đã chết.
- Nguyên nhân: vì đói, rét.
- Cái chết của em được miêu tả nhẹ nhàng, thanh thản. Đó là cái chết của 1 người toại nguyện “đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười” (bởi em đã được về với bà ở thế giới khác chẳng còn đói rét, buồn đau)
→ Em thật tội nghiệp. Người đời đối xử với em quá lạnh lùng, chỉ có mẹ, bà em là thương em, nhưng đều đã mất. Người cha đối xử với em thiếu tình thương, khách qua đường chẳng đoái hoài nên em chẳng bán được diêm, những người nhìn thấy thi thể em vào ngày mồng 1 tết cũng lạnh lùng như thế.
- Cái chết của em bé:
- Nói lên số phận bất hạnh của những con người đau khổ.
- Tố cáo sự thờ ơ của xã hội, cảnh tỉnh thói vô tâm, ích kỉ của con người.
- Thái độ của tác giả:
- Vô cùng cảm thông, thương xót. Ông thấu hiểu sâu sắc tình cảnh của em rồi cùng em đi vào những mộng tưởng đẹp đẽ. Và chính ông đã tiễn đưa em với những giọt nước mắt và nụ cười an ủi cùng bà.
- Tác giả muốn gửi gắm chúng ta: Con người phải biết yêu thương đùm bọc nhau.
1.3. Sau khi đọc
a. Tác giả:
- An-đéc-xen (1805 - 1875) là nhà văn người Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em.
- Nhiều truyện của ông được biên soạn lại từ những truyện cổ tích, nhưng cũng có những truyện do ông sáng tạo ra.
- Một số tác phẩm quen thuộc như: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu…
b. Tác phẩm:
- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện được xuất bản lần đầu tiên năm 1848 trong phần năm của quyển Nye Eventyr (Những truyện cổ tích mới) với nhan đề Den Lille Pige Med Svovlstikkerne (Cô gái bé nhỏ với những que diêm).
- Bố cục: Gồm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến "Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra" -> Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa.
- Phần 2. Tiếp theo đến "Họ đã về chầu thượng đế" -> Các lần em bé quẹt que diêm và mộng tưởng thành sự thật.
- Phần 3. Còn lại -> Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm.
- Tóm tắt: Trong đêm giao thừa rét mướt, một cô bé đầu trần, chân đi đất, bụng đói nhưng phải đi bán diêm. Cô bé ấy đã mồ côi mẹ và ngay cả bà nội - người yêu thương em nhất cũng đã qua đời. Em không dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Vừa lạnh vừa đói, cô bé ngồi nép vào một góc tường rồi khẽ quẹt một que diêm để sưởi ấm. Que diêm thứ nhất cho em có cảm giác ấm áp như ngồi bên lò sưởi. Em vội quẹt que diêm thứ hai, một bàn ăn thịnh soạn hiện lên. Đến quẹt que diêm thứ ba thì một cây thông Noel. Quẹt que diêm thứ tư được thắp lên, lần này là bà nội với khuôn mặt hiền từ hiện ra. Những ảo ảnh đó nhanh chóng tan đi sau sự vụt tắt của que diêm. Em vội vàng quẹt hết cả bao diêm để mong níu bà nội lại. Cuối cùng, cô bé bán diêm đã chết rét trong đêm giao thừa lạnh giá.
Bài tập minh họa
Bài tập: Em hãy viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em khi đọc truyện Cô bé bán diêm.
a. Hướng dẫn giải:
- Đoạn văn cần có các ý:
+ Thâu tóm được nội dung và nghệ thuật của văn bản Cô bé bán diêm.
+ Nỗi buồn đau trước sự thờ ơ, vô cảm của con người.
b. Lời giải chi tiết:
Trong những truyện em đã từng đọc, em luôn cảm thấy ám ảnh và nhớ mãi về cái chết của cô bé bán diêm trong truyện Cô bé bán diêm của nhà văn An-đéc-xen, đây là một nhà văn có lẽ không còn lạ lẫm gì đối với nhiều người. Đây là một nhà văn của Đan Mạch với những tác phẩm truyện ngắn, truyện thiếu nhi gắn liền với tuổi thơ cắp sách tới trường của mỗi người. Ông sinh ra trong một gia đình nghèo khó. Chính từ sự nghèo khó với những nỗ lực vươn lên. Cùng với năng khiếu viết văn ông đã cho ra đời những tác phẩm truyện vô cùng đặc sắc. Trong đó truyện ngắn Cô bé bán diêm có thể nói là một tác phẩm để đời của ông. Đây là một tác phẩm nói về số phận bất hạnh của một cô bé nghèo khổ trong xã hội tư bản đương thời. Tác phẩm cũng toát lên những giá trị nhân văn vô cùng sâu sắc. Một tác phẩm với bố cục rõ ràng gồm ba phần chính. Phần thứ nhất nói về hoàn cảnh khó khăn, cơ cực của cô bé bán diêm. Phần thứ hai kể về những lần quẹt diêm với những hình ảnh hiện lên trong trí tưởng tượng của cô bé. Phần thứ ba nói về cái chết đầy thương cảm của cô bé bán diêm trong đêm đông lạnh giá. Tác phẩm được xây dựng một kết cấu phù hợp với diễn biến sự việc và tâm lí nhân vật. Nghệ thuật tương phản đối lập càng làm nổi bật hơn nỗi bất hạnh của em bé: mồ côi, trong đêm tối một mình lang thang bán diêm đối lập với đường phố rực rỡ ánh đèn, những người xung quanh vui vẻ, hạnh phúc. Sự đan xen hài hòa hợp lí giữa hiện thực và mộng tưởng vừa làm rõ số phận bi thương, vừa khắc họa khát khao hạnh phúc của cô bé bán diêm. Truyện Cô bé bán diêm thể hiện tình yêu thương sâu sắc của nhà văn đối với những số phận bất hạnh. Truyện truyền tải đến người đọc thông điệp giàu ý nghĩa, thấm đẫm giá trị nhân đạo: hãy yêu thương trẻ thơ và để cho chúng được sống một cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc.
Lời kết
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Những hiểu biết bước đầu về "người kể chuyện cổ tích" An-đéc-xen.
+ Nghệ thuật kể chuyện, cách tổ chức các yếu tố hiện thực và mộng tưởng trong tác phẩm.
+ Lòng thương cảm của tác giả đối với em bé bất hạnh.
Soạn bài Cô bé bán diêm
Bài học Cô bé bán diêm nhằm thể hiện ước mơ sao cho trẻ em được ấm no, hạnh phúc của tác giả. Để hiểu hơn về bài học này, mời các em cùng tham khảo thêm bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:
Hỏi đáp bài Cô bé bán diêm Ngữ văn 6
Khi gặp bất cứ khó khăn gì trong việc tìm hiểu bài học này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Cô bé bán diêm
Văn bản Cô bé bán diêm đã gửi đến bạn đọc một câu chuyện đầy xúc động về cô bé bán diêm trong đêm mùa đông lạnh lẽo. Để cảm nhận được rõ nét về câu chuyện này, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu hay dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 6 HỌC247
