Tự đánh giá: Tức nước vỡ bờ - Ngữ văn 8 Tập 2 Cánh Diều

Đọc văn bản “Tức nước vỡ bờ” (trang76 - 80 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 2 – Cánh diều) và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Câu 1: Đoạn chữ in nhỏ ở phía trên văn bản Tức nước vỡ bờ có nhiệm vụ gì?

A. Tóm tắt toàn bộ tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố

B. Tóm tắt bối cảnh xảy ra trước đoạn trích Tức nước vỡ bờ

C. Tóm tắt câu chuyện bọn người nhà lí trưởng đánh trói anh Dậu

D. Tóm tắt cảnh chị Dậu phải xoay xở vì suất sưu của chồng

Đáp án: B.

 

Câu 2: Câu nào là câu phủ định trong những câu dưới đây?

A. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.

B. Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?

C. Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

D. U nó không được thế!

Đáp án: D.

 

Câu 3: Câu nào là câu khẳng định trong những câu sau?

A. Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất...

B. Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

C. Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ.

D. Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!

Đáp án: C.

 

Câu 4: Nhận xét nào sau đây đúng với diễn biến thái độ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ?

A. Từ khẩn cầu run run đến thiết tha van xin

B. Từ thiết tha van xin đến liều mạng cãi lại bằng lí lẽ

C. Từ nhẫn nhịn đến phản kháng hết sức quyết liệt bằng lí lẽ

D. Từ nhẫn nhục đến phản kháng bằng lời và chống trả quyết liệt

Đáp án: D.

 

Câu 5: Đoạn trích Tức nước vỡ bờ không nhằm mục đích nào sau đây?

A. Vạch trần bộ mặt tàn ác của xã hội thực dân phong kiến đương thời

B. Phản ánh tình trạng người dân vùng quê nghèo cãi nhau vì chuyện nợ nần

C. Thể hiện lòng nhân hậu và sức sống mạnh mẽ của người phụ nữ nông dân

D. Chỉ ra nỗi cực khổ của người nông dân bị áp bức và chế độ sưu thuế bất công

Đáp án: B.

 

Câu 6: Qua đoạn chữ in nhỏ phía trên văn bản, em hiểu gì về gia cảnh của chị Dậu?

Trả lời:

- Nghèo không có tiền nộp sưu.

- Chị Dậu phải bán cả con và chó để lấy tiền nộp sưu cho chồng và em chồng đã mất.

=> Hoàn cảnh khó khăn, bần hàn đến tận cùng vì bị giai cấp thống trị áp bức bóc lột.

 

Câu 7: Em có nhận xét gì về tính cách của tên cai lệ?

Trả lời:

Trong bộ máy xã hội đương thời, cai lệ chỉ là gã tay sai mạt hạng nhưng núp dưới bóng quan phủ hắn tha hồ tác oai tác quái . Hắn hung dữ, sẵn sàng gây tội ác mà không hề chùn tay, cũng không hề bị ngăn chặn vì hắn đại diện cho nhà nước nhân danh phép nước để hành động. Có thể nói , tên cai lệ vô danh không chút tình người là hiện thân đầy đủ nhất , rõ nét nhất của xã hội thực dân phong kiến đương thời .

 

Câu 8: Theo em, tình huống nào đã khiến chị Dậu vùng dậy chống trả quyết liệt với bọn tay sai?

Trả lời:

- Chị Dậu vùng lên chống trả:

+ Khi bị cai lệ đánh, anh Dậu tuy ốm yếu nhưng chúng vẫn bắt lôi đi

=> Tình yêu thương đối với chồng, với gia đình với quê hương trong chị Dậu dâng lên cùng với nỗi căm thù giặc sâu sắc đã dẫn đến hành động của chị.

- Thay đổi trong cách xưng hô: ông - cháu, ông - tôi và cuối cùng: mày - bà

+ Chị Dậu đánh ngã tên cai lệ và người nhà Lí trưởng bằng sức mạnh của lòng căm thù

=> Tức nước thì vỡ bờ, có áp bức thì có đấu tranh.

 

Câu 9: Diễn biến tâm lí và hành động bảo vệ chồng của chị Dậu được tác giả miêu tả như thế nào thông qua các từ xưng hô trong văn bản?

Trả lời:

Diễn biến tâm lí của chị Dậu thay đổi qua cách xưng hô: từ cháu - ông, nhà tôi - ông, bà - mày. Những từ ngữ miêu tả và giọng văn pha chút hài hước của tác giả ở đây đã làm nổi bật sức mạnh ghê gớm của chị Dậu và hình ảnh bất lực thảm hại của tên cai lệ khi bị chị "ra đòn" bất ngờ.

Câu 1: Sưu tầm những thông tin về tác giả (Ngô gia văn phái, Hà Ân, Ngô Tất Tố, Xéc-van-tét) và tác phẩm đã học trong Bài 8.

Trả lời:

 

Câu 2: Đọc một số Chương/ hồi của các tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí, Đôn Ki-hô-tê, Bên bờ Thiên Mạc, Tắt đèn.

Trả lời:

Em đọc thêm một số Chương/ hồi của các tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí, Đôn Ki-hô-tê, Bên bờ Thiên Mạc, Tắt đèn.

 

Câu 3: Sưu tầm một số bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí và các bài viết giới thiệu về nhân vật lịch sử hoặc tóm tắt một tác phẩm văn học. 

Trả lời:

* Bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí:

Có bao giờ bạn tự hỏi tại sao những khó khăn cứ chồng chất lên khó khăn? Có bao giờ bạn nghĩ rằng thần may mắn không mỉm cười với bạn nữa khi mà toàn những chuyện khiến cho bạn phải cảm thấy đau đầu suy nghĩ? Dũng cảm đối mặt với những thử thách hay là đầu hàng trước số phận đã an bài đều do chính bạn quyết định và lựa chọn nhưng nếu là tôi thì chắc chắn tôi sẽ vẫn tiếp tục đương đầu với những khó khăn ấy vì tôi luôn tin vào câu nói “Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn”

Ảnh nắng mặt trời là thứ ánh nắng rực rỡ do thiên nhiên và tạo hóa hình thành. Một khi chúng ta hướng tới mặt trời nghĩa là chúng ta đã đi về phía có ảnh sáng, đi tới những điều tốt đẹp để đẩy lùi đi bóng tối, và bóng của mình sẽ ngả về phía sau lưng, đó tượng trưng cho những gian nan vất vả.

Khó khăn là một phần của cuộc sống mỗi chúng ta. Không phải lúc nào con đường mà chúng ta đi cũng bằng phẳng mà sẽ có lúc chúng ta phải đối diện với những thử thách ấy. Vì vậy để có thể đi qua con đường ấy chúng ta không còn cách nào khác là phải vượt qua những trở ngại ấy rồi sẽ tìm thấy được con đường mới lạ và tươi đẹp hơn. Điều ấy đòi hỏi chúng ta phải có một bản lĩnh sống thật sự kiên cường dám đứng dậy sau những lần vấp ngã. Chẳng có ai cả một đời sống suôn sẻ mà không một lần bị vấp ngã, căn bản chúng ta sẽ làm gì sau khi bị vấp ngã mà thôi. Đó là lúc mà chúng ta cần phải hướng tới mặt trời.

Mặt trời đó là sự phấn đấu nỗ lực trong quá trình học tập của những sĩ tử đã bị rớt ở kì thi và tiếp tục bắt đầu lại từ đầu, mặt trời đồng thời là những hy vọng của người nông dân trong vụ mùa thu hoạch và mặt trời còn mang đến động lực giúp những em bé khuyết tật vươn lên số phận và sống vui vẻ, đi qua những nỗi đau mất mát để tìm kiếm được những tia hi vọng cho mình. Khó khăn thực sự là muôn hình vạn trạng, muôn vàn vất vả trong những bước đường đi. Có những số phận còn đau thương và bi đát hơn chúng ta rất nhiều nhưng họ vẫn sống tốt, vẫn vô tư và vẫn luôn tin vào điều kì diệu ở trong cuộc sống. Đó chính là những ánh sáng đang dần đẩy lùi bóng tối về phía sau lưng, khó khăn thất bại gì rồi cũng sẽ qua đi, căn bản mình muốn vượt qua khó khăn ra sao sau mỗi lần vấp ngã

“Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn”. Một câu danh ngôn nhưng lại chứa đựng trong ấy là biết bao những triết lý về mặt nhân sinh, lời khuyên rất đúng đắn cho những ai đang gặp khó khăn thì hãy luôn giữ thái độ lạc quan và yêu đời. Hãy tin tưởng vào một tương lai đầy tốt đẹp đang chờ bạn ở phía trước

Đáng tiếc thay trong xã hội hiện nay vẫn có nhiều người sống mà thiếu niềm tin, không có niềm tin vào cuộc sống, đến khi vấp ngã chỉ biết than vãn và khóc lóc mà chẳng dám bước lên phía trước. Họ là những con người rất dễ dàng bị nhấn chìm, một là họ phải bước đi và tìm cho mình cơ hội mới và hai là họ sẽ bị tụt lại. Nếu bạn không tiến lên trong một dòng người thì bạn bị đẩy lùi là điều hiển nhiên. Với những người này họ luôn cảm thấy sợ hãi và dễ nản lòng. Họ không biết phải nắm bắt những điều kì diệu ở trong cuộc sống. Có những cô cậu sinh ra ở trong gia đình giàu có chưa vẫn vướng vào va vấp, chưa nếm trải những khó khăn và suốt ngày chỉ quen thói chơi bời, hễ cho bị bố mẹ mắng là lại bỏ nhà ra đi rồi tụ tập bạn bè để rượu chè đàn đúm. Hay có nhiều bạn trẻ thi trượt đại học rồi nản chí, bỏ cuộc mà không dám bước tiếp rồi nghĩ quẩn có thể tìm tới cái chết, thân xác là do cha mẹ bạn tặng, tạo hóa đã ban tặng cho chúng ta cho nên chúng ta cần phải biết nhìn về phía trước, phải có ý chí để vượt qua mọi thử thách.

Các bạn ạ! Hãy biết hy vọng và đừng ngừng hy vọng bởi vì không có một ngõ cụt nào mà chúng ta không thể thoát ra được. Có niềm tin thì chúng ta sẽ thấy cuộc sống này tươi đẹp hơn bao giờ hết, vậy nên chúng ta hãy vượt lên mọi trở ngại của khó khăn, ở đó sẽ thấy ánh sáng soi chiếu vào bạn. Hãy tin vào những điều kỳ diệu mà bản thân tạo ra nhé các bạn.

* Bài văn giới thiệu về nhân vật lịch sử:

Hồ Chí Minh là một nhân vật lịch sử vĩ đại của Việt Nam. Người là một nhà cách mạng, nhà chính trị và người lãnh đạo của cả miền Nam và miền Bắc Việt Nam trong cuộc chiến tranh giành độc lập và thống nhất đất nước.

Hồ Chí Minh sinh ra tại làng Sen (nay là làng Kim Liên, Nghệ An) vào năm 1890. Thời niên thiếu, Người từng du học tại Pháp và đảng viên của Đảng Cộng sản Pháp. Sau đó, trở về Việt Nam và trở thành một trong những nhà lãnh đạo của cuộc đấu tranh đòi độc lập của Việt Nam.

Năm 1941, Hồ Chí Minh thành lập Tổng đại lý Việt Nam Độc Lập và bắt đầu cuộc đấu tranh chống lại thực dân Pháp. Sau khi đánh bại thực dân Pháp vào năm 1954, Việt Nam được chia thành hai miền Bắc và Nam. Hồ Chí Minh trở thành người lãnh đạo của miền Bắc Việt Nam và bắt đầu chiến đấu để giành độc lập và thống nhất đất nước. Cuộc chiến tranh đã kéo dài đến năm 1975, khi quân đội miền Bắc tiến vào Sài Gòn và thống nhất đất nước. Hồ Chí Minh đã qua đời vào năm 1969, trước khi thấy được mục tiêu độc lập và thống nhất được đạt được.

Hồ Chí Minh được nhớ đến với tình yêu dành cho nhân dân Việt Nam và với tầm nhìn toàn diện về sự phát triển của đất nước. Người đã đặt mục tiêu đánh bại đế quốc và thực dân để đem lại độc lập và bình đẳng cho dân tộc. Hồ Chí Minh còn là một nhà văn và nghệ sĩ tài ba, đã để lại nhiều tác phẩm văn học, nhạc phẩm và bài thơ đầy cảm hứng. Từng được bình chọn là một trong những người lãnh đạo vĩ đại nhất thế kỷ 20, Hồ Chí Minh là một biểu tượng của sự đấu tranh cho tự do, độc lập và bình đẳng

* Bài văn tóm tắt một tác phẩm văn học:

Tóm tắt Gió lạnh đầu mùa:

Mùa đông đột nhiên đến mà không báo trước. Sáng sớm, mọi người trong nhà đều đã thức dậy, mặc áo ấm. Sơn cũng được mẹ cho mặc một cái áo vệ sinh màu nâu sẫm với một cái áo dạ khâu chỉ đỏ. Sau đó, Sơn và chị Lan ra ngoài chơi. Lan thấy Hiên đứng cách đó không xa, chỉ mặc một manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay, đứng co ro. Thấy vậy, Sơn nói với chị Lan đem chiếc áo của em gái cho Hiên. Khi trở về nhà, người vú già nói với chị em Sơn mẹ đã biết chuyện. Sợ mẹ mắng, Sơn và lan liền sang nhà Hiên để đòi lại áo nhưng không có ai ở nhà. Đến khi về nhà, chị em Sơn đã thấy mẹ Hiên đem áo đến trả. Mẹ Sơn biết rõ mọi chuyện, liền cho mẹ Hiên vay năm hào về may áo cho con. Khi mẹ con Hiên ra về, mẹ Sơn nhẹ nhàng, âu yếm ôm hai con vào lòng mà bảo: “Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta, không sợ mẹ mắng ư?”.

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) trình bày ngắn gọn suy nghĩ của em về nhân vật chị Dậu.

 

Lời giải chi tiết:

Tình yêu chồng, thương con cộng với tinh thần phản kháng âm ỉ bấy lâu đã thổi bùng lên ngọn lửa căm thù trong lòng chị Dậu – người đàn bà hiền lương, chất phác. Nỗi sợ cố hữu của kẻ bị áp bức phút chốc tiêu tan, chỉ còn lại nhân cách cứng cỏi của một con người chân chính: Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế, tôi không chịu được. Tuy vậy, hành động phản kháng của chị Dậu hoàn toàn mang tính manh động, tự phát. Đó mới chỉ là cái thế tức nước vỡ bờ của một cá nhân mà chưa phải là cái thế của một giai cấp, một dân tộc vùng lên phá tan xiềng xích áp bức bất công. Có áp bức, có đấu tranh, áp bức càng nhiều thì đấu tranh càng quyết liệt và hành động của chị Dậu đã chứng minh cho chân lí ấy. Đoạn trích Tức nước vỡ bờ là một trong những đoạn hay của tác phẩm Tắt đèn. Nhà văn Ngô Tất Tố đã dành cho nhân vật chính là chị Dậu tình cảm yêu thương, thông cảm và trân trọng. Những tình tiết sinh động và đầy kịch tính trong đoạn trích đã góp phần hoàn thiện tính cách người phụ nữ nông dân đẹp người, đẹp nết.

Học xong bài này, các em cần nắm:

- Nắm được khái niệm, đặc điểm của truyện lịch sử và truyền thuyết.

- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện đa tuyến và đơn tuyến, bối cảnh, nhân vật, ngôn ngữ,...), nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, thái độ của người kể chuyện,...) trong truyện lịch sử và tiểu thuyết.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.