Qua bài giảng Luyện từ và câu Mở rộng vốn từ: Thiên nhiên giúp các em mở rộng thêm vốn từ về chủ điểm Thiên nhiên. Đồng thời, biết dùng một số từ ngữ thể hiện sự so sánh và nhân hoá bầu trời. Từ đó, có ý thức chọn lọc từ ngữ gợi tả, gợi cảm khi viết đoạn văn tả một cảnh đẹp thiên nhiên.
Tóm tắt lý thuyết
Câu 1 (SGK trang 87-88, Tiếng Việt 5): Đọc mẩu chuyện sau:
Bầu trời mùa thu
Tôi cùng bọn trẻ đi ra cánh đồng. Buổi sáng tháng chín mát mẻ và dễ chịu. Tôi nói với các em :
- Các em hãy nhìn lên bầu trời mà xem. Mùa hè, nó rất nóng và cháy lên những tia sáng của ngọn lửa. Còn bây giờ bầu trời thế nào ? Hãy suy nghĩ và chọn những từ ngữ thích hợp để miêu tả nó.
Bọn trẻ nhìn lên bầu trời và suy nghĩ. Sau vài phút, một em nói :
- Bầu trời xanh như mặt nước mệt mỏi trong ao.
- Vì sao mặt nước lại mệt mỏi ? - Tôi hỏi lại.
- Thưa thầy, mùa hè, nước dạo chơi cùng những làn sóng. Mùa thu, nó mệt và đứng lại với màu xanh nhạt. Nó mệt mỏi !
Những em khác tiếp tục nói :
- Bầu trời được rửa mặt sau cơn mưa.
- Bầu trời xanh biếc.
Cô bé Va-li-a nhỏ nhắn đứng trầm ngâm một chỗ. Tôi hỏi:
- Còn Va-li-a, vì sao em im lặng thế ?
- Em muốn nói bằng những từ ngữ của mình.
- Em đã tìm được câu nào chưa ?
- Bầu trời dịu dàng - Va-li-a khẽ nói và mỉm cười.
Sau đó, mỗi em đều muốn nói về bầu trời bằng từ ngữ của riêng mình :
- Bầu trời buồn bã. Những đám mây xám đang từ phương bắc trôi tới.
- Bầu trời trầm ngâm. Nó nhớ đến tiếng hót của bầy chim sơn ca.
- Bầu trời ghé sát mặt đất. Mùa hè, nó cao hơn và có những con chim én bay liệng. Còn bây giờ chẳng có chim én nữa, vì thế bầu trời cúi xuống lắng nghe để tìm xem chim én đang ở trong bụi cây hay ở nơi nào.
Theo XU-KHÔM-LIN-XKI
(Mạnh Hưởng dịch)
Câu 2 (SGK trang 87-88, Tiếng Việt 5): Tìm những từ ngữ tả bầu trời trong mẩu chuyện nêu trên. Những từ ngữ nào thể hiện sự so sánh? Những từ ngữ nào thể hiện sự nhân hoá?
Gợi ý:
- Những từ ngữ thể hiện sự so sánh: xanh như mặt nước mệt mỏi trong ao.
- Những từ ngữ thể hiện sự nhân hóa: rửa mặt, dịu dàng, buồn bã, trầm ngâm, nhớ, ghé sát, cúi xuống, lắng nghe, tìm.
- Những từ ngữ khác: rất nóng và cháy lên những tia sáng của ngọn lửa xanh biếc, cao hơn.
Câu 3 (SGK trang 87-88, Tiếng Việt 5): Dựa theo cách dùng từ ngữ ở mẩu chuyện nêu trên, viết một đoạn văn khoảng 5 câu tả một cảnh đẹp của quê em hoặc nơi em ở.
Gợi ý:
- Quê hương em là một vùng nông thôn yên bình và vô cùng tươi đẹp. Buổi sáng, khi ông mặt trời thức dậy, cây cối cũng bừng tỉnh sau một đêm dài ngon giấc. Nắng lên, cánh đồng trải dài như tấm thảm khổng lồ. Những chú cò trắng nhởn nhơ bay dưới tầng mây rồi đáp cánh nhẹ nhàng xuống cánh đồng để ăn bữa điểm tâm. Xa xa, thấp thoáng bóng người đi tháo nước, be bờ. Tất cả đã làm cho bức tranh của làng quê thêm sống động.
- Thông qua bài giảng Luyện từ và câu Mở rộng vốn từ: Thiên nhiên, các em cần nắm được:
- Mở rộng, hệ thống hóa vốn từ về Thiên nhiên.
- Làm đúng các bài tập 1, 2, 3.
- Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng
Kể chuyện: kể chuyện đã chứng kiến hoặc tham gia để có bước chuẩn bị thật tốt cho tiết học tiếp theo.
