Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch - Ngữ văn 8 Tập 2 Cánh Diều

- Xác định rõ yêu cầu nghị luận (nếu là bài làm theo đề đã cho thì yêu cầu này được thể hiện ở đề bài).

- Đọc lại tác phẩm hài kịch là đối tượng phân tích.

- Xác định vấn đề cụ thể (nội dung, hình thức) mà bài viết sẽ tập trung làm sáng rõ.

- Thực hiện các bước theo quy trình viết bài văn nghị luận.

- Chú ý lựa chọn, sử dụng bằng chứng trong tác phẩm để lí giải, phân tích, đưa ra nhận xét, góp phần khẳng định giá trị của tác phẩm.

- Bài viết cần tránh việc chỉ kể lại đơn thuần nội dung hay nhận xét về giá trị nội dung, nghệ thuật một cách chung chung, thiếu thuyết phục.

1.2.1. Chuẩn bị

- Đọc lại tác phẩm đã học, huy động những hiểu biết có được sau khi học các văn bản ở bài 4.

- Xác định các yếu tố nội dung và hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích để tập trung làm sáng rõ khi phân tích.

=> Xem chi tiết nội dung bài giảng tác phẩm kịch đã học:

• Đổi tên cho xã - Lưu Quang Vũ
• Cái kính - A-dít Nê-xin
• Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục
• Thi nói khoác

1.2.2. Tìm ý và lập dàn ý

* Tìm ý:

Tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi:

- Tình huống của đoạn trích là gì? Có những nhân vật nào?

- Các nhân vật có đặc điểm gì, đại diện cho kiểu người nào?

- Hành động và lời thoại của các nhân vật được khắc họa ra sao?

- Có những chi tiết vô lí, gây cười nào thể hiện tính hài kịch của đoạn trích?

- Có những xung đột nào trong đoạn trích? Kết quả giải quyết là gì?

- Em có nhận xét gì về giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn trích?

* Lập dàn ý:

Lập dàn ý bằng cách sắp xếp các ý đã tìm được theo bố cục ba phần:

1.2.3. Viết

Dựa vào dàn ý để hoàn chỉnh bài viết.

1.2.4 Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 6, phần Viết, mục d (trang 28) và đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

=> Xem chi tiết nội dung bài giảng phần Viết ở Bài 6:

• Phân tích một tác phẩm truyện

Phân tích đoạn trích “Đổi tên cho xã” (từ vở kịch “Bệnh sĩ” của Lưu Quang Vũ).

Lời giải chi tiết:

Đoạn trích “Đổi tên cho xã” của Lưu Quang Vũ là một tiểu thuyết mang tính chất phê phán xã hội, nói về hiện tượng “sĩ diện” và sự ảnh hưởng xấu của nó đối với cộng đồng và xã hội. Đoạn trích này là một ví dụ minh họa rất rõ nét về những hệ quả của hiện tượng này.

Tại cuộc họp thông báo đổi tên xã Hùng Tâm và thay đổi chức vụ của một số người, chúng ta thấy nhân vật chính, ông Chủ tịch xã Toàn Nha, là một người rất tiêu biểu cho kiểu người sống giả dối trong xã hội. Ông ta mơ ước xây dựng một xã khoa học, phát triển để tỏ vẻ vang và được công nhận. Tuy nhiên, ông lại thiếu sự phân tích cụ thể và hiểu biết về tình hình thực tế của xã. Ông Nha muốn phát triển kinh tế nhưng lại vứt bỏ những yếu tố cơ bản, như việc lo lắng cho cơm áo của người dân nơi đây.

Ngôn ngữ của ông Chủ tịch Toàn Nha không phù hợp với cuộc họp trang nghiêm. Lời nói của ông thường rất cao siêu và khoa trương, nhưng thực tế lại rất phũ phàng và không mang lại giá trị thực tế. Ví dụ, ông nói: “Bây giờ làm ăn mới rồi, quy mô khoa học… Đâu muốn hoạn phải mang lợn đến tận trụ sở.” Từ ngữ khoa chương, lố bịch của ông chỉ là sáo rỗng và không thể hiện sự hiểu biết thực sự. Ông Chủ tịch xã Toàn Nha là một cái ví dụ điển hình cho những người sống giả dối trong xã hội. Ông ta mơ ước xây dựng một xã khoa học để tỏ vẻ vang và được công nhận. Tuy nhiên, ông ta chỉ tìm hiểu một cách hời hợt và thiếu sự phân tích cụ thể về tình hình thực tế của xã. Ông Nha muốn phát triển kinh tế nhưng lại vứt bỏ những yếu tố cơ bản cần cho cuộc sống của người dân. Lời nói của ông thường rất cao siêu và khoa trương nhưng thực tế lại rất phũ phàng và không mang lại giá trị thực tế. Ngôn ngữ của ông không phù hợp với cuộc họp trang nghiêm, thường có nhiều từ ngữ không rõ nghĩa và khiến người nghe cảm thấy lố bịch.

Sự không tương xứng giữa hình thức và thực chất, suy nghĩ và hành động của ông Chủ tịch Toàn Nha tạo nên tình huống hài hước và trớ trêu. Ví dụ, ông Đốp, một người không được xem trọng, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Triệt sản gia súc xã Hùng Tâm. Ông Thình, người làm công việc phụ trong xã, lại được phong làm Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ. Điều này làm cho việc làm của họ trở nên trái ngược với hiểu biết và năng lực thực tế.

Cuối cùng, đoạn trích “Đổi tên cho xã” phản ánh một cách hài hước và lố bịch tác hại của hiện tượng “sĩ diện” trong xã hội, qua việc tạo ra sự không tương xứng giữa hình thức và thực chất, suy nghĩ và hành động của nhân vật. Tác phẩm này cũng nhấn mạnh về sự tương phản giữa cái xấu và cái tốt, giữa áo tưởng và thực tế, và tạo ra những tình huống trớ trêu và gây tiếng cười trào phúng.

Học xong bài Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch, các em cần nắm:

- Biết viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch.

- Thích tìm hiểu, khám phá các giá trị của tác phẩm văn học; trân trọng những sáng tạo nghệ thuật và có ý thức giữ gìn những giá trị đó.

Bài học Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch sẽ giúp các em hình thành kĩ năng viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch cụ thể. Để nắm được nội dung của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn văn đầy đủ Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch
• Soạn văn tóm tắt Viết bài nghị luận phân tích một tác phẩm kịch