Thực hành Tiếng Việt (Bài 6) - Ngữ văn 6 Tập 2 Chân trời sáng tạo

- Một trong những công dụng của dấu ngoặc kép là đánh dấu cách hiểu một từ ngữ theo nghĩa thông thường.

- Ví dụ: Chẳng đứa nào sung sướng vì "trả thù" được Lợi nữa. Từ "trả thù" thường được dùng với nghĩa là làm cho người đã hại mình phải chịu điều tương xứng với những gì mà họ đã gây ra. Tuy nhiên, từ "trả thù" trong câu trên lại là cách nói thể hiện sự đùa nghịch, vô tư của trẻ thơ.

a. Đặc điểm và chức năng của văn bản:

- Văn bản là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, thường là tập hợp của các câu, đoạn, hoàn chỉnh về nội dung và hình thức, có tính liên kết chặt chẽ và nhằm đạt một mục tiêu giao tiếp nhất định.

- Ví dụ: văn bản Sự tích Hồ Gươm.

b. Đặc điểm và chức năng của đoạn văn:

- Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, thường do nhiều câu tạo thành và có những đặc điểm sau:

+ Biểu đạt một nội dung tương đối trọn vẹn.

+ Bắt đầu từ chỗ viết hoa lùi vào đầu dòng và kết thúc bằng dấu câu dùng để ngắt đoạn.

+ Có thể có câu chủ đề hoặc không có câu chủ đề. Câu chủ đề nêu ý chính trong đoạn. Câu chủ đề có thể đứng đầu hoặc cuối đoạn văn.

- Ví dụ đoạn văn không có câu chủ đề: Ba ngày sau, Lê Lợi gặp lại mọi người, trong đó có Lê Thận. Khi lắp lưỡi gươm vào chuôi thì thấy vừa vặn như in. Lê Lợi bèn kể lại câu chuyện.

Bài tập 1: Xác định câu chủ đề trong đoạn văn sau:

Một chiếc lá rụng có linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa như mũi tên nhọn, từ cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho tận tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, hay múa may với làn gió thoảng như thầm bảo rằng vẻ đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.

a. Hướng dẫn giải:

- Xem lại lý thuyết về đặc điểm và chức năng của đoạn văn để giải bài tập này.

b. Lời giải chi tiết:

- Câu chủ đề của đoạn văn trên là: "Một chiếc lá rụng có linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng".

Bài tập 2: Hãy đặt một câu có sử dụng dấu ngoặc kép và giải thích công dụng của dâu ngoặc kép trong câu ấy.

a. Hướng dẫn giải:

- Xem lại lý thuyết về dấu ngoặc kép để giải bài tập này.

- Đặt câu với chủ đề tự chọn (nên chọn chủ đề quen thuộc trong cuộc sống).

b. Lời giải chi tiết:

- Đặt câu có dấu ngoặc kép: Các bạn ồ lên thích thú, thì ra Lan là một "danh ca" chính hiệu.

- Tác dụng dấu ngoặc kép: Nhấn mạnh từ danh ca được dùng với ý nghĩa đặc biệt là chỉ người hát rất hay, hát hay như ca sĩ.

- Học xong bài này, các em cần nắm:

+ Nắm được đặc điểm và chức năng của văn bản, đoạn văn.

+ Nhận biết được công dụng của dấu ngoặc kép.

Bài học Thực hành Tiếng Việt (Bài 6) dưới đây nhằm giúp các em nhận diện và phân tích được dấu ngoặc kép trong một văn bản cụ thể. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:

• Soạn bài Thực hành Tiếng Việt (Bài 6)
• Soạn bài Thực hành Tiếng Việt (Bài 6) tóm tắt

Các em học sinh thân mến khi gặp những vấn đề khó khăn trong việc tìm hiểu bài học này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.