Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Bài 1: Vị trí địa lí, phạm vi và đặc điểm tự nhiên châu Âu

- Châu Âu nằm ở phía tây của lục địa Âu - Á, với ba mặt giáp biển và đại dương, ngăn cách với châu Á bởi dãy núi U-ran.

- Châu Âu có diện tích trên 10 triệu km², chiếm 6,8% diện tích đất liền Trái Đất. 

- Đường bờ biển bị cắt xẻ mạnh, tạo thành nhiều bán đảo, biển và vịnh biển ăn sâu vào đất liền, làm cho lãnh thổ châu lục có hình dạng lồi lõm phức tạp

Các khu vực địa hình chính

- Châu Âu có hai dạng địa hình chính: đồng bằng và miền núi

Hình 1.1. Bản đồ tự nhiên châu Âu

- Khu vực đồng bằng chiếm 2/3 diện tích và phân bố chủ yếu ở phía đông của châu lục. Các đồng bằng này thực chất là một miền đồi lượn sóng thoải, xen kẽ các vùng đất thấp hoặc thung lũng rộng.

- Khu vực miền núi bao gồm núi già và núi trẻ. Khu vực núi già nằm ở phía bắc và vùng trung tâm của châu lục, chủ yếu là núi trung bình và núi thấp với những đỉnh tròn, sườn thoải; ở đây có nhiều suối nước nóng. Khu vực núi trẻ tập trung ở phía nam châu lục, phần lớn các dãy núi trẻ có độ cao trung bình, núi cao trên 2 000 m chỉ chiếm khoảng 1,5 % diện tích lãnh thổ. An-pơ là dãy núi trẻ cao và đồ sộ nhất châu Âu với đỉnh Mông-blăng có độ cao khoảng 4 807 m.

Hình 1.2. Một phần của dãy núi An-pơ

Đặc điểm phân hoá khí hậu

Khí hậu ở châu Âu có sự phân hóa đa dạng và nằm trong ba đới khí hậu chính.

Hình 1.3. Bản đồ khí hậu châu Âu

- Đới khí hậu cực và cận cực: chiếm một  dải hẹp ở Bắc Âu, có mùa đông không quá lạnh, mùa hạ mát và ẩm. Lượng mưa trong năm ít.

- Đới khí hậu ôn đới: chiếm phần lớn lãnh thổ, gồm Tây Âu, Trung Âu và Đông Âu. Khí hậu có sự phân hóa rõ rệt:

• Khu vực Tây và Trung Âu: có khí hậu ôn đới hải dương, mùa hạ mát, mùa đông không lạnh lắm, mưa quanh năm với lượng mưa tương đối lớn.
• Khu vực Đông Âu: có khí ôn đới lục địa khô, lạnh và ít mưa do chịu ảnh hưởng của gió Tây ôn đới. Lượng mưa rất ít, một số nơi khan hiếm nước dẫn đến tình trạng khô hạn.

- Đới khí hậu cận nhiệt đới: nằm ở Nam Âu với kiểu khí hậu cận nhiệt địa trung hải có mùa hạ nóng, khô; mùa đông không lạnh lắm mưa nhiều.

Do ảnh hưởng của địa hình nên khí hậu ở các khu vực núi cao còn có sự phân hóa theo đai cao. Trên một số đỉnh núi nhiệt độ xuống rất thấp, có băng tuyết phủ.

Các sông lớn

- Châu Âu có mạng lưới sông ngòi khá phát triển, nhưng do kích thước lục địa nhỏ, địa hình bị cắt xẻ mạnh nên đa số sông đều ngắn và có diện tích lưu vực sông không đáng kể.

- Nhiều sông cùng hệ thống kênh đào tạo thành một hệ thống giao thông đường thủy dày đặc, nối liền nhiều quốc gia và khu vực.

Các đới thiên nhiên

Thiên nhiên châu Âu phân hóa theo ba đới rõ rệt:

- Đới lạnh chiếm diện tích không đáng kể, phân bố ở Bắc Âu. Do nằm ở vùng vĩ độ cao nên khí hậu lạnh và ẩm quanh năm. Thực vật chủ yếu có rêu và địa y. Động vật rất nghèo về thành phần loài, thường gặp nhất là chuột Lem-mút, chó sói, chồn, cú bắc cực,...

- Đới ôn hoà bao gồm phần lớn bán đảo Xcan-đi-na-vi, Tây Âu, Trung Âu và một phần ở Đông Âu. Do sự phân hoá khí hậu theo hướng tây - đông nên thực vật cũng thay đổi theo. Vùng ven biển phía tây có rừng lá rộng, rừng hỗn hợp. Vào sâu trong nội địa là rừng lá kim, thảo nguyên. Về phía đông nam, mùa đông ngắn dần, mùa hạ nóng, lượng mưa giảm, cảnh quan chủ yếu là thảo nguyên và bán hoang mạc. Động vật trong đới này có nai sừng tấm, sóc, gấu nâu, linh miêu, ...

Hình 1.4. Rừng lá rộng ở Tây Âu

Hình 1.5. Rừng lá kim ở Đông Âu

- Đới nóng phân bố ở khu vực Nam Âu, ven Địa Trung Hải. Do ảnh hưởng của khí hậu địa trung hải nên thực vật phổ biến là kiểu rừng thưa và cây bụi lá cứng như: sồi, nguyệt quế, ô liu, thông, tuyết tùng, ... Động vật chủ yếu là các loại bò sát như: thằn lằn, tắc kè, rùa, nhím, rắn, ...

Câu 1: Nêu vị trí địa lí của châu Âu. Châu Âu ngăn cách với châu Á bởi dãy núi nào?

Hướng dẫn giải

- Châu Âu nằm ở phía tây của lục địa Âu - Á, với ba mặt giáp biển và đại dương, ngăn cách với châu Á bởi dãy núi U-ran.

Câu 2: Kể tên các dạng địa hình chính và đới khí hậu chính ở châu Âu?

Hướng dẫn giải

- Châu Âu có hai dạng địa hình chính: đồng bằng và miền núi

- Châu Âu có ba đới khí hậu chính: đới khí hậu cực và cận cực, đới khí hậu ôn đới và đới khí hậu cận nhiệt đới

Qua bài giảng ở trên, giúp các em học sinh:

- Trình bày được đặc điểm vị trí địa lí, hình dạng và kích thước châu Âu.

- Phân tích được đặc điểm các khu vực địa hình chính của châu Âu, đặc điểm phân hoá khí hậu; xác định được trên bản đồ các sông lớn Rai-nơ, Đa-nuyp, Von-ga; các đới thiên nhiên.

Để củng cố bài học xin mời các em cùng làm Bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Chương 1 Bài 1 để kiểm tra xem mình đã nắm được nội dung bài học hay chưa.

• Câu 1:

  Vùng ven biển phía tây phổ biến với rừng gì?

  • A. rừng lá kim
  • B. rừng lá rộng
  • C. thảo nguyên
  • D. hoang mạc

• Câu 2:

  Biển và đại dương nào sau đây không tiếp giáp với châu Âu?

  • A. Đại Tây Dương
  • B. Địa Trung Hải
  • C. Bắc Băng Dương
  • D. Thái Bình Dương

• Câu 3:

  Giải thích vì sao ở phía Tây châu Âu có khí hậu ấm áp và mưa nhiều hơn ở phía Đông?

  • A. Ảnh hưởng của dòng biển nóng
  • B. Ảnh hưởng của dòng biển lạnh
  • C. Ảnh hưởng bởi địa hình chắn gió
  • D. Ảnh hưởng bởi vị trí gần cực, cận cực

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức và nắm vững hơn về bài học này nhé!

Bên cạnh đó các em có thể xem phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Chương 1 Bài 1 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Câu hỏi trang 87 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi 1 trang 89 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi 2 trang 89 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi trang 90 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi trang 91 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Luyện tập trang 91 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Vận dụng trang 91 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!