Đại Nam quốc sử diễn ca - Ngữ văn 8 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Tác giả

- Tác giả ban đầu:

+ Lê Ngô Cát, quê quán Hà Nội.

+ Ông đậu cử nhân năm Mậu Thân 1848 bổ làm việc trong Quốc sử Quán. Ông còn có thời gian làm quan án sát tỉnh Cao Bằng.

- Tác giả chỉnh sửa:

+ Phạm Đình Toái, quê quán Nghệ An.

+ Ông đậu cử nhân năm 1843, làm án sát tỉnh Bình Định, sau thăng đến Hồng lô Tự khanh, là chức Trưởng quan của Hồng Lô tự của Nhà Nguyễn, chuyên lo việc nghi lễ trong các khoa thi cử như xướng danh, yết bảng.

1.1.2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Đoạn trích Đại Nam quốc sử diễn ca thuộc thể thơ lục bát.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Trích từ “Đại Nam quốc sử diễn ca”.

Đại Nam quốc sử diễn ca - Nguyên tác chữ Nôm của Lê Ngô Cát và Phạm Đình Toái

- Tác phẩm này được thực hiện theo lệnh của vua Tự Đức.

c. Bố cục văn bản:

- Phần 1 (18 câu thơ đầu): Chuyện Phù Đổng Thiên Vương.

- Phần 2 (còn lại): Hai Bà Trưng dựng nền độc lập

d. Tóm tắt tác phẩm:

Đại Nam quốc sử diễn ca là một áng văn chương viết theo thể lục bát, chép lịch sử dân Việt từ Kinh Dương Vương và họ Hồng Bàng đến hết nhà Lê. Một đoạn được nhiều người biết trong bài trường thi này là phần kể việc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng với những câu: Bà Trưng quê ở châu Phong.

1.2.1. Hình tượng người anh hùng Thánh Gióng

- Từ truyện kể trong truyền thuyết đến nội dung đoạn diễn ca đều tập trung làm nổi bật thời điểm, địa điểm và công trạng của người anh hùng làng Gióng.

- Người anh hùng có công đánh đuổi giặc Ân xâm lược ra khỏi bờ cõi vào đời vua Hùng thứ sáu.

1.2.2. Hình ảnh Hai Bà Trưng

- Hai bà giữ vững lời thề, Trưng Trắc thay chồng cầm quân đánh đuổi giặc ngoại xâm.

- Dù phận gái, nhưng hai bà đã lập nên kì tích với chiến công oanh liệt: đánh tan đội quân xâm lược do Tô Định cầm đầu, mang lại sự yên ổn toàn vẹn cho đất nước.

1.3.1. Về nội dung

Đoạn trích đã làm nổi bật chí khí anh hùng và tinh thần yêu nước bất diệt của nhân dân ta qua hai sự kiện lịch sử tiêu biểu: Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân xâm lược ở thời Hùng Vương thứ sáu và Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đánh tan quân Hán do tên thái thú Tô Định cầm đầu.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Thể thơ lục bát giúp người đọc dễ đọc, dễ thuộc và dễ nhớ.

- Giọng thơ hào hùng, lôi cuốn.

Phân tích một số chi tiết làm nổi bật phẩm chất anh hùng của Hai Bà Trưng qua đoạn diễn ca Hai Bà Trưng dựng nền độc lập.

Lời giải chi tiết:

- Chị em nặng lời nguyền,

- Phất cờ nương tử thay quyền tướng quân,

- Đuổi ngay Tô Định cho tan biên thành.

=> Nhận xét: Thể hiện sức mạnh oai hùng và lòng căm thù giặc sâu sắc của Hai Bà Trưng trước quân xâm lược.

Học xong bài Đại Nam quốc sử diễn ca, các em cần:

- Nêu được nội dung bao quát của văn bản.

- Nhận xét được nội dung phản ánh và cách nhìn cuộc sống, con người của tác giả trong văn bản văn học.

Tác phẩm Đại Nam quốc sử diễn ca là một áng văn chương viết theo thể lục bát, chép lịch sử dân Việt từ Kinh Dương Vương và họ Hồng Bàng đến hết nhà Lê. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn văn đầy đủ Đại Nam quốc sử diễn ca
• Soạn văn tóm tắt Đại Nam quốc sử diễn ca

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua đoạn trích Đại Nam quốc sử diễn ca, tác giả đã tuyên dương đại nghĩa dân tộc, ngợi ca các anh hùng giữ nước và dựng nước, đồng thời phê phán không khoan nhượng bè lũ cướp nước và bán nước. Một số bi kịch lịch sử như cảnh ngộ Mị Châu – Trọng Thủy cũng được lý giải phân minh, nêu lên bài học cảnh giác cho hậu thế nhớ mãi. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: