Soạn văn 10 Phú sông Bạch Đằng tóm tắt

1. Bố cục bài Phú sông Bạch Đằng

Gồm 4 phần:

• Đoạn 1 (Từ đầu đến “Tiếc thay dấu vết luống còn lưu”): Cảm xúc lịch sử của nhân vật “khách”  trước cảnh sông Bạch Đằng.
• Đoạn 2 (Tiếp đến “Tái tạo công lao, nghìn xưa ca ngợi”): Lời các bô lão kể với khách về những chiến công lịch sử trên sông Bạch Đằng.
• Đoạn 3 (Tiếp đến “Nhớ người xưa chừ lệ chan”): suy nghẫm và bình luận của các bô lão về những chiến công xưa.
• Đoạn 4 (Còn lại): Lời khẳng định vai trò và mức độ của con người.

2. Hướng dẫn soạn văn Phú sông Bạch Đằng

Câu 1: Đọc tiểu dẫn để nắm được bố cục bài phú, vị trí của chiến thắng Bạch Đằng trong lịch sử và đề tài Bạch Đằng trong văn học. Đọc kĩ các chú thích để hiểu được các từ khó, các điển tích, điển cố.

• Bố cục bài phú: xem đáp án tại mục 1.
• Ví trí chiến thắng Bạch đằng trong lịch sử: ghi dấu nhiều chiến công hiển hách (Phá quân Nam Hán, đánh tan quân Mông – Nguyên)
• Đề tài sông Bạch Đằng là nguồn cảm hứng bất tận cho văn thơ (Nguyễn Trãi, Trương Hán Siêu, Nguyễn Sưởng,…)

Câu 2: Mở đầu bài phú, nổi bật lên là hình tượng nhân vật “khách”. Anh (chị ) hãy tìm hiểu mục đích dạo chơi thiên nhiên, chiến địa của “khách”?

• “Khách” là sự phân thân của tác giả.
• Mục đích dạo chơi: thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên và nghiên cứu cảnh trí đất nước ⇒ con người yêu thiên nhiên, mang tính tráng sĩ phóng khoáng, mạnh mẽ.
• Khách đã “đi qua”: địa danh lấy trong điển cố Trung Quốc (Nguyên, Tương, Vũ Huyệt, Cửu Giang, Ngũ Hồ,…) ⇒ thể hiện tráng chí bốn phương, hiểu biết phong phú, có hoài bão; địa danh của Đất Việt (cửa Đại Than, bến Đông Triều, sông Bạch Đằng) ⇒ cụ thể, đương đại, thể hiện tình yêu đất nước, tâm hồn ưu ái.

Câu 3: Cảm xúc của “khách” trước khung cảnh thiên nhiên sông Bạch Đằng: phấn khởi, tự hào? Buồn thương, nuối tiếc vì những giá trị đang lùi vào quá khứ? Lí giải cách lựa chọn của anh (chị). (Lưu ý đặc điểm hình ảnh thiên nhiên và giọng văn trong đoạn”Qua cửa Đại Than… dấu vết luống còn lưu”)

• Mang tâm trạng buồn vui lẫn lộn, vui trước cảnh hùng vĩ thơ mộng “bát ngát sóng kình”, “thướt tha đuôi trĩ”, phấn khởi tự hào trước dòng sông ghi bao chiến tích: giáo gãy, xương khô”, nhưng cũng lặng buồn vì cảnh xưa, dấu tích xưa giờ đìu hiu hoang vắng “Buồn vì ảnh thảm”, tiếc thương những anh hùng đã khuất “Thương nỗi anh hùng”, “tiếc thay”

Câu 4: Vai trò của hình tượng các bô lão trong bài phú? Chiến tích trên sông Bạch Đằng đã được gợi lên như thế nào qua lời kể của các bô lão? Thái độ, giọng điệu của họ trong khi kể chuyện?

• Hình tượng các bô lão: là người dân địa phương, là phân thân của tác giả, là hình ảnh tập thể xuất hiện như một sự hô ứng, tạo không khí đối đáp tự nhiên, kể cho khách nghe những chiến tích lịch sử trên sông Bạch Đằng.
• Các bô lão kể chuyện với giọng đầy nhiệt huyết, tự hào, lời lẽ cô đọng.
• Qua lời bình của các bô lão, có thể nhận thấy yếu tố quan trọng nhất làm nên chiến thắng không chỉ là “đất hiểm” mà cốt ở “đức cao” của con người.

Câu 5: Lời ca của các vị bô lão và lời ca nối tiếp của “khách’ nhằm khẳng định điều gì?

• Chân lí “Những người bất nghĩa tiêu vong – Nghìn thu chỉ có anh hùng lưu danh”
• Ca ngợi hai vị vua anh minh Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông.
• Bày tỏ khát vọng hòa bình muôn thuở trên đất nước.
• Ca ngợi đường lối giữ nước “đất hiểm”, “đức cao’ của vương triều Trần.

Câu 6: Phát biểu về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài phú?

• Nội dung: thể hiện lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc trước những chiến công trên sông Bạch Đằng. Ca ngợi truyền thống anh hùng bất khuất của dân tộc. Thể hiện tư tưởng nhân văn cao đẹp qua việc đề cao con người trong lịch sử.
• Nghệ thuật: “đỉnh cao nghệ thuật của thể phú”, với câu tứ đơn giản, bố cục chặt chẽ, lời văn linh hoạt, hình tượng sinh động, ngôn từ lắng đọng.

Trên đây là bài soạn văn Phú sông Bạch Đằng tóm tắt do Học247 biên soạn và tổng hợp. Ngoài ra, các em có thể tham khảo bài tổng hợp chi tiết của bài Phú sông Bạch Đằng tại đây: Phú sông Bạch Đằng.