Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà của mỗi chúng ta có cả một lịch sử phát triển. Chỉ riêng cái bát ăn cơm mỗi thời mỗi khác và phản ánh những tập tục ăn ở khác nhau. Do đó, nội dung bài giảng Đồ gốm gia dụng của người Việt thuộc sách Chân Trời Sáng Tạo do HỌC247 biên soạn và tổng hợp sẽ giúp các em hiểu được nguồn gốc và quá trình phát triển cũng như cách sử dụng đồ gốm qua từng thời kì. Chúc các em có nhiều kiến thức bổ ích!
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
1.1.1. Tác giả
a. Cuộc đời:
- Phan Cẩm Thượng sinh năm 1957.
- Ông là nhà nghiên cứu nghệ thuật/Họa sĩ tài hoa.
- Ông là con út trong một gia đình có 9 anh em, nhà ở phố Lý Quốc Sư, TP. Hà Nội.
- Phan Cẩm Thượng lớn lên trong môi trường ảnh hưởng nhiều tư tưởng Nho giáo.
- Ông giỏi tiếng Hán và triết học phương Đông.
.PNG)
Nhà nghiên cứu/Họa sĩ Phan Cẩm Thượng
b. Sự nghiệp nghệ thuật:
- Công trình nghiên cứu tiêu biểu: Mỹ thuật của người Việt, Mỹ thuật ở Làng (viết chung với Nguyễn Quân), Điêu khắc cổ Việt Nam, Đồ họa cổ Việt Nam, Điêu khắc Tây Nguyên, Chùa Dâu - Tứ Pháp,...
- Sự nghiệp hội họa: Ông vẽ trên giấy dó, lụa, sơn mài, làm tranh đồ họa đen trắng, viết thư pháp (chữ Hán) và vẽ tranh thủy mặc,…
1.1.2. Tác phẩm
a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- In trong Văn minh vật chất của người Việt (NXB Thế giới, 2018, tr.228 - 230)
b. Thể loại:
Đồ gốm gia dụng của người Việt thuộc thể loại văn bản thông tin.
c. Bố cục văn bản:
- Phần 1: Từ đầu đến “tập tục ăn ở khác nhau” - Giới thiệu vấn đề cần thuyết minh
- Phần 2: Từ “Tiền thân của cái bát” đến “thế kỉ XVIII – XIX” - Nói về tiền thân của chiếc bát
- Phần 3: Từ “Đồ gốm gia dụng thời Lý-Trần” đến “chất lượng không tình, nhưng giá rẻ”- Đặc điểm của đồ gốm thời Lý- Trần.
- Phần 4: Từ Còn lại - Xu thế riêng của đồ gốm gia dụng.
d. Tóm tắt tác phẩm
Cái bát ăn cơm mỗi thời mỗi khác và phản ánh những tập tục ăn ở khác nhau. Tiền thân của cái bát có lẽ do con người dùng vỏ hoa quả như vỏ quả dừa và vỏ trai, sò để đựng thức ăn, sau đó có thể làm những chiếc bát bằng gỗ, cuối cùng cái bát ra đời. Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán có dạng như một lòng bàn tay, có hai cạnh để cầm và nó cũng giống như hình một chiếc thuyền thúng. Song, hình như con người lại không ưa một sự mô phỏng thuần tuý như thế, những chiếc bát men đen, men ngọc thời Lý và những chiếc bát đàn thời Hậu Lê lại có dạng loe miệng và thót đáy như một cái nón. Đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần quá thanh nhã khiến chúng ta không thể tưởng tượng rằng có thời con người sống cao sang như thế, nếu như đồ gốm phản ánh sự sử dụng và món ăn chúng chứa đựng. Những chiếc chậu, những chiếc âu mà hôm nay chúng ta nâng niu như cổ vật quý hiếm thì ngày xưa chúng chỉ được để rửa ráy chân tay mà thôi.
1.2. Đọc hiểu văn bản
1.2.1. Hình thức văn bản
- Sử dụng hình ảnh xuyên suốt bài, mỗi phần đều có các yếu tố hình ảnh minh họa.
=> Nhận xét: Các yếu tố này giúp cho các ý tưởng và thông tin sinh động, hấp dẫn, sinh động hơn, người đọc dễ hiểu và hình dung các đồ gia dụng gốm hơn.
1.2.2. Quá trình phát triển của đồ gốm gia dụng
* Nguồn gốc:
+ Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển không giống như những đồ sành như nồi niêu, chum vại cả ngàn năm hầu như không thay đổi:
+ Tiền thân của cái bát có lẽ do con người dùng vỏ hoa quả như vỏ quả dừa và vỏ trai, sò để đựng thức ăn, sau đó có thể làm những chiếc bát bằng gỗ, cuối cùng cái bát ra đời.
+ Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán có dạng như một lòng bàn tay, có hai cạnh để cầm và nó cũng giống như hình một chiếc thuyền thúng.
+ Song, hình như con người lại không ưa một sự mô phỏng thuần tuý như thế, những chiếc bát men đen, men ngọc thời Lý và những chiếc bát đàn thời Hậu Lê lại có dạng loe miệng và thót đáy như một cái nón, khả năng vuốt bàn xoay hình nón cũng dễ hon vuốt hình tròn cong đều từ chân lên thành. Cái bát cong đều như thế có trong gốm hoa lam thời Trần và chúng có chân rất cao.
+…
* Đồ gốm gia dụng thời Lý - Trần:
+ “Quá thanh nhã khiến chúng ta không thể tưởng tượng rằng có thời con người sống cao sang như thế, nếu như đồ gốm phản ánh sự sử dụng và món ăn chúng chứa đựng”.
+ " Những chiếc chậy, những chiếc âu mà hôm nay chúng ta nâng niu như cổ vật quý hiếm thì ngày xưa chúng chỉ được để rửa ráy chân tay mà thôi".
+ …
Gốm sứ thời Lý – đỉnh cao nghệ thuật gốm sứ Việt Nam
* Nhận xét:
- Văn hóa dân tộc ta thật hào hùng. Văn hoá đồ gốm sứ xưa của Việt Nam mở ra cho mọi người một giá trị mênh mông, thoáng đãng vô cùng vô tận về đời sống xã hội xa xưa.
- Đồ gốm sứ xưa là những đồ vật câm lặng, nhưng chúng lại hàm chứa nội dung văn hoá, mỹ thuật trang trí dân tộc phong phú.
1.3. Tổng kết
1.3.1. Về nội dung
Văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt nói về nguồn gốc và quá trình phát triển cũng như cách sử dụng đồ gốm qua từng thời kì.
1.3.2. Về nghệ thuật
- Hình ảnh, chú thích rõ ràng, mạch lạc theo từng thời kì.
- Dẫn chứng chi tiết, phù hợp.
- Ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu.
Bài tập minh họa
Những thông tin cơ bản của văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt cho bạn (những) suy nghĩ gì về văn hóa dân tộc.
Lời giải chi tiết:
Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho em nhiều suy nghĩ về văn hóa dân tộc. Lịch sử văn hóa dân tộc của Việt Nam ta là cả một quá trình lịch sử hào hùng, vĩ đại. Văn hóa đồ gốm sứ xưa không chỉ mang giá trị lớn về mặt vật chất mà còn cả mặt tinh thần. Đồ gốm sứ xưa là những đồ vật tĩnh lặng, nhưng chúng lại hàm chứa nội dung văn hoá, mỹ thuật trang trí dân tộc phong phú. Đó chính là một phần“đời sống” của người Việt còn lại, là chất men tạo sự đam mê cho giới chơi đồ gốm sứ xưa ở Việt Nam cũng như trên thế giới.
Lời kết
Học xong bài Đồ gốm gia dụng của người Việt, các em cần:
- Phân tích và đánh giá được tác dụng của các yếu tố hình thức.
- Nhận biết được bố cục, mạch lạc của văn bản, cách trình bày dữ liệu, thông tin của người viết và đánh giá hiệu quả của chúng.
- Biết suy luận và phân tích mối liên hệ giữa các chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản.
- Phân tích và đánh giá được đề tài, thông tin cơ bản của văn bản, cách đặt nhan đề của tác giả.
Soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt - Ngữ văn 11 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt giới thiệu về lịch sử hình thành và phát triển của đồ gốm gia dụng, đồng thời nêu lên sự khác biệt của đồ gốm Lý – Trần và xu hướng chuộng đồ gộm Trung Hoa và Nội phủ từ sau thế kỉ XV. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:
- Soạn bài đầy đủ Đồ gốm gia dụng của người Việt
- Soạn bài tóm tắt Đồ gốm gia dụng của người Việt
Hỏi đáp bài Đồ gốm gia dụng của người Việt - Ngữ văn 11 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt
Qua văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt, tác giả đã ca ngợi một quá trình lịch sử hào hùng, vĩ đại khi phải trải qua nhiều khó khăn. Đồng thời, văn bản còn đề cao văn hóa dân tộc không chỉ mang giá trị to lớn về vật chất mà còn mang cả những giá trị to lớn về mặt tinh thần. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 11 HỌC247
