Truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy, vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự thờ kính Trời, Đất, tổ tiên của nhân dân ta. Để dễ dàng tiếp cận một bài học mới thuộc sách Kết nối tri thức, Học247 mời các em cùng tham khảo bài học dưới đây nhé!
Tóm tắt bài
1.1. Trước khi đọc
Em biết gì về hai loại bánh chưng, bánh giầy?
Gợi ý:
- Bánh chưng là một loại bánh truyền thống của dân tộc Việt nhằm thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với cha ông và đất trời xứ sở.
- Bánh giầy (có người viết là bánh dầy hay thậm chí bánh dày) là một loại bánh truyền thống của dân tộc Việt nhằm thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với cha ông và đất trời xứ sở. Bánh thường được làm bằng xôi đã được giã thật mịn, có thể có nhân đậu xanh và sợi dừa với vị ngọt hoặc mặn.
1.2. Đọc văn bản
a. Vua Hùng đưa ra điều kiện để truyền ngôi:
- Hoàn cảnh để vua hùng truyền người nối ngôi: "Nhà vua tuổi đã cao nhưng lại có tới hai mươi người con trai nên không biết chọn ai".
- Điều kiện: Người nối ngôi phải phù hợp với trí hướng của vua: "... người nối ngôi ta phải nối được trí ta, không nhất thiết phải là con trưởng"
- Hình thức: Thông qua việc làm lễ cùng Tiên vương.
b. Lang Liêu và các hoàng tử thi nhau tìm kiếm lễ vật:
- Các hoàng tử cho người đi đến khắp nơi tìm kiếm những của ngon vật lạ để đem về dâng lên vua cha.
- Mẹ của Lang Liêu trước kia bị vua cha ghẻ lạnh, sau đó mất đi để lại một mình chàng. So với các anh em, chỉ có Lang Liêu là thiệt thòi nhất.
- Lang Liêu là con vua, nhưng lại sống giản dị quen với việc chăm lo đồng áng, trồng lúa trồng khoai
- Một đêm nọ, Lang Liêu nằm mơ, được thần mách bảo hãy dùng thứ gạo nếp quen thuộc làm thành lễ vật dâng vua cha
- Chàng lấy gạo nếp vo sạch, lấy đậu xanh thịt lợn làm nhân, gói bằng lá dong thành hình vuông, đem luộc một ngày một đêm.
- Cũng thứ gạo nếp ấy đồ lên, đem giã nhuyễn rồi nặn thành hình tròn.
c. Ý nghĩa và phong tục làm bánh chưng bánh giầy:
- Lang Liêu đem hai loại bánh dâng lên cúng Tiên vương. Vua Hùng rất hài lòng và quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu.
- Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy:
- Bánh hình tròn tượng trưng cho trời, được đặt tên là bánh giầy.
- Bánh hình vuông tượng trưng cho đất nên được đặt tên là bánh chưng
- Lá bọc bên ngoài ngụ ý đùm bọc lẫn nhau giống với truyền thống thương người như thể thương thân của dân tộc ta.
- Tục lệ của dân tộc ta: Hàng năm, mỗi khi Tết đến, bánh chưng bánh giầy là món ăn không thể thiếu.
1.3. Sau khi đọc
a. Tóm tắt:
Hùng Vương thứ sáu muốn truyền ngôi cho một trong số những người con trai nên đã đưa ra điều kiện: “Không nhất định phải là con trưởng, chỉ cần làm vừa ý vua trong lễ Tiên vương sẽ được truyền ngôi cho”. Các hoàng tử thi nhau chuẩn bị mọi của ngon vật lạ đem lên dâng vua, riêng Lang Liêu chỉ quen với việc “chăm lo đồng áng, trồng khoai trồng lúa” nên không biết phải chuẩn bị lễ vật gì. Một đêm nọ, Lang Liêu nằm mơ được thần báo mộng: “Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo”. Chàng bèn lấy thứ gạo nếp vốn quen thuộc, làm ra hai loại bánh hình vuông hình tròn để dâng lên vua cha. Bánh hình vuông tượng trưng cho Trời đặt tên là bánh chưng, còn bánh hình tròn tượng trưng cho Đất đặt tên là bánh giầy. Vua rất vừa ý và quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu. Ngày nay, bánh chưng bánh giầy là hai món ăn không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc.
b. Bố cục:
- Gồm ba phần:
- Phần 1: Từ đầu đến "... chứng giám" -> Vua Hùng đưa ra điều kiện để truyền ngôi.
- Phần 2: Tiếp theo đến "... hình tròn" -> Lang Liêu và các hoàng tử thi nhau tìm kiếm lễ vật để dâng lên vua cha.
- Phần 3: Còn lại -> Ý nghĩa và phong tục làm bánh chưng bánh giầy của người Việt.
Bài tập minh họa
Bài tập: Em hãy nêu những vấn đề cần chú ý khi đọc văn bản Bánh chưng, bánh giầy.
a. Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ lại văn bản Bánh chưng, bánh giầy.
- Liệt kê những vấn đề cần chú ý như: Sự kiện, nhân vật Lang Liêu,...
b. Lời giải chi tiết:
Những vấn đề cần chú ý:
* Hoàn cảnh và sự kiện được kể:
- Hoàn cảnh: Hùng Vương thứ sáu muốn truyền ngôi cho một trong số những người con trai nên đã đưa ra điều kiện: “Không nhất định phải là con trưởng, chỉ cần làm vừa ý vua trong lễ Tiên vương sẽ được truyền ngôi cho”.
- Sự kiện: Lang Liêu được thần báo mộng, làm ra bánh chưng bánh giầy dâng lên vua cha để cúng tiên vương.
* Những đặc điểm chính của nhân vật Lang Liêu:
- Mẹ của Lang Liêu trước kia bị vua cha ghẻ lạnh, sau đó mất đi để lại một mình chàng. So với các anh em, chỉ có Lang Liêu là thiệt thòi nhất.
- Lang Liêu là con vua, nhưng lại sống giản dị quen với việc chăm lo đồng áng, trồng lúa trồng khoai.
* Những truyền thống tốt đẹp của người Việt được câu chuyện ca ngợi:
- Truyền thống văn hoá ẩm thực của người Việt Nam trong dịp tết cổ truyền Việt Nam.
- Đề cao phong tục thờ cúng tổ tiên của người Việt.
Lời kết
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Hiểu được nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy.
+ Có thái độ trân trọng những nét đẹp văn hóa của dân tộc ta.
+ Hiểu được nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy.
Soạn bài Bánh chưng, bánh giầy
Bài học Bánh chưng, bánh giầy nhằm giúp các em thấy được sự đề cao phong tục thờ cúng tổ tiên của người Việt. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:
Hỏi đáp bài Bánh chưng, bánh giầy Ngữ văn 6
Các em học sinh thân mến khi gặp những vấn đề khó khăn trong việc tìm hiểu bài học này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Bánh chưng, bánh giầy
Truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy nhằm giúp các em học sinh cảm nhận được những nét đẹp văn hóa của dân tộc ta. Để cảm nhận được điều này, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu về bài Bánh chưng, bánh giầy dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 6 HỌC247
