Soạn bài Ôn tập (Bài 4) - Ngữ văn 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo

- Bài học đường đời đầu tiên

- Giọt sương đêm

- Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

* Khái niệm và yêu cầu:

- Khái niệm: Kể lại một trải nghiệm của bản thân là kiểu bài trong đó người viết kể về diễn biến của sự việc mà mình đã trải qua và để lại nhiều ấn tượng, cảm xúc.

- Yêu cầu đối với kiểu bài:

+ Dùng ngôi thứ nhất để chia sẻ trải nghiệm của bản thân.

+ Trình bày các sự việc theo trình tự hợp lí.

+ Kết hợp kể và tả.

+ Nêu ý nghĩa trải nghiệm đối với bản thân.

+ Bài văn đảm bảo bố cục:

• Mở bài: Giới thiệu được trải nghiệm.
• Thân bài: Trình bày diễn biến sự việc.
• Kết bài: Nêu được ý nghĩa của trải nghiệm đối với bài viết.

* Các bước thực hành kể lại một trải nghiệm của bản thân:

- Bước 1: Xác định đề tài, người nghe, mục đích, không gian và thời gian nói

- Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý

- Bước 3: Luyện tập và trình bày

- Bước 4: Trao đổi, đánh giá.

Câu 1. Hãy tóm tắt nội dung của ba văn bản đã học.

Trả lời:

Văn bản	Nội dung chính
Bài học đường đời đầu tiên	Dế Mèn là một chú dế cường tráng bởi biết ăn uống điều độ. Tuy nhiên, cậu chàng lại có tính kiêu căng, luôn nghĩ mình “có thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Dế Mèn luôn coi thường những người xung quanh, đặc biệt là Dế Choắt - người bạn hàng xóm gầy gò và yếu ớt. Một lần, Dế Mèn bày trò trêu chị Cốc khiến cho Dế Choắt phải chịu oan. Choắt bị chị Cốc mổ đến kiệt sức. Trước khi chết, Choắt khuyên Dế Mèn bỏ thói kiêu căng của mình. Dế Mèn vô cùng ân hận và nhận ra bài học đường đời đầu tiên của mình.
Giọt sương đêm	Bọ Dừa đến xóm Bờ Giậu để tìm một chỗ trọ. Ông đã quyết định ngủ tạm ngoài vòm trúc và trong đêm ấy ông đã cảm nhận được những âm thanh, hình ảnh quen thuộc. Bỗng một giọt sương đêm rơi xuống cổ khiến ông tỉnh giấc, sực nhớ quê nhà. Sáng hôm sau Bọ Dừa đã quyết định trở về quê.
Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ	Trong khu vườn nhà, nhân vật “tôi” được bố cho chơi các trò chơi như nhắm mắt sờ từng bông hoa rồi tập đoán, ngửi mùi hương và đoán tên hoa, đoán tiếng bước chân… Qua đó truyện gửi gắm bài học về tình yêu thương người cha dành cho đứa con.

Câu 2. Theo em, cách cảm nhận cuộc sống của các nhân vật trong ba văn bản trên có gì giống và khác nhau.

Trả lời:

- Giống nhau: Cả ba nhân vật đều có được những trải nghiệm và bài học rút ra sau mỗi trải nghiệm đó.

- Khác nhau:

• Bài học đường đời đầu tiên: Nhân vật Dế Mèn mắc sai lầm, rút ra bài học về thói kiêu căng, hống hách.
• Giọt sương đêm: Bọ Dừa đã có một đêm ngủ ngoài trời, cảm nhận những hình ảnh, âm thanh quen thuộc và một giọt sương đêm khiến ông sực nhớ về quê hương.
• Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ: Nhân vật tôi đã có cảm nhận sâu sắc về cuộc sống thông qua những trò chơi cảm nhận thiên nhiên.

Câu 3. Trong ba văn bản trên, văn bản nào thuộc thể loại truyện đồng thoại? Dựa vào đâu, em cho là như vậy?

Trả lời:

- Văn bản Bài học đường đời đầu tiên và Giọt sương đêm thuộc thể loại truyện đồng thoại. Vì hai văn bản đều có những đặc điểm đặc trưng của truyện đồng thoại:

+ Nhân vật là các loài vật được nhân hoá.

+ Nhân vật mang những đặc điểm sinh hoạt của loài vật vừa thể hiện đặc điểm của con người.

Câu 4. Nêu những đặc điểm của kiểu bài kể lại một trải nghiệm của bản thân.

Trả lời:

Đặc điểm bài văn kể lại trải nghiệm:

- Là kiểu bài trong đó người viết kể về diễn biến của sự việc mà mình đã trải qua và để lại.

- Dùng ngôi thứ nhất để chia sẻ trải nghiệm của bản thân.

- Nêu ý nghĩa của trải nghiệm đối với bản thân.

- Trình bày các sự việc theo trình tự hợp lí, kết hợp kể và tả.

Câu 5. Em rút ra bài học kinh nghiệm gì về cách kể lại một trải nghiệm của bản thân?

Trả lời:

- Xác định đề tài và lựa chọn trải nghiệm của bản thân kỉ niệm sâu sắc, ý nghĩa.

- Nhớ lại những sự việc và sắp xếp các ý theo trình tự câu chuyện hợp lí.

Câu 6. Qua những gì đã học trong bài này, em nghĩ gì về ý nghĩa của trải nghiệm đối với cuộc sống của chúng ta?

Trả lời:

- Mỗi trải nghiệm trong cuộc sống sẽ đem đến cho con người những bài học ý nghĩa. Từ đó chúng ta sẽ trưởng thành hơn, có thêm những hiểu biết quý giá cho mình.

Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Ôn tập (Bài 4).

Câu hỏi: Viết đoạn văn nêu cảm nhận về nhân vật “tôi” trong “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ”.

Trả lời:

Trong văn bản “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” tác giả Nguyễn Ngọc Thuần đã xây dựng hình ảnh nhân vật một cậu bé mười tuổi, sống ở nông thôn, và không hề có bất kỳ dấu chân nào của người khổng lồ internet ghé ngang. Điều hấp dẫn rất riêng của truyện là những câu thoại ngô nghê trong sáng, lại rất dí dỏm và ấm áp. Cậu có một gia đình tuyệt vời, nơi ấy, bố đã dạy cậu điều tuyệt vời nhất, bố dẫn cậu ra vườn bảo cậu nhắm mắt, rồi hướng dẫn cậu chạm vào từng bông hoa và đoán tên, lúc đầu cậu toàn đoán sai, bố nói không sao cả, dần dần con sẽ đoán đúng, mà thật vậy, từng ngày rồi từng ngày, cậu đã đoán đúng tên từng bông hoa trong vườn, rồi bố lại bày cậu tập đoán khoảng cách đến bông hoa, cậu thích chí mỗi khi đoán đúng, cậu đoán chính xác khoảng cách đến nỗi chú Hùng hàng xóm phải thốt lên “Thật không thể tin nổi, cháu có con mắt thần”. Cậu bé tự kể lại câu chuyện của mình một cách nhẹ nhàng nhưng đầy những cảm xúc hân hoan, hồ hởi khi trải nghiệm cùng bố qua những trò chơi nhỏ trong vườn. Nếu bố là một người tuyệt vời khi dạy con những bài học quý giá thì cậu bé là một đứa trẻ ngoan khi biết lắng nghe, lĩnh hội những điều hay mà bố cậu truyền dạy. Từ bài học của bố, cậu biết yêu những bông hoa, hiểu rằng món quà nào cũng đẹp và mỗi chúng ta phải biết ơn người trao tặng. Có ai đó đã từng nói rằng “người biết yêu thương cỏ cây, động vật là người mang trong mình hạt mầm của lòng nhân ái”. Đúng như vậy, với những bài học quý giá của bố, rồi đây cậu bé sẽ trở thành người tốt và có nếp sống đẹp. Qua hình ảnh nhân vật “tôi”, tác giả đã gửi gắm đến chúng ta bài học về sự biết ơn và yêu thương trong cuộc sống. Tình yêu thương sẽ khiến cho chúng ta hạnh phúc hơn mỗi ngày.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.