Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều Bài 11: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) và Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

1.1.1. Nguyên nhân

- Sự phát triển không đồng đều của chủ nghĩa tư bản, làm nảy sinh những mâu thuẫn không thể điều hoà giữa các nước đế quốc.

- Mâu thuẫn lớn nhất liên quan đến vấn đề thị trường và thuộc địa.

- Sự hình thành hai khối quân sự đối đầu: phe Liên minh gồm Đức, Áo - Hung, I-ta-li-a (1882) và phe Hiệp ước gồm Anh, Pháp, Nga (1907). 

=> “sự kiện Xéc-bi” ngày 28-6-1914 đã trở thành ngòi nổ của chiến tranh.

Hình 1. Thái tử Áo - Hung Phéc-đi-năng bị ám sát ở Sa-ra-e-vô ngày 28-6-1914 (tranh vẽ)

1.1.2. Hậu quả và tác động

- Cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa đối với cả hai bên tham chiến.

- Kết thúc với sự thất bại thuộc về phe Liên minh. Hậu quả và tác động của chiến tranh rất nặng nề, bao trùm cả thế giới.

- Tổn thất về người, hậu quả to lớn về cơ sở vật chất nhiều thành phố, làng mạc, đường sá, nhà máy,... bị phá huỷ. 

- Sau chiến tranh, các nước châu Âu dù thắng trận hay bại trận đều trở thành “con nợ” của nước Mỹ.

- Mỹ và Nhật Bản đã thu được nhiều nguồn lợi từ chiến tranh. 

- Nước Mỹ không bị chiến tranh tàn phá, nhờ buôn bán vũ khí và cho các nước châu Âu vay nợ đã giàu lên, thu nhập quốc dân tăng gấp đôi. 

- Nhật Bản chiếm lại một số đảo của Đức, nâng cao vị thế ở khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương,..

Hình 2. Một góc nghĩa trang – nơi chôn cất lính Pháp bị thiệt mạng trong trận Véc-doong – địa điểm diễn ra trận đánh giữa Pháp và Đức năm 1916

- Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và sự ra đời của nước Nga Xô viết (1917) đã đánh dấu bước chuyển biến lớn trong cục diện chính trị thế giới.

- Sau Hội nghị hoà bình ở Véc-xai (1919 – 1920) và Oa-sinh-tơn (1921 – 1922), một trật tự thế giới mới được xác lập gắn với vai trò của nước Mỹ. 

- Chiến tranh kết thúc nhưng mâu thuẫn giữa các nước đế quốc vẫn không được giải quyết.

1.2.1. Nguyên nhân bùng nổ

- Tháng 2-1917 (theo lịch Nga), Đảng Bôn-sê-vích lãnh đạo nhân dân làm cách mạng, lật đổ chế độ phong kiến Nga hoàng. 

- vấn đề hoà bình, tự do và vấn đề ruộng đất vẫn chưa được giải quyết, chính quyền cách mạng vẫn chưa thuộc về giai cấp vô sản.

- Sau Cách mạng tháng Hai nước Nga có hai chính quyền song song tồn tại: Chính phủ tư sản lâm thời và các Xô viết đại biểu công nhân, binh lính. 

=> Trước tình hình đó, VI. Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã chuẩn bị kế hoạch, tiếp tục lãnh đạo nhân dân làm cách mạng lật đổ Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản.

1.2.2. Diễn biến chính

Hình 3. Sơ đồ các sự kiện chính của Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Nga năm 1917

1.2.3. Ý nghĩa lịch sử và tác động

- Xoá bỏ chính quyền của giai cấp tư sản và địa chủ, lập nên chính quyền Xô viết của nhân dân lao động. 

- Nước Nga bước vào thời kì tự do và xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa.

- Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, chỉ ra cho họ con đường đấu tranh chống lại chủ nghĩa tư bản để đi tới thắng lợi

- Mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới.

- Tác động sâu sắc đến tiến trình lịch sử nhân loại và cục diện chính trị thế giới: Nước Nga Xô viết ra đời, đã chặt đứt một khâu yếu nhất của hệ thống đế quốc chủ nghĩa, dẫn tới sự ra đời của chế độ xã hội chủ nghĩa đối lập với chế độ tư bản chủ nghĩa.

Bài 1: Cách mạng tháng Mười là cuộc cách mạng như thế nào?

Hướng dẫn giải

Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 là cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa được lãnh đạo bởi giai cấp vô sản Nga => Cuộc cách mạng đã đánh dấu sự ra đời của Nhà nước Nga Xô viết - Nhà nước công nông đầu tiên trên thế giới => Có tác động mạnh mẽ tới tiến trình lịch sử và cục diện thế giới.

Bài 2: Quốc gia nào vẫn giữ vững phong độ và không bị ảnh hưởng bởi chiến tranh thế giới thứ nhất?

Hướng dẫn giải

Chiến tranh thế giới thứ nhất hay Đại chiến thế giới lần thứ nhất, là một cuộc chiến tranh lớn kéo dài khắp châu Âu và có ảnh hưởng sâu sắc tới toàn thế giới, duy chỉ có Mỹ là quốc gia giữ vững phong độ và không bị cuốn vào thế chiến thứ nhất.

Học xong bài này các em cần biết:

- Nêu được nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất.

- Phân tích, đánh giá được hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) đối với lịch sử nhân loại.

- Nêu được một số nét chính về nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa lịch sử và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều Chương 4 Bài 11 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Anh, Pháp, Nga là những nước thuộc phe

  • A. Hiệp ước.
  • B. Đồng minh.
  • C. Liên minh.
  • D. Phát xít.

• Câu 2:

  Khi mới hình thành, phe Liên minh gồm những nước nào?

  • A. Đức, Anh, Pháp.
  • B. Đức, Áo - Hung, Italia.
  • C. Nga, Đức, Italia.
  • D. Anh, Pháp, Nga.

• Câu 3:

  Nguyên nhân sâu xa dẫn tới sự bùng nổ của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất là gì?

  • A. Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về thị trường, thuộc địa.
  • B. Mâu thuẫn giữa chủ nghĩa tư bản với chủ nghĩa xã hội.
  • C. Đức đánh chiếm vùng An-dát và Lo-ren của Pháp.
  • D. Thái tử Áo - Hung bị một người Xéc-bi ám sát.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều Chương 4 Bài 11 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 48 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi trang 49 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi trang 50 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi trang 51 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi mục II2 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi mục II3 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Luyện tập 1 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Luyện tập 2 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Vận dụng 3 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!