Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến - Ngữ văn 10 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

a. Xuất xứ 

- Trích từ vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến, là lớp XIII của vở tuồng, nhan đề do người biên soạn đặt.

- Văn bản in trong Tổng tập Văn học Việt Nam trọn bộ 42 tập, tập 12, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia, NXB Khoa học xã hội, năm 2000, trang 544-548.

b. Thể loại

- Tường đồ.

c. Bố cục 

Có thể chia làm 2 phần:

- Phần 1: ( từ đầu… có ai như mày không): Thị Mầu đi lên chùa

- Phần 2: (còn lại):  Tính cách, đặc điểm Thị Kính

d. Tóm tắt nội dung văn bản

Ba người Nghêu, Đề Hầu, huyện Trìa đều muốn có được Thị Hến. Trời tối Thị Hến hẹn Nghêu đến đến nhà, nhưng Nghêu không biết được Thị Hến mời luôn cả hai người kia đến. Nghêu đến đầu tiên, khi đang ngồi tán tỉnh Thị Hến thì Đề Hầu gõ cửa vào khiến Nghêu phải chui vào gầm phản trốn. Khi Hầu Đề vào nhà chưa được ấm chỗ thì Huyện Trìa đến, Đề Hầu vội tìm chỗ trốn. Khi đủ cả ba người trong nhà, Thị Hến liền bày mưu để cho Nghêu từ gầm giường bò ra, Đề Hầu ngồi trong thúng chui ra. Tất cả cùng xuất đầu lộ diện và bị một phen bẽ mặt. 

1.2.1. Nhân vật Thị Hến

- Một người phụ nữ góa chồng thông minh, ma mãnh: ''Kế hoan nhiên! Kế hoan nhiên'', lừa được cả ba tên đàn ông vào bẫy và khiến chúng tự cúi mình nhận tội. Một người phụ nữ có bản lĩnh

- Thị Hến còn là một người biết gìn giữ phẩm hạnh: ''Giữ tiết hạnh một đường cho toại/ Nỗi nhân duyên đôi chữ không màng''

- Thị Hến lên kế hoạch mời Nghêu, Đề Hầu, huyện Trìa đến nhà để tất cả cùng xuất đầu lộ diện và bị một phen bẽ mặt. 

Thị Hến lên kế hoạch mời Nghêu, Đề Hầu, huyện Trìa đến nhà cùng lúc

1.2.2. Nhân vật Thầy Nghêu, Đề Hầu, Huyện Trìa

- Chỉ vì thói đam mê nữ sắc mà tự mình nhận lấy một kết quả đáng xấu hổ.

- Ba người lần lượt tự nhìn thấy tội lỗi của mình trong khi cả ba mang danh thầy đề huyện Trìa, những người có danh, có quyền nhưng hành xử không hề phù hợp với thuần phong mỹ tục.

1.2.3. Đặc điểm của tuồng đồ được thể hiện trong văn bản

- Đề tài: Lấy đề tài trong cuộc sống đời thường. Ở đây chính là việc ba nhân vật Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu ham mê nữ sắc để rồi phải tự gánh hậu quả.

- Nhân vật: Các nhân vật chính thường có danh xưng nghề nghiệp Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu. Tính cách nhân vật không thay đổi. xuyên suốt cả đoạn tuồng.

- Lời thoại: có cả đối thoại, độc thoại, bàng thoại.

1.3.1. Về nội dung

Văn bản đem đến một tình huống gây cười khi cả ba kẻ mê sắc đều tụ hội ở nhà Thị Hến và được một phen bẽ mặt, xấu hổ, nhục nhã. Đồng thời, phê phán, châm biếm và mỉa mai những kẻ mê sắc, xử kiện không công bằng, bị cái đẹp làm mờ mắt, cuối cùng lại bẽ mặt dưới tay một ả góa.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Nghệ thuật xây dựng tuyến nhân vật với những tính cách đa dạng thể hiện được mọi góc nhìn về xã hội đương thời 

- Tình huống tuồng đắt giá giúp các nhân vật bộc lộ hết bản chất

Bài tập: Phân tích một số yếu tố tạo ra tiếng cười trong đoạn trích Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến SGK Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo.

Hướng dẫn giải:

- Xem lại văn bản Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến SGK Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo và tìm hiểu thêm các tài liệu tham khảo về yếu tố tạo ra tiếng cười

- Chú ý tình huống, ngôn ngữ và hành động của các nhân vật,... để phân tích

Lời giải chi tiết:

- Yếu tố tạo ra tiếng cười trong đoạn trích trên xuất phát từ ngôn ngữ hành động của nhân vật Nghêu, Nghêu được biết đến là ông bói mù, với những câu nói hài hước, tếu táo. 

- Nghêu đến nhà Thị Hến để tán tỉnh nàng nhưng chưa kịp làm gì thì thấy Đề Hầu gõ cửa đến. Khi ấy lão sốt vó lo lắng, hoang mang, sợ hãi đã nhanh chóng để tìm chỗ trốn “Trốn chỗ nào khác chỉ cho mình/ (Chớ) Ra cửa có thầy Đề đứng đó! Sợ bị phát hiện Nghêu đã chui xuống gầm phản nhà Hến. 

- Hành động của kẻ nhút nhát, sợ sệt. Nhưng rồi khi nghe Huyện Trìa nói về việc “Phàm tu hành mà đã xuất gia/ Có phá giới đánh đòn phát lạc” thì Nghêu đã chui từ gầm phản ra và thay đổi bộ mặt vui vẻ để lấy lòng, còn nịnh hót khen những lời của Huyện Trìa là đúng đắn khác hoàn toàn so với lúc đầu khi Đề Hầu đến, Nghêu đã lật mặt thay đổi cảm xúc tuy vẫn còn run sợ nhưng hắn lại ngon ngọt. Tác giả đã rất thành công trong việc dùng ngôn ngữ hành động để tạo tiếng cười.

- Học xong bài Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến, các em cần nắm:

+ Phân tích được đặc điểm nhân vật Thị Hến, Thầy Nghêu, Đề Hầu, Huyện Trìa

+ Phân tích được đặc điểm của tuồng đồ được thể hiện trong văn bản

Văn bản Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến đã mang đến cho người đọc cái kết hả hê của những kẻ có chức có quyền nhưng ham mê sắc giới, có những việc làm đi ngược với thuần phong mĩ tục. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:

• Soạn bài chi tiết Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Tác phẩm Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến giúp người đọc có cái nhìn toàn diện hơn về sự mục nát của một bộ phận quan lại xã hội cũ lộng quyền, áp bức người dân và làm những việc đi ngược với thuần phong mĩ tục. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

-------------------(Đang cập nhật)-------------------