Tảo phát Bạch Đế thành - Lý Bạch - Ngữ văn 11 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Tác giả Lý Bạch

a. Cuộc đời:

- Lý Bạch (701 - 762) quê ông ở Lũng Tây, nay thuộc Cam Túc.

- Đến khi lên 5, gia đình ông chuyển về sống ở Tứ Xuyên.

- Ông xuất thân trong một gia đình thương nhân giàu có.

- Tài năng văn chương của ông phong phú được bộc lộ từ khi còn nhỏ.

b. Sự nghiệp sáng tác:

-  Đặc điểm nghệ thuật:

+ Lý Bạch nổi bật với phong cách thơ hào phóng, tuy nhiên lại rất tự nhiên và rất đỗi giản dị.

+  Cao cả và đẹp đẽ là những nét chính trong tác phẩm của Lý Bạch.

- Tác phẩm chính: Ông để lại hơn 1000 bài thơ ở nhiều các thể loại: Trong đó nổi bật là các tác phẩm: Thanh Bình Điệu, Tương Tiến Tửu…

1.1.2. Tác phẩm

a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Tác phẩm Tảo phát Bạch Đế thành được sáng tác năm 759 in trong Thơ Đường ở Việt Nam.

b. Thể loại:

Bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.

c. Bố cục văn bản:

- Hai câu đầu: Hành trình từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

- Hai câu cuối: Bức tranh thiên nhiên trên đường đến Giang Lăng.

1.2.1. Bức tranh thiên nhiên

Bạch Đế xuôi thuyền mây chói chang,

Một ngày ngàn dặm, đến Giang Lăng

- Hình ảnh: "sắc mây rực rỡ, tiếng vượn kêu đôi bờ không dứt, núi non muôn trùng…"

+ Những hình ảnh thiên nhiên thể hiện qua con mắt của chủ thể trữ tình.

+ Cảnh đẹp, êm ả, yên bình nhưng gợn buồn.

Bức tranh thiên nhiên trên đường đến Giang Lăng

- Từ ngữ:

Bên bờ tiếng vượn kêu không dứt,

Rừng núi muôn trùng thuyền nhẹ băng.

+ "Sắc mây rực rỡ ": gợi tả khung cảnh không gian tươi sáng, nên thơ.

+ "Núi non muôn trùng": gợi tả vẻ đẹp của núi sông hùng vĩ.

+ “Tiếng vượn kêu không dứt": gợi tả âm thanh bi ai, hoang vu.

=> Nhận xét:

- Tâm trạng của chủ thể trữ tình hào hứng, vui tươi, hòa nhập vào cảnh tượng hùng vĩ 

- Sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người.

1.2.2. Chủ đề, cảm hứng chủ đạo của bài thơ

- Chủ đề: Lòng yêu mến thiên nhiên, cảnh vật, sự giao hòa giữa con người và sự thay đổi của tự nhiên.

- Cảm hứng chủ đạo: tinh thần lạc quan, sự ca ngợi và yêu thương phong cảnh, nhất là phong cảnh núi non hùng vĩ. Vì lẽ đó mà Lí Bạch được tôn vinh là nhà thơ sơn thủy đại tài của Trung Quốc.

1.3.1. Về nội dung

Bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành của nhà thơ Lý Bạch mô tả cuộc hành trình của ông từ Bạch Đế đến Giang Lăng, nơi ông rời bỏ để bắt đầu một hành trình mới. Trên đường đi, ông đã trải qua nhiều khung cảnh kỳ vĩ của thiên nhiên như con sông Trường Giang rộng lớn và hùng vĩ, đàn khỉ kêu lúc gần lúc xa và núi non trùng trùng.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.

- Ngôn từ giản dị, gần gũi khiến câu thơ của Lý Bạch càng gần gũi với người đọc hơn.

Nhận xét về bức tranh thiên nhiên trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng được miêu tả trong bài thơ.

Lời giải chi tiết:

- Bức tranh thiên nhiên trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng được miêu tả trong bài thơ qua cái nhìn của tác giả Lý Bạch, trong hoàn cảnh Lý Bạch đang trên thuyền rời Bạch Đế về Giang Lăng.

- Bức tranh thiên nhiên dưới con mắt của người chuẩn bị rời đi, không hề mang nét đượm buồn của sự chia ly, rời xa mà ngược lại thật hùng vĩ, tươi mới. Có lẽ bởi Lý Bạch luôn quan niệm rằng chia ly không có nghĩa là kết thúc mà khởi đầu cho hành trình mới. Trong khung cảnh ấy, con người và cảnh vật như hòa vào nhau, sinh động và hùng vĩ.  Lý Bạch không nhắc gì đến thác nước và núi non xung quanh, nhưng qua nét vẽ tài hoa của tác giả ta vẫn có thể cảm nhận được bức tranh thiên nhiên lúc đó. Muốn vượt ngàn dặm trong một ngày, thì con thuyền phải đi rất nhanh và không dừng lại.

Học xong bài Tảo phát Bạch Đế thành - Lý Bạch, các em cần:

- Phân tích được ý nghĩa hay tác động của văn bản văn học đối với cuộc sống.

- So sánh được hai văn bản văn học viết cùng đề tài ở các giai đoạn khác nhau.

- Liên tưởng, mở rộng vấn đề để hiểu sâu hơn văn bản được đọc.

Bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành của nhà thơ Lý Bạch mô tả cuộc hành trình của ông từ Bạch Đế đến Giang Lăng, nơi ông rời bỏ để bắt đầu một hành trình mới. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:

• Soạn bài đầy đủ Tảo phát Bạch Đế thành - Lý Bạch
• Soạn bài tóm tắt Tảo phát Bạch Đế thành - Lý Bạch

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành, tác giả không chỉ thể hiện cảm xúc lưu luyến mà thổn thức, hy vọng của nhà thơ vào hành trình mới đang bắt đầu. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: