Để có những ứng xử đúng đắn khi tham gia thị trường, các em cần trang bị kiến thức về khái niệm, ưu điểm, nhược điểm của cơ chế, chức năng của giá cả thị trường cùng những tác động khách quan của nó. Bài học Bài 4: Cơ chế thị trường thuộc bộ sách Kết Nối Tri Thức được HOC247 biên soạn dưới đây sẽ giúp các em có thêm nhiều kiến thức bổ ích vấn đề trên. Chúc các em có một tiết học thật bổ ích và hấp dẫn.
Tóm tắt lý thuyết
|
Các chủ thể kinh tế hoàn toàn được tự do mua, bán, trao đổi hàng hoá, dịch vụ nhưng thực ra họ đang bị chi phối bởi những quy tắc chung trong các mối quan hệ cạnh tranh, cung - cầu, giá cả. Đó chính là cơ chế thị trường. |
|---|
Câu hỏi: Em cùng các bạn xem một bản tin thị trường và trả lời câu hỏi:
1. Em có nhận xét gì về sự biến động của giá cả một loại hàng hóa trên thị trường?
2. Theo em, những yếu tố nào trên thị trường tác động đến sự biến động giá cả của hàng hóa đó?
Trả lời:
1. Giá cả của một loại mặt hàng trên thị trường lên xuống không ổn định.
2. Những yếu tố tác động đến sự biến động giá cả đó là: cung cầu hàng hóa trên thị trường, sức mua của người tiêu dùng, sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất,...
1.1. Cơ chế thị trường
a) Khái niệm cơ chế thị trường
Câu hỏi: Em hãy đọc trường hợp trang 21, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức để trả lời câu hỏi:
1. Để đứng vững trên thị trường, doanh nghiệp của anh M phải giải quyết những mối quan hệ nào?
2. Theo em, để kinh doanh thành công, cần phải tuân theo những yêu cầu nào của cơ chế thị trường?
Trả lời:
1. Để đứng vững trên thị trường, anh M phải giải quyết các mối quan hệ trên thị trường: Quan hệ với người tiêu dùng, quan hệ với đối thủ cạnh tranh, quan hệ với người cung cấp nguyên liệu,…
2. Theo em, để kinh doanh thành công, cần phải tuân theo những yêu cầu của cơ chế thị trường là: Quy luật cạnh tranh, cung cầu, giá cả, lợi nhuận,…
|
Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ kinh tế mang tính tự điều chỉnh tuân theo yêu cầu của các quy luật kinh tế như: quy luật cạnh tranh, cung cầu, giá cả, lợi nhuận,...chi phối hoạt động của các chủ thể kinh tế, đóng vai trò như bàn tay vô hình điều tiết nền kinh tế. |
|---|
b) Ưu điểm của cơ chế thị trường
Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin trang 22, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức để trả lời câu hỏi:
1. Ngành Dệt may Việt Nam đã chịu tác động gì từ cơ chế thị trường?
2. Điều gì đã giúp cho ngành Dệt may Việt Nam ngày càng trụ vững và phát triển?
Trả lời:
1. Ngành Dệt may Việt Nam đã chịu tác động từ cơ chế thị trường là:
- Sự cạnh tranh quyết liệt
- Nhu cầu khách hàng trong nước và ngoài nước
2. Điều đã giúp cho ngành dệt may Việt Nam ngày càng trụ vững và phát triển là: Nhờ nắm bắt và đáp ứng được những yêu cầu của cơ chế thị trường, nỗ lực cải tiến, lợi nhuận không ngừng gia tăng. đóng góp tích cực vào kết quả tăng trưởng của nền kinh tế.
|
Cơ chế thị trường có một số ưu điểm cơ bản: - Kích thích tính năng động, sáng tạo của các chủ thể kinh tế, thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất và tăng trưởng kinh tế. - Phân bổ lại nguồn lực kinh tế, đáp ứng tốt hơn các nhu cầu, lợi ích của các chủ thể kinh tế. - Thoả mãn ngày càng tốt hơn nhu cầu của con người, từ đó thúc đẩy tiến bộ, văn minh xã hội. |
|---|
c) Nhược điểm của cơ chế thị trường
Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin trang 23, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức để trả lời câu hỏi:
1. Hãy nêu những nhược điểm của cơ chế thị trường ở thông tin trên.
2. Theo em, ngoài những nhược điểm trên, cơ chế thị trường còn có những nhược điểm nào khác?
Trả lời:
1. Những nhược điểm của cơ chế thị trường ở thông tin trên là: Tiềm ẩn những rủi ro bất ngờ: mất cân đối cung – cầu, khủng hoảng, suy thoái, những thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh gây thiệt hại cho người sản xuất và tiêu dùng, không tự khắc phục được hiện tượng phân hóa sâu sắc trong xã hội.
2. Theo em ngoài những nhược điểm trên, cơ chế thị trường tổn tại một số nhược điểm vốn có sau:
- Một số doanh nghiệp lạm dụng tài nguyên xã hội gây ô nhiễm môi trường sống của con người, do đó hiệu quả kinh tế - xã hội không được đảm bảo.
- Cơ chế thị trường chỉ thể hiện đầy đủ khi có sự kiểm soát của cạnh tranh hoàn hảo, khi xuất hiện cạnh tranh không hoàn hảo, thì hiệu lực của cơ chế thị trường bị giảm.
- Phân phối thu nhập không công bằng, có những mục tiêu xã hội chủ nghĩa dù cơ chế thị trường có hoạt động trôi trảy thì cũng không đạt được. Sự tác động của cơ chế thị trường sẽ dẫn tới sự phân hoá giàu nghèo, phân cực về của cải, tác động của cơ chế thị trường sẽ đưa lại hiệu quả kinh tế cao, nhưng nó không tự động mang lại những giá trị mà xã hội muốn vươn tới.
- Một nền kinh tế do cơ chế thị trường thuần tuý điều tiết khó tránh khỏi những thăng trầm, khủng hoảng kinh tế có tính chu kỳ và thất nghiệp.
|
Cơ chế thị trường tồn tại một số nhược điểm vốn có sau: - Tiềm ẩn rủi ro, khủng hoảng, suy thoái. - Phát sinh những thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh gây thiệt hại cho người sản xuất và người tiêu dùng. - Không tự khắc phục được hiện tượng phân hoá sâu sắc trong xã hội. -->Nhà nước cần tăng cường quản lí vĩ mô nền kinh tế để khắc phục, hạn chế nhược điểm của cơ chế thị trường. |
|---|
1.2. Giá cả thị trường
a) Khái niệm giá cả thị trường
Câu hỏi: Em hãy đọc đoạn hội thoại trang 23, 24 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức để trả lời câu hỏi:
Khách hàng và nhân viên bán hàng đã thỏa thuận với nhau về điều gì? Kết quả của sự thỏa thuận đó là gì?
Trả lời:
- Khách hàng và nhân viên đã thỏa thuận về việc mua 50 sản phẩm trở lên được giảm giá 5%
- Kết quả: đã mua 50 sản phẩm và giảm giá 5%
|
- Giá cả hàng hoá là số tiền phải trả cho một hàng hoá để bù đắp những chi phí sản xuất và lưu thông hàng hoá đó. - Giá cả thị trường là giá bán thực tế của hàng hoá trên thị trường hay giá cả hàng hoá được thoả thuận giữa người mua và người bán. |
|---|
b) Chức năng của giá cả thị trường
Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin trang 24, SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức để trả lời câu hỏi:
1. Theo em, ở thông tin trên, giá cả thị trường đã thể hiện chức năng thông tin và chức năng phân bổ nguồn lực như thế nào?
2. Nhà nước đã sử dụng giá cả thị trường để quản lí, thực hiện mục tiêu ổn định, cân đối nền kinh tế như thế nào? Tại sao giá cả thị trường là một công cụ để Nhà nước quản lí, thực hiện mục tiêu ổn định, cân đối nền kinh tế?
Trả lời:
1. Theo em, giá cả thị trường thể hiện chức năng thông tin và chức năng phân bố nguồn lực nhưu:
- Cung cấp thông tin: để các chủ thể kinh tế đưa ra những quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất, tăng hay giảm tiêu dùng.
- Phân bố nguồn lực: góp phần điều tiết quy mô sản xuất, cân đối cung – cầu.
- Là công cụ để nhà nước thực hiện quản lí, kích thích, điều tiết nên kinh tế.
2. Nhà nước đã thực hiện một số biện pháp để bình ổn giá, quy định áp trần giá, yêu cầu các doanh nghiệp sản xuất, phân phối, các cửa hàng đại lí bán lẻ phải đăng kí cơ quan quản lí giá ở địa phương, công khai mức giá bán.
Vì giá cả thị trường thay đổi sẽ tác động đến đời sống xã hội nên việc sử dụng giá cả thị trường làm công cụ để Nhà nước quản lí, thực hiện mục tiêu ổn định, cân đối nền kinh tế là vô cùng cần thiết.
|
Chức năng của giá cả thị trường: - Cung cấp thông tin, để các chủ thể kinh tế đưa ra những quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất, tăng hay giảm tiêu dùng. - Phân bổ nguồn lực, góp phần điều tiết quy mô sản xuất, cân đối cung - cầu. - Là công cụ để Nhà nước thực hiện quản lí, kích thích, điều tiết nền kinh tế. |
|---|
Bài tập minh họa
Bài tập: Theo em, vì sao các doanh nghiệp sản xuất đồ gia dụng của Việt Nam luôn phải chú trọng cải tiến kĩ thuật, đổi mới công nghệ sản xuất?
Hướng dẫn giải:
- Dựa vào nội dung mục cơ chế thị trường
- Áp dụng vào thực tiễn cơ chế thị trường của nước ta
- Vận dụng hiểu biết cá nhân để trả lời
Lời giải chi tiết:
Các doanh nghiệp sản xuất đồ gia dụng của Việt Nam luôn phải chú trọng cải tiến kĩ thuật, đổi mới công nghệ sản xuất vì:
- Khi xã hội phát triển, nhu cầu về chất lượng, mẫu mã sản phẩm ngày càng cao
- Áp lực cạnh tranh ngày càng cao trên thị trường giấy nhập khẩu từ nước ngoài
=> Cần chú trọng cải tiến kĩ thuật, đổi mới công nghệ sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh.
3. Luyện tập và củng cố
Qua bài học Bài 4: Cơ chế thị trường các em cần:
- Nêu được khái niệm và những ưu - nhược điểm của cơ chế thị trường
- Nêu được khái niệm và chức năng của giá cả thị trường
- Nhận biết được trách nhiệm của công dân khi tham gia vào cơ chế thị trường
3.1. Trắc nghiệm Bài 4: Cơ chế thị trường - Giáo dục KT và PL
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Bài 4 cực hay với 10 câu hỏi có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. cạnh tranh, cung - cầu, giá cả.
- B. cạnh tranh.
- C. cung - cầu, giá cả.
- D. sản xuất - tiêu dùng.
-
- A. Cơ chế thị trường.
- B. Thị trường.
- C. Giá cả thị trường.
- D. Giá cả hàng hóa.
-
- A. Kích thích tính năng động, sáng tạo của các chủ thể kinh tế, thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất và tăng trưởng kinh tế.
- B. Phân bổ lại nguồn lực kinh tế, đáp ứng tốt hơn các nhu cầu, lợi ích của các chủ thể kinh tế.
- C. Phát sinh những thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh gây thiệt hại cho người sản xuất và người tiêu dùng.
- D. Thoả mãn ngày càng tốt hơn nhu cầu của con người, từ đó thúc đẩy tiến bộ, văn minh xã hội.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Bài 4 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Luyện tập 1 trang 25 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức
Luyện tập 2 trang 25 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức
Luyện tập 3 trang 25 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức
Vận dụng 1 trang 25 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức
Vận dụng 2 trang 25 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức
Giải bài tập 1 trang 15 SBT Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức - KNTT
Giải bài tập 2 trang 15 SBT Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức - KNTT
Giải bài tập 3 trang 16 SBT Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức - KNTT
Giải bài tập 4 trang 16 SBT Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức - KNTT
Giải bài tập 5 trang 17 SBT Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức - KNTT
4. Hỏi đáp Bài 4: Cơ chế thị trường - Giáo dục KT và PL
Trong quá trình học bài và thực hành bài tập, có điểm nào còn thắc mắc các em có thể đặt câu hỏi trong mục Hỏi đáp để được sự hỗ trợ từ cộng đồng HỌC247.
