Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ - Ngữ văn 8 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

1.1.1. Tác giả

- Lê Anh Tuấn là chuyên gia nghiên cứu về môi trường và tài nguyên thiên nhiên, về biến đổi khí hậu, thành viên Ban cố vấn mạng lưới sông ngòi Việt Nam và Mạng lưới đồng bằng sông Mê Không vì bảo vệ môi trường và thích nghi với biến đổi khí hậu.

- Xuất bản hơn 50 bài báo, tài liệu hội thảo, sách, ...

1.1.2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ thuộc thể loại văn bản thông tin.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Trích tạp chí Kinh tế Sài Gòn online, ngày 06/02/2022.

c. Bố cục:

- Phần 1 (từ đầu đến "chào đón" lũ"): Sự cần thiết của lũ với đồng bằng sông Cửu Long.

- Phần 2 (tiếp đến "Tổ quốc"): quá trình kiến tạo đồng bằng và Điểm đặc biệt trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long.

- Phần 3 (tiếp đến "đất trũng lung bàu"): Sự trù phú của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

- Phần 4 (tiếp đến "khó khăn"): Những kết nối quan trọng cho hệ sinh thái Đồng bằng sông Cửu Long.

- Phần 5 (còn lại): Tác dụng của mùa nước nổi

d. Tóm tắt tác phẩm:

Những ý chính của văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ:

- Đồng bằng sông Cửu Long không thể "sống" thiếu lũ, điều mà người nông dân ở đây đã nhận ra từ hàng trăm năm nay và đặt cho mùa đặc biệt này cái tên "mùa nước nổi".

- Quá trình kiến tạo đồng bằng.

- Những điểm đặc biệt trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long.

- Sự trù phú của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

- Những kết nối quan trọng cho hệ sinh thái Đồng bằng sông Cửu Long.

1.2.1. Thông tin chính và cách trình bày thông tin

a. Thông tin chính:

- Những phần/câu văn trong văn bản chứa đựng thông tin chính của văn bản:

+ “Cuối mùa lũ cũng là lúc vụ mùa thu hoạch cuối năm, lúc đó những đàn chim én tụ về, bay lượn kiếm ăn trên những cánh rừng, theo các hàng cây cối vườn tược xanh tươi ở vùng đất ngập nước và những khu đất trũng lung bàu”.

+ Đoạn cuối văn bản “Mùa nước nổi xưa kia hay mùa lũ theo cách hiện nay, không là mối lo ngại cho nông dân vùng châu thổ sông Cửu Long, một mùa nước lũ lớn, như một niềm tin tâm linh, sẽ đem lại sự giàu có, sung túc cho vùng đất…”.

- Thông tin chính của văn bản: Ở vùng đồng bằng châu thổ sông Cửu Long, lũ đem đến những nguồn lợi to lớn, vì vậy, chào đón lũ là một cách ứng xử tự nhiên và khôn ngoan của con người sống nơi đây

b. Cách trình bày thông tin:

- Trình bày theo quan hệ nhân quả và mức độ quan trọng của đối tượng.

- Kết hợp phương tiện ngôn ngữ với phương tiện phi ngôn ngữ (tranh ảnh).

1.2.2. Thuyết minh, lí giải cụ thể về từng khía cạnh của vấn đề

- Những đặc điểm trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long:

+ Vùng Châu thổ sông Cửu Long cũng không ngoài quy luật đó và càng đặc biệt hơn với vùng địa mạo có tuổi địa chất trẻ, nằm tận cùng của một lưu vực sông rộng nhất Đông Nam Á, chảy qua nhiều vùng địa chất khác nhau đổ dài từ các rặng của dãy núi Himalaya cao nhất thế giới, băng qua vùng cao nguyên Tây Tạng.

+ Bổ sung nước từ hai phía tả ngạn và hữu ngạn của các khu rừng mưa nhiệt đới rậm rạp hình thành ở các vùng đồi núi dãy Trường Sơn, nối tiếp với cao nguyên trung phần Việt Nam hùng vĩ và tiếp tục xuôi về phía đồng bằng của đất nước Chùa Tháp, kết nối với Biển Hồ bao la và cuối cùng đổ về vùng châu thổ sông Cửu Long thấp và phẳng của Việt Nam.

- Vùng châu thổ sông Cửu Long:

+ Nghèo nàn về vật chất xây dựng và khoáng sản kim loại.

+ Cát xây dựng và san lấp cũng khá ít ỏi so với nhau cầu.

+ Thổ nhưỡng và sinh thất vùng châu thổ có nhiều lớp đất mặt giàu dinh dưỡng với thành phần chính là đất sét và đất thịt, có thêm nguồn nước dồ dào giúp cho việc sản xuất nông nghiệp và thủy sản phát triển mạnh với năng suất sinh hoạt vô cùng lớn.

- Thông tin tác giả chính mà tác giả muốn truyền tải qua văn bản:

+ Ưu điểm và nhược điểm của lũ khi tới đồng bằng sông Cửu Long.

+ Thiện tượng lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long đã được soi chiếu từ những góc nhìn: đất, phù sa màu mỡ, tài nguyên, thức ăn,....

+ Sự phối hợp các góc nhìn như vậy có ý nghĩa vô cùng quan trọng và đồng thời thấy được lũ mang tới nhiều lợi ích hơn là bất lợi cho người dân nơi đây, ngoài ra mang tới những tài nguyên mới và quá trình tái tạo đất.

+ Tác giả hầu như không nói đến tác hại của lũ, dù không quên nhắc đến một số “trận lũ lớn lịch sử” vì văn bản này đang tập trung nói về những ưu điểm, nhược điểm của lũ và dẫn đến chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.

Mênh mang đồng lũ An Giang

=> Kết luận: Những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long không thể được áp dụng để nói về lũ ở mọi lưu vực sông khác vì mỗi nới đều có những ưu nhược điểm, đặc biệt về địa hình và môi trường sống của các loài sinh, động vật, ngoài ra còn thời tiết, người dân, môi trường nên không thể áp dụng.

1.3.1. Về nội dung

Văn bản nói về cuộc sống của bà con vùng châu thổ sông Cửu Long, ưu điểm và nhược điểm của lũ khi tới đồng bằng sông Cửu Long.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị.

- Thông tin hấp dẫn, đa dạng.

Hãy viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) nêu những thu nhận bổ ích của em qua đọc văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.

Lời giải chi tiết:

Văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ đã giúp em có thêm nhiều kiến thức bổ ích liên quan đến hiện tượng lũ lụt và quá trình kiến tạo đồng bằng. Tất cả các đồng bằng hạ lưu sông đều được hình thành và phát triển hình thể thông qua các trận lũ hàng năm. Các hiện tượng lớn nhỏ sẽ tạo nên những đợt trầm tích bùn cát, bồi đắp cho các vùng châu thổ. Quá trình hình thành ấy không hề đơn giản và dễ dàng. Ví dụ, phải trải qua hơn 5000 - 7000 năm xảy ra liên tục mới có thể hình thành nên vùng châu thổ Cửu Long như ta thấy ngày nay. Tuy nghèo nàn về khoáng sản kim loại và vật liệu xây dựng nhưng thổ nhưỡng và sinh thái vùng Cửu Long lại cực kỳ giàu có. Nhờ thế mà hoạt động nông nghiệp ở đây cực kỳ phát triển, năng suất sinh học cao, tạo ra nhiều loại nông sản và của cải nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Nếu chỉ đánh giá phiến diện từ một phía, ta sẽ thấy lũ lụt thật quái ác và đem đến toàn những tác động tiêu cực. Vì vậy, cần mở rộng góc nhìn và dựa trên những dẫn chứng từ thực tế để đánh giá đúng tiềm năng cũng như tác hại của lũ lụt, từ đó có biện pháp “chào đón” phù hợp đối với hiện tượng thiên nhiên này.

Học xong bài Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ, các em cần:

- Nhận biết và phân tích được đặc điểm của văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên và cách trình bày thông tin trong văn bản.

- Chỉ ra được mối quan hệ giữa đặc điểm văn bản với mục đích của nó.

- Phân tích được thông tin cơ bản của văn bản và vai trò của các chi tiết trong việc thể hiện thông tin.

Văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ nói về những bất cập về miền châu thổ sông Cửu Long. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn bài đầy đủ Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ
• Soạn bài tóm tắt Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Thông qua văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ, tác giả nói về ưu điểm và nhược điểm của lũ khi tới đồng bằng sông Cửu Long. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: